Współczesne przedszkole jako szansa i przestrzeń wielostronnego rozwoju małego dziecka

Przedszkole w wielu społecznych opiniach utożsamiane jest z instytucją zaledwie opiekuńczą. Tymczasem we współczesnych czasach funkcje przedszkola znacznie się rozrosły.Kierunki zmian w programie wychowawczym przedszkola określają: dziecko, jego rozwój i edukacyjna przestrzeń przedszkola.Dziecko jest podmiotem edukacji, postrzeganym całościowo, a jego rozwój opiera się na harmonijnym łączeniu wielu sfer życia i działania.Natomiast przedszkole stanowi dla niego naturalną przestrzeń. Zgodnie z tymi założeniami nadrzędnym celem przedszkola jest wspieranie całościowego rozwoju dziecka realizowane poprzez działania opiekuńczo-wychowawcze i procesy nauczania-uczenia się, które umożliwiają dziecku nie tylko odkrywanie własnych możliwości i sensu działania, ale pozwalają na gromadzenie doświadczeń.
Jakie więc znaczenie ma przestrzeń edukacyjna przedszkola?
Jest to przestrzeń, w której dziecko uczy się być sobą teraz i w przyszłości, miejscem, w którym poznaje świat w bardziej uporządkowany, zaplanowany i systematyczny sposób. Przestrzeń edukacyjna przedszkola to również miejsce i czas na działania profilaktyczne podejmowane wobec dziecka, mające zapobiegać pojawianiu się potencjalnych zagrożeń i nieprawidłowości.Jest to zarówno materialna sfera otoczenia jak i mentalna. Współczesne przedszkole powinno stać się przestrzenią wychowania nie tyle do wartości, ale przede wszystkim wychowania w wartościach.
Podstawową i najbardziej skuteczną formą aktywności dziecka w wieku przedszkolnym jest zabawa. Pozwala ona bowiem na swobodne działania, wyzwala dużą aktywność i nieskrępowane zachowanie. Dzięki temu proces uczenia przebiega w sposób naturalny, a dziecko ma możliwość gromadzenia wielu ważnych i potrzebnych doświadczeń. Okres między 3 a 6 rokiem życia jest czasem jedynej w swoim rodzaju zabawy, w czasie której dziecko odkrywa granice między fikcją a rzeczywistością, poznaje różne sposoby eksploracji otoczenia i eksperymentowania. W czasie zabawy dziecko traci poczucie czasu i ma możliwość przeżywania wielu różnych emocji. Dzięki zabawie naśladuje zachowania dorosłych, a jego potrzeby psychiczne są zaspokajane.Zabawa pomaga mu w przezwyciężaniu lęków, nieśmiałości, uczy wytrwałości, ale też jest ważnym czynnikiem stymulującym rozwój dyspozycji twórczych dziecka. W toku zabawy dziecko ma poczucie bezpieczeństwa i rozwija gotowość do kontaktów z innymi, podejmuje próby współpracy z innymi dziećmi i dorosłymi także w nietypowych czy trudnych emocjonalnie sytuacjach. To z kolei stanowi fundament ukształtowania tożsamości dziecka- stawanie się sobą, bycia teraz i w przyszłości autonomiczną i akceptowaną społecznie jednostką.
Jednak by zabawa niosła ze sobą tak wiele ważnych elementów przedszkole musi zapewnić odpowiednie warunki(m.in. stwarzanie przestrzeni, organizacja czasu, przestrzeganie zasad bezpieczeństwa), powinno gromadzić zabawki i przedmioty budzące zainteresowanie dziecka oraz stworzyć odpowiednią atmosferę. Wykorzystując zabawę w procesie edukacyjnym nauczyciel z kolei powinien angażować uwagę dziecka , motywować i starać się oddziaływać na wszystkie jego zmysły.Tak organizować jego przestrzeń , by dziecko gromadziło jak najwięcej doświadczeń poprzez własne działania.Dlatego ogromną wartość dydaktyczną w indywidualnym rozwoju dziecka stanowi organizacja całej przestrzeni edukacyjnej, w której dzieci przebywają i współdziałają.Sala wyposażona w różnorodne , bogate kąciki zainteresowań, pełniące funkcje eksperymentalnych warsztatów stanowi niezastąpiony środek dydaktyczny, przy pomocy którego można indywidualnie wspierać i rozwijać każde dziecko w grupie. Dobrze zorganizowana przestrzeń edukacyjna przedszkola stwarza miejsce do relaksacji i wypoczynku, umożliwia swobodny dostęp do różnorodnych materiałów plastycznych, przyrodniczych, kącików tematycznych, organizuje miejsca do swobodnej aktywności dzieci, sprzyjającej współdziałaniu w zespole, zapewnia przestrzeń do realizacji dynamicznych zabaw ruchowych i konstrukcyjnych. Z kolei ruchome elementy typu płotki, parawany zaspokajają u dzieci potrzebę "gniazdowania". Jednocześnie aranżacja i wystrój przestrzeni przedszkola warunkuje pomyślną adaptację dzieci, ich zdrowy rozwój, zapewnia wysoka jakość kontaktów społecznych oraz możliwości budowania życzliwej atmosfery, sprzyja samodzielnym działaniom dziecka, wzbogacając jego wiedzę i umiejętności oraz daje możliwość uczenia się i rozumienia otaczającego go świata.
Tak więc współczesne przedszkole o wysokich standardach to takie, które wyposaży swoich wychowanków w bagaż doświadczeń, umozliwiający skuteczne radzenie sobie z wyzwaniami w kolejnych etapach dorastania.To przede wszystkim bezpieczna przestrzeń poznawania siebie, rozwijania ciekawości świata, eksperymentowania w jego poznawaniu, współdziałania w rozwiązywaniu trudnych sytuacji. Dobrze zorganizowana przestrzeń przedszkola zapewni dziecku wszechstronny rozwój zarówno w sferze poznawczej jak i emocjonalnej i społecznej. Będzie stwarzać różnorodne okazje do nabywania poczucia sprawstwa, które z kolei stanowi dla dziecka podstawę jego samooceny, poczucia własnej wartości, ale też samodzielności i wytrwałości w działaniu , gdy pojawią się przeszkody.
Potencjał dzieciństwa jest ogromny i nieograniczony. Dlatego współczesne przedszkole i jego edukacyjna przestrzeń pozwala na wykorzystanie tego potencjału i może służyć dobrej jakości przyszłości każdego wychowanka,bo "wszystkiego, co naprawdę trzeba wiedzieć, o tym jak żyć, co robić i jak postępować, nauczyłem się w przedszkolu" (R.Fulghum)