Program koła twórczości dla klas I - III "Dziecko twórcą i odbiorcą sztuki w oparciu o koncepcję pedagogiczną C. Freineta"

“Dziecko w sposób naturalny jest twórcą. Mogą temu zaprzeczyć jedynie ci, którzy nigdy nie obserwowali swobodnej zabawy małych dzieci, albo ci, którzy ją oglądali w postaci już wypaczonej przez przymusowe oddziaływanie otoczenia”
R. Gloton, C. Clero

WSTĘP

Do niedawna w świadomości społecznej dominował pogląd, zgodnie z którym twórczość jest przywilejem nielicznych, wybitnie utalentowanych jednostek, czy wyłączną domeną elity artystycznej ludzi dorosłych.
Postawa twórcza jest zaprzeczeniem bierności. Najczęściej rozumiana jest jako dana każdemu szansa osiągnięcia pełnej osobowości, umiejętności kierowania własnym rozwojem, zatem odpowiedzialności za jakość własnego życia. Należy jednak uwzględnić, że człowiek twórczy to wg. Gołaszewskiej, ”niekoniecznie profesjonalny artysta, że w każdej dziedzinie życia można znaleźć pole dla poczynań twórczych, dla działań noszących ślad własnej, niepowtarzalnej osobowości”. Postawę twórczą przeciwstawia się zazwyczaj talentowi wrodzonemu, którym obdarzone są tylko nieliczne jednostki. Buduje się ją natomiast i rozwija poprzez pobudzanie – stymulację naturalnej aktywności w każdym dziecku. Nie chodzi zatem o rozwijanie artystycznej wrażliwości, czy specjalnych uzdolnień, ale o uruchamianie twórczych dyspozycji psychicznych, właściwych każdemu człowiekowi.
W nowoczesnej szkole na pierwszy plan zadań dydaktyczno – wychowawczych wysuwa się kształtowanie twórczej postawy uczniów, którą cechuje otwartość na doświadczenia, na dostrzeganie szerokiego zakresu dostępnych jednostce bodźców związanych z emocjami, pragnieniami i myślami, czyli dążenie do korzystania z całego bogactwa doświadczeń. Zatem szkoła musi być czymś
w rodzaju środowiska stymulującego, miejscem, w którym dziecku stwarza się warunki do różnego typu działalności – muzycznej, dramatycznej, naukowej, czy artystycznej. Głęboki wpływ na dzieci wywiera entuzjazm lubianych przez nie i szanowanych dorosłych, którzy potrafią nawiązać z nimi bezpośredni kontakt.

I. Założenia ogólne

Program ten będzie realizowany na zajęciach pozalekcyjnych dla zainteresowanych uczniów klas I- III. Zajęcia odbywać się będą dwa razy w miesiącu, a ich celem będzie rozwijanie zainteresowań oraz wdrażanie do kulturalnego spędzania czasu wolnego. Edukacyjna koncepcja tego programu eksponuje w swoich podstawowych założeniach działalność twórczą dzieci i ich rozwój emocjonalny, uczuciowy i ruchowy oraz zaspakajanie ich potrzeb psychofizycznych, np. potrzeby poznawczej, radosnego ruchu, różnorodnego działania, twórczości dziecięcej, zabawy, bezpieczeństwa, akceptacji i sukcesu, więzi i kontaktu z rówieśnikami.
W toku realizowania programu będzie kładziony nacisk na:
 wyzwalanie ekspresji dziecięcej inspirowanej różnymi formami sztuki (muzyką, plastyką, tańcem);
 odbiór tekstu literackiego w zakresie analizy, interpretacji, wartościowania
i oceny oraz twórczego wykorzystania jego elementów (w formie dramy, inscenizacji, przedstawień z muzyką i tańcem, scenek pantomimicznych);
 wdrażanie do wzajemnej współpracy poprzez współdecydowanie członków zespołu
w planowaniu i realizowaniu zadań grupowych.

II. Warunki realizacji

Na terenie Szkoły Podstawowej nr 15 istnieją odpowiednie warunki realizacji programu, które umożliwiają korzystanie z:
• pracowni kształcenia zintegrowanego wyposażonej w pomoce i materiały,
• księgozbioru biblioteki i czytelni szkolnej,
• sprzętu audiowizualnego, pracowni komputerowej.

