Związki frazeologiczne znane i mniej znane - scenariusz lekcji bibliotecznej

SCENARIUSZ LEKCJI BIBLIOTECZNEJ

TEMAT LEKCJI: Związki frazeologiczne znane i mniej znane.

Cel ogólny:
Poszerzenie znajomości związków frazeologicznych oraz poznanie ich etymologii.
Cele operacyjne:
Uczeń powinien:
-rozumieć pojęcie związku frazeologicznego oraz umieć je zdefiniować,
-użyć ich prawidłowo,
-wskazać etymologię,
-efektywnie współpracować w grupie,
- umiejętnie wyszukiwać informacje z różnych źródeł,
-ćwiczyć umiejętność prezentowania scenek rodzajowych.
Metody pracy:
praca w grupach, scenki rodzajowe, wyszukiwanie informacji w :
Słowniku frazeologicznym, Słowniku etymologicznym, 1000 słów – Jerzego Bralczyka oraz na odpowiednich stronach internetowych.
Czas trwania zajęć:45 min.

Przebieg zajęć:

1. Wprowadzenie i zdefiniowanie pojęcia: związek frazeologiczny.
Związek frazeologiczny, frazeologizm – utrwalone w użyciu połączenie dwóch lub więcej wyrazów z ustalonym znaczeniem innym niż znaczenia wyrazów składających się na związek.
2. Podanie przykładów:

a. w języku polskim i angielskim.
She is not my cup of tea – to nie jest moja przyjaciółka od serca; Piece of cake – bułka z masłem; out of the question – wykluczony; with flying colours – śpiewająco, with your hands down – z placem w nosie; a blue-eye boy – ulubieniec; a black look – patrzeć bykiem, ciężkie spojrzenie; a cold fish – zimny drań.

b. zwroty zaczerpnięte z biblii i mitologii w literaturze.

BIBLIA: Ziemia obiecana - kraj szczęśliwości, dobrobytu, wolności, Egipskie ciemności - coś przykrego, dręczącego, nieszczęście, Manna z nieba - nieoczekiwana pomoc, ratunek, Przejście przez Morze Czerwone - próba wiary, Żona Lota - niezaspokojona ciekawość, Wieża Babel - chaos, bałagan, zamieszanie, Hiobowe wieści - wieści smutne, tragiczne, fatalne, Judaszowy pocałunek - gest fałszywy, niecny, dwulicowy, Judaszowe srebrniki - zapłata za zdradę, Wdowi grosz - ofiara ze szczerego serca, niewielka suma, Zakazany owoc - coś zakazanego, zabronionego, Niewierny Tomasz - sceptyk, niedowiarek.
MITOLOGIA: (Jabłko niezgody – przyczyna poważnej kłótni, niezgody;
Koń trojański – podstępny i niebezpieczny dar, ukryte niebezpieczeństwo, chytry plan;
Między Scyllą a Charybdą - być w sytuacji bez wyjścia; Róg obfitości - bogactwo; Pięta Achillesa – słaby punkt; Spartańskie wychowanie - dyscyplina; Wizja Kasandry - zapowiedź klęski; Stajnia Augiasza – miejsce szczególnie zaniedbane; Syzyfowa praca – praca nieprzynosząca efektu, daremna praca, bezowocna praca; Puszka Pandory - przyczyna zmartwień i kłopotów; Nić Ariadny - pomoc, coś, co pozwala wyjść z trudnej sytuacji; Złote Runo - bezcenny, legendarny skarb).

LITERATURA:

Przesłanie Pana Cogito – Zbigniew Herbert.
Idź dokąd poszli tamci do ciemnego kresu
po złote runo nicości twoją ostatnią nagrodę.

Leopold Staff - Odys
Każdy z nas jest Odysem,
Co wraca do swej Itaki.

3. Praca w grupach:
• uczniowie uzupełniają karty pracy (otrzymują po dwa hasła),
• opracowują przykłady użycia podanych związków frazeologicznych z pomocą słowników i Internetu,
• przygotowują scenki z użyciem wybranego związku frazeologicznego.

4. Podsumowanie: nauczyciel pyta o znaczenie wybranych związków frazeologicznych.
• Zacytowanie fragmentów książki 1000 słów.

Hasła:
Szara eminencja; Tajemnica Poliszynela; Uśmiech Giocondy; Złoty cielec; Prawem Kaduka, Pójść do Canossy; Pisz na Berdyczów; Puścić coś płazem.

Bibliografia:
Bralczyk Jerzy. 1000 słów. Warszawa, 2017
Skorupka Stanisław. Słownik frazeologiczny języka polskiego. Warszawa, 1985
Bruckner Aleksander. Słownik etymologiczny języka polskiego. Warszawa, 1970
Gajda Roman. Wybór idiomów angielskich. Warszawa, 1990
Kopaliński Władysław. Słownik mitów i tradycji kultury. Warszawa, 2006

Wybór związków frazeologicznych do ćwiczeń:
Gruszki na wierzbie
Adwokat diabła
Puszka Pandory
Hiszpańskie buty
Pyrrusowe zwycięstwo
Stajnia Augiasza
Dwa grzyby w barszcz
Czarny koń
Przekroczyć Rubikon
Kwadratura koła
Czeski film
Biały kruk
Pięta Achillesa
Niedźwiedzia przysługa
Bajońskie sumy
Bocianie prawo
Austriackie gadanie
Moralność Kalego
Krokodyle łzy
Tajemnica poliszynela
Chwycić byka za rogi
W czepku urodzony
Chłopiec do bicia
Uśmiech Giocondy
Szara eminencja
Rosyjska ruletka
Gruba kreska
Łabędzi śpiew
Jajko Kolumba
Miotać gromy