W stronę komunikacji międzykulturowej...

W stronę komunikacji międzykulturowej...
Migracje ludzi w ostatnich kilku latach stały się intensywniejsze niż w poprzednich dekadach. Wskazuje się obecnie na dwa ich powody. Pierwszy to próba poprawy swojego standardu życia a drugi to uchodźctwo - poszukiwanie nowego miejsca do życia z powodu działań wojennych lub innych przyczyn uniemożliwiających funkcjonowanie w kraju pochodzenia. Emigranci i uchodźcy stanowią duże wyzwanie dla państw i społeczeństw do których przybywają a szczególnie dla służb publicznych, których zadaniem jest udzielenie pomocy, w tym dla placówek edukacyjnych i opiekuńczych, takich jak szkoły i przedszkola.
Emigracja to „opuszczenie kraju ojczystego w celu stałego lub czasowego zamieszkania w innym państwie; następuje zazwyczaj z przyczyn politycznych, religijnych lub ekonomicznych”, to także „ruch ludności, przemieszczanie się jednostek i grup ludzkich z jednego terytorium na inne, któremu towarzyszy czasowa lub stała zmiana miejsca ich pobytu. Ze względu na czynnik sprawczy wyróżnia się migracje: indywidualne i grupowe, międzynarodowe i wewnętrzne, ekonomiczne, społeczne, polityczne i religijne, dobrowolne i przymusowe; ze względu na formę: emigrację, imigrację,reemigrację i repatriację. Jedną z głównych przyczyn migracji jest dążenie do poprawy warunków bytu”. Z tych definicji wynika, że przyczyną migracji może być wiele powodów, nie tylko przyczyna ekonomiczna Natomiast „uchodźcą jest osoba, która przebywa poza krajem swego pochodzenia i posiada uzasadnioną obawę przed prześladowaniem w tym kraju ze względu na rasę, religię, narodowość, poglądy polityczne lub przynależność do określonej grupy społecznej” . Uchodźca jest więc w szczególnej sytuacji ponieważ ucieczka z kraju pochodzenia jest czasami jedyną możliwością ratowania życia.
Migranci podobnie jak społeczeństwo przyjmujące ich do siebie stają przed trudnym wyzwaniem jakim jest integracja, która „jest wynikiem zarówno chęci utrzymania własnej identyczności kulturowej jak i chęci utrzymania kontaktu z nową kulturą” dotyczy zarówno wzajemnej akceptacji elementów obydwu kultur jak i czerpania z nich korzyści. Integracja jest też jednym z efektów długotrwałego procesu. W modelach integracji etnicznej jako pierwsza pojawia się asymilacja, która charakteryzuje się odejściem od swojej kultury i przyjęcie kultury kraju przyjmującego, akceptacji nowych zwyczajów, tradycji i jest wyrazem indywidualnego pozytywnego (lub opartego na lęku) nastawienia wobec nowej kultury . Dobrym przykładem takich form asymilacji jest Wielka Brytania czy USA gdzie pokolenia imigrantów w tym Polaków stawały się Brytyjczykami i Amerykanami, także pod względem kulturowym . Innym modelem jest model tygla narodów, gdzie tradycje imigrantów nie zanikają ale mieszają się z zastanymi tworząc nowe wzory kulturowe. Taki model wydaje się najbardziej pożądany ponieważ kultura danego społeczeństwa jest wzbogacana przez zróżnicowane wartości i normy, pojawiające się w różnych aspektach życia. Z kolei trzeci model określany jako pluralizm kulturowy zakładający dużą tolerancję dla zewnętrznej kultury, która w założeniu ma taką sama wartość jak kultura zastana a różnice są akceptowane przez obie strony .
W praktyce zastosowanie tych modeli jest dość trudne ponieważ, w czasie intensywnych migracji ostatniej dekady w mniejszościach widziane jest zagrożenie.
W podsumowaniu można stwierdzić, że najbardziej pożądaną formą współistnienia odmiennych kultur jest integracja, która zapewnia szanse na funkcjonowanie w nowym społeczeństwie zarówno dla przybyszy jak i dla społeczeństwa, które je przyjmuje daje możliwość współistnienia. Ważna jest więc w tych spotkaniach członków grup należących do odmiennych kultur zachodząca relacja międzykulturowa a w niej komunikacja.
Dlatego ważne są nasze kompetencje kulturowe zarówno pracowników różnych instytucji jak i nas samych, mają ogromne znaczenie w kontaktach z imigrantami. Sytuacją pozytywną jest taka, kiedy uczestnicy procesu komunikacyjnego w relacjach międzykulturowych znają kulturę kraju, środowiska swojego rozmówcy lub przynajmniej dążą do jego poznania. Należy przy tym pamiętać, że osoby pochodzące z różnych kultur mogą mieć różne kompetencje kulturowe, językowe i komunikacyjne, co może tworzyć barierę w porozumiewaniu się. Dlatego ważne jest nabywanie takich kompetencji zarówno przez dorosłych jak i młodzież i dzieci.
W województwie małopolskim został uruchomiony PROGRAM OTWARTY KRAKÓW, w ramach którego prowadzone są działania mające na celu zwiększenie tolerancji i zbliżenia różnych kultur.
Zamieszczam opracowany przez specjalistów podręcznik pt. Lekcje tolerancji. Pakiet edukacyjny dla nauczycielek i nauczycieli, który jest nie tylko przykładem materiałów do wykorzystania na lekcjach, ale również do rozmów w domu, rozmów o tolerancji i dobrym współistnieniu. Podręcznik jest częścią programu, o którym możecie Państwo przeczytać na stronie https://www.bip.krakow.pl/?dok_id=%2066323
Zapraszam do lektury i wykorzystania
mgr Izabella Kania