Mały badacz i odkrywca w przedszkolu. Program własny

Program własny

„MAŁY BADACZ I ODKRYWCA
W PRZEDSZKOLU”

Program własny „Mały badacz i odkrywca w przedszkolu” dla dzieci z Samorządowego Przedszkola w Starej Kornicy opracowany przez Monikę Łukaszuk w roku szkolnym 2017/2018 dla dzieci 5- letnich.

Wstęp

„Powiedz mi, a zapomnę,
pokaż - a zapamiętam,
pozwól mi działać, a zrozumiem!"
Konfucjusz

Powszechnie wiadomo, iż dzieci przedszkolne charakteryzuje naturalna ciekawość tego co je otacza. Najlepszym sposobem zaspokojenia naturalnej ciekawości dziecka są zabawy badawcze i eksperymenty o charakterze badawczym. Zabawy te stanowią podstawę wielokierunkowego rozwoju dziecka. Rozwijając umiejętność krytycznego myślenia, myślenia przyczynowo - skutkowego, porównywania i uogólniania przyczyniają się do rozszerzenia horyzontów myślowych przedszkolaka. I chociaż niektóre eksperymenty wydają się trudne, bo związane z dziedzinami, takimi jak fizyka lub chemia, to dają dziecku okazję do odkrywania i zgłębiania fascynującego świata przyrody i techniki a wiedza i umiejętności zdobywane we wczesnym dzieciństwie staną się inspiracją i pomostem do wiedzy zdobywanej na kolejnych szczeblach edukacji.
Podstawa programowa wychowania przedszkolnego uwzględnia treści dla wszechstronnego rozwoju dziecka i zagadnienia związane z przyrodą nieożywioną i dziecięcymi eksperymentami w dziedzinie techniki.

Założenia programu
Program zakłada rozwijanie aktywności poznawczej dziecka przez organizowanie warunków do prowadzenia działań badawczych, czerpania radości w odkrywaniu nowego, rozwijania zainteresowań badawczych.
Program powstał, aby rozwijać sferę poznawczą, intelektualną i emocjonalną. Rozwija samodzielność, myślenie praktyczne i kreatywne, spostrzegawczość, koncentrację uwagi, uczy wiedzy przyrodniczej, geograficznej, biologicznej. Ćwiczy umiejętność współpracy w grupie. Proponowane przez nauczyciela zabawy badawcze pozostają w zgodzie z celami wychowania przedszkolnego zawartego w nowej podstawie i obejmują:
1. Zabawy z powietrzem
2. Tajemnice wody
3. Zabawy z magnesami
4. Masy plastyczne
5. Światło i kolor
6. Eksperymenty z wodą
7. Gleba ożywiona i nieożywiona
8. Ogień
9. W krainie dźwięków

Koncepcja programu dostosowana jest do założeń Podstawy programowej wychowania