III. Zadania nauczyciela

Nauczyciel jest organizatorem aktywności dziecka, decyduje o rodzaju zadań podejmowanych przez dziecko. Proponowaną dla nauczyciela rolą jest rola kierownika zespołu twórczego. Określając cechy oraz formułując podstawowe wymagania stawiane dobremu kierownikowi zespołu twórczego, bowiem za taki zespół realizujący zadania indywidualne i zbiorowe należałoby uznać uczniów, można przedstawić w kilku punktach :
1. dobry poziom orientacji w aspektach emocjonalnych procesu twórczego – zrozumienie potrzeby błądzenia, uwzględnianie okresów zwątpienia, zwalniania tempa pracy;
2. umiejętność udzielania pomocy każdemu dziecku we właściwym sformułowaniu problemu, określeniu trudności;
3. rozumienie i docenianie wartości silnego, osobistego zaangażowania dziecka
w realizowane zadanie twórcze, reprezentowania przez dziecko własnych poglądów, niekoniecznie zgodnych z poglądami nauczyciela;
4. świadomość konieczności zindywidualizowanego traktowania poszczególnych dzieci;
5. umiejętność łączenia żywego zainteresowania działaniem dziecka z koniecznością pozostawienia mu dostatecznej swobody - nie wywieranie presji, nie kontrolowanie zbyt ścisłe, lecz życzliwe traktowanie pomysłów, troska o ich realizację, chętne udzielanie informacji, stawianie dostatecznie ambitnych i jednocześnie jasnych i zrozumiałych zadań,
6. umiejętność wzbudzenia u dzieci przekonania o własnej dla nich życzliwości
i zainteresowaniu ich kłopotami, radościami,
7. dysponowanie dostateczną ilością czasu i ochoty na rozmawianie z dzieckiem o jego sprawach.

IV. Cel ogólny: rozbudzanie i rozwijanie wrażliwości estetycznej i moralnej dziecka oraz jego indywidualnych zdolności twórczych.

V. Cele kształcenia i wychowania:
• umożliwienie kontaktu ze sztuką poprzez aktywne uczestnictwo w Kole Twórczości,
• stworzenie możliwości do samorealizacji,
• uwrażliwienie na piękno,
• rozwijanie uzdolnień i zainteresowań twórczych
• inspirowanie do poszukiwania i kreowania nowych działań artystycznych
i edukacyjnych,
• krzewienie kultury i estetyki żywego słowa,
• wdrażanie do odpowiedzialności, systematyczności i samooceny,
• kształtowanie umiejętności pracy nad tekstem i rolą,
• stosowanie zasad bezpiecznej pracy w grupie i na zajęciach,
• budzenie i utrwalenie w świadomości dziecka identyfikacji z grupą i szkołą.
• stymulowanie procesów wyobraźni i samodzielnego, twórczego myślenia
• kształcenie wrażliwości estetycznej, aktywności intelektualnej oraz samodzielności
• wyrabianie umiejętności organizowania warsztatu własnej pracy, ekonomicznego wykorzystywania materiałów
• rozwijanie sprawności manualnych
• kształcenie umiejętności posługiwania się elementarnymi środkami plastycznymi dla wyrażania własnych przeżyć, przedstawienia określonych treści
• budowanie wiary we własne siły, przezwyciężanie nieśmiałości

VI. Metody osiągania celów.
W trakcie zajęć wykorzystywane będą elementy pedagogiki Celestyna Freineta. Pedagogika ta uwzględnia wszechstronny rozwój dziecka, jego potrzeby, możliwości i naturalny sposób życia. Szanuje jego indywidualność i odrębność. Uczenie i wychowanie oparte jest na dialogu, współpracy, odpowiedzialności, tolerancji, rozwijaniu wewnętrznej motywacji, samodzielnych i grupowych doświadczeniach oraz aktywnym współuczestniczeniu uczniów. Najczęściej stosowanymi technikami będą:
• swobodne teksty dzieci i gazetka szkolna jako podstawa nauki języka ojczystego.
• doświadczenia poszukujące jako podstawa samodzielnej pracy uczniów w zakresie matematyki, geografii, przyrody i historii.
• planowanie pracy indywidualnej i zbiorowej przez uczniów pod kierunkiem nauczyciela.
• różnorodne formy ekspresji artystycznej i technicznej jako podstawa wychowania estetycznego i technicznego.
• referaty jako środek rozwijania zainteresowań oraz samokształcenia.
• korespondencja i wymiana międzyszkolna jako podstawa szerokich kontaktów społecznych.
Oprócz technik C. Freineta stosowane będą takie metody jak: drama, psychodrama, elementy pedagogiki zabawy. scenki, rozmowy, pogadanki, gry i zabawy integracyjne, ćwiczenia emisji głosowej, dykcji i intonacji, praca nad tekstem (rytmizacja tekstu), praca nad ciałem – swobodne poruszanie się na scenie, umiejętności autoprezentacji, wyrażanie ruchem nastrojów i stanów emocjonalnych, ćwiczenia taneczno – ruchowe, śpiew grupowy i indywidualny, ćwiczenia intonacji głosu, ćwiczenia rytmiczne.
VII. Przewidywane osiągnięcia uczniów.
Program KOŁA TWÓRCZOŚCI pozwoli uczniom:
• ujawnić swoje indywidualne zdolności,
• na samorealizację, akceptację siebie, podnoszenie oceny własnej wartości.,
• rozwijać wszechstronne zainteresowania artystyczne,
• nawiązać bliższy kontakt z szeroko pojętą sztuką,
• tworzyć dzieła na miarę swoich uzdolnień i zainteresowań,
• rozwijać umiejętności formułowania dłuższych form wypowiedzi, swobodnych tekstów,
• pobudzić myślenie i zainteresować językiem,
• doskonalić umiejętności interpersonalne.

