Metoda zuchowa w edukacji wczesnoszkolnej

Wychowanie w szkole jest nierozerwalnie związane z aktywną i wszechstronną działalnością Związku Harcerstwa Polskiego. Współczesna szkoła i organizacja ideowo - wychowawcza mają jednolity, wspólny cel w zakresie wychowania młodego pokolenia. W tej sytuacji współpraca wychowujących partnerów, jakimi są wobec siebie szkoła i ZHP, wymaga ciągłego doskonalenia i dostosowywania do zmieniających sie warunków i potrzeb życia społecznego. We właściwie rozwijanym procesie wychowania w szkole koniecznością jest dobrze rozwinięta działalność organizacyjna. Nieodzowne jest stworzenie takich warunków, które umożliwią wszechstronną aktywność dzieci.
Dziecko w wieku zuchowym, czyli 7 - 11 lat, jest już niezwykle rezolutne i potrafi sprawować kontrolę nad własnym zachowaniem stosownie do wymagań ludzi dorosłych. Dzięki takiej postawie zdobywa podstawową wiedzę o świecie i o samym sobie, powoli wchodzi w grupę rówieśniczą. Ani na moment nie wolno nam zapominać, że to, co mówimy i jak mówimy, a także, to jak się zachowujemy, jest odbierane przez zucha jako wzorzec do naśladowania. Dziecko w tym czasie osiąga taki poziom rozwoju, który czyni je wrażliwym i świadomym zdobywanej wiedzy. Wykazuje umiejętność rozumienia, zapamiętywania i opanowywania przekazywanych wiadomości, a także podporządkowuje się wymaganiom szkoły. Zbiórki zuchowe mogą doskonale uzupełniać i rozwijać wiedzę zdobywaną w szkole, jednak tylko wtedy, drużynowy będzie dobrym obserwatorem i będzie dobierać formy pracy tak, by wyzwalana aktywność była zgodna z potrzebami i możliwościami dziecka.
Aktywność zucha ukierunkowana jest na stopniowe i systematyczne zdobywanie wiedzy i umiejętności. Po rodzinie, przedszkolu, szkole gromada zuchowa jest kolejnym środowiskiem, do którego wkracza. To dla niego niezwykle ważne, że poza rola dziecka, ucznia może stać się też zuchem i poznawać nieco odmienne zasady funkcjonowania kolejnej grupy. Dzięki podejmowanym w gromadzie zadaniom zdobywa nowe doświadczenia, uczy się kontrolować oraz - metodą ,,prób i błędów,,- rozwiązywać pierwsze swoje problemy.
Czas spędzony w gromadzie zuchowej ma olbrzymi wpływ na późniejsze dojrzewanie, rozwój zainteresowań i kształtowanie tożsamości młodego człowieka. Tak naprawdę, to wiek pierwszych poważnych kroków i działań w grupach społecznych.
W momencie rozpoczęcia przez dziecko nauki szkolnej pojawia się poczucie niższości wobec rówieśników. Dlatego należy umacniać wiarę dziecka we własną zdolność realizacji celów i osiągnięć. Bardzo dobra metodą jest zabawa tematyczna, dzięki której zuch rozwija umiejętności fizyczne i społeczne, poznaje swoje uczucia i uczy się odpowiednio reagować na smutek i radość. Zuch lubi sie bawić z rówieśnikami, ale miewa także skłonności do marzeń, samotności. Wykorzystajmy to, by nauczyć dziecko słuchać i rozumieć gawędy. Zuch rośnie, coraz bardziej solidaryzuje się z grupą, potrzebuje coraz więcej ruchu, krzyku - chce zwrócić na siebie uwagę. Majsterka zuchowa idzie w kąt na rzecz teatru, zwiadów, zajęć aktywizujących całe ciało, wyzwalających energię.. Wydaje mu sie, ze świat należy do niego, ważne staje się współzawodnictwo. Chce pokazać, ze jest coraz lepszy, doskonalszy. Staje się odpowiedzialny i lubi wykazywać inicjatywę. Rozwija swą wyobraźnię oraz koncentrację, ciągle jeszcze zadaje mnóstwo pytań, zaczyna kolekcjonować różne skarby, jest otwarty na kontakty. Nieraz pojawiają się konflikty w grupie. Gdy zuchy coś ,,przeskrobią,, nie stosujmy kar. Spróbujmy zaproponować zadania, które czegoś nauczą, pokażą na czym polegał błąd. Na pewno nie mogą one upokarzać.
Bardzo istotną sprawa jest stwarzanie dziecku poczucia bezpieczeństwa w każdej sytuacji. powinno ono wiedzieć, ze nawet wtedy, gdy zrobi coś źle to nie zostanie odrzucone. Nie wolno nam zapominać, ze dziecko ma dom, rodziców, ze nie wolno nam zmieniać jego przekonań i przyzwyczajeń.
Jednym z kierunków pracy szkoły o doniosłym znaczeniu jest orientacja zawodowa. Jej celem w klasach I -III jest:
- kształtowanie właściwego stosunku do pracy i do ludzi pracy
- elementarne orientacje zawodowe
Realizacja tych celów w drużynie zuchowej nie napotyka na żadne trudności. Zabawy tematyczne, pożyteczne prace i majsterkowanie to podstawowe formy działalności zuchowej nawiązujące do pracy człowieka dorosłego. Zuchowe zabawy są odtwarzaniem ,,na niby,, działalności ludzi dorosłych. Nie dają one konkretnych, społecznie użytecznych wartości, ale ich efektem jest radość z samego działania. Z kolei majsterka jest pomostem między zabawa i raca. Wymienione formy pracy stwarzają możliwości wyrobienia u dziecka właściwego stosunku do pracy i do ludzi oraz wykształcenia i utrwalenia cech dobrego pracownika. Wiedzę o ludziach różnych zawodów i ich pożytecznym działaniu zuch zdobywa realizując cykliczne sprawności. Działalność w drużynie zuchowej i stosowanie zuchowych form pracy stwarzają ogromne możliwości rozpoczęcia orientacji zawodowej już w najmłodszej grupie wiekowej. Połączenie pracy zuchowej z integralnym nauczaniem i wychowaniem pozwala pewne sytuacje wytworzone podczas zbiórki przenosić na lekcje - na zbiórce organizować czynności dzieci , na lekcji utrwalać wiedzę zdobytą w trakcie działania.
I na koniec kilka rad dla wychowawcy:
1. Pamiętaj, by szlifować swoje serce - ma być jak u gołębia, ale też jak dzwon.
2. Śpiewaj i pląsaj - dzieci to uwielbiają.
3. Bądź cierpliwy. Powoli wprowadzaj zwyczaje, obrzędy i tajemnice.
4. Pamiętaj, by znać rodziców swych wychowanków. Zdobądź ich zaufanie. Często to oni są przepustką do właściwej realizacji Twych planów i zamierzeń.
5. Nie popadaj w schematy.
O wszystkim, co tak ważne w pracy z dziećmi, zuchami, można jeszcze długo, Najważniejsze jest jednak dobre działanie i wiedza o tym, jak rozwija się dziecko w wieku zuchowym, jakie są jego potrzeby, możliwości i zainteresowania. Wprowadzając metody zuchowe do pracy pedagogiczno - wychowawczo - opiekuńczej można spokojnie oczekiwać spodziewanych, pożądanych efektów wychowawczych.