VIII. TEMATYKA ZAJĘĆ KOŁA TWÓRCZOŚCI
TERMIN TEMATYKA ZAJĘĆ ZAMIERZONE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW
Październik Przygotowanie logo KOŁA TWÓRCZOŚCI. Ustalenie norm, reguł i zasad spotkań Zabawy integracyjne grupę. Ćwiczenia ruchowe przy muzyce. -umie swobodnie i spontanicznie nawiązywać kontakty z grupą rówieśniczą;
Listopad Improwizowanie wysłuchanych utworów literackich- J. Brzechwa,
J. Tuwim, J. Kulmowa- ruchem, gestem, przekład intersemiotyczny. Zabawy integracyjne. -potrafi wyrażać swoje uczucia
i emocje poprzez kolor;
Grudzień Samodzielne przygotowanie zaproszeń. Przygotowanie i wystawienie dla rodziców scenki o tematyce świątecznej. -umie zaprojektować zaproszenie; -wie jak należy zachować się podczas przedstawień i koncertów; potrafi zaprezentować swoje umiejętności na forum;
Styczeń Ekspresja muzyczno-ruchowa: przygotowanie i tworzenie układów tanecznych pod tytułem „Karnawał”. -potrafi ruchem zilustrować utwór muzyczny
Luty Ćwiczenia dramowe i ruchowe. Swobodna ekspresja plastyczna: Malujemy wszystkimi kolorami tęczy, Swobodne teksty na temat „ZIMY”. - potrafi naśladować i pokazywać ruchem: zwierzęta, osoby, sytuacje;
-zna barwy ciepłe i zimne, wie jak uzyskiwać różne barwy mieszając je;

Marzec Ekspresja plastyczno-techniczna: konstruowanie „MARZANNY”; -potrafi wykorzystać różne materiały i narzędzia w pracach plastyczno-technicznych.
Kwiecień Wyrażanie uczuć mimiką i ich nazywanie. Twórczość plastyczna inspirowana utworami muzycznymi- muzyka poważna, współczesna, rozrywkowa. -umie pokazać gestem, mimiką, ruchem nastroje i stany emocjonalne;
-zna i wykorzystuje różne techniki plastyczne.
Maj Swobodne teksty na temat: „Moja mama”, wykonanie ilustracji, wystawa prac. -umie zapisać różne teksty korzystając z poznanych zasad gramatycznych
i ortograficznych;
Czerwiec Przeprowadzenie ankiety wśród aktorów KOŁA TWÓRCZOŚCI i ich rodziców. Podsumowanie całorocznej pracy zespołu, Wspólna zabawa poczęstunek. -potrafi ocenić efekty pracy swojej
i innych.

IX. Ewaluacja programu
Celem ewaluacji programu jest sprawdzenie, czy zajęcia przyczyniają się do rozwoju aktywności twórczej ucznia i budzą w nim potrzebę stałego kontaktu z literaturą i sztuką oraz zaspokajają podstawowe potrzeby psychofizyczne.
Do pomiaru wykorzystam ankietę skierowaną do uczniów oraz analizę wytworów prac dziecięcych.

ANKIETA

Proszę o wypełnienie poniższej ankiety w której wyrazicie swoje opinie na temat zajęć w jakich
braliście udział.
1. Czy chętnie uczestniczyłeś w zajęciach Koła Twórczości?
a) tak
b) nie
c) obojętnie
2. Czy chciałbyś uczestniczyć w podobnych zajęciach ponownie?
a) tak
b) nie
c) obojętne

3. Napisz krótko co najbardziej podobało ci się
w zajęciach?

Literatura:

 Łuczak B., Nauczanie integralne w klasach I- III z wykorzystaniem technik Freineta, Oficyna Wydawnicza G&P, Poznań 2000r.
 Clero C., Gloton R., Twórcza aktywność dziecka. WSiP Warszawa 1985;
 Eby J. W., Smutny J. F., Jak kształcić uzdolnienia dzieci i młodzieży. WSiP. Warszawa 1998.
 Frankiewicz W., Technika swobodnych tekstów jako metoda kształcenia myślenia twórczego. WSiP. Warszawa 1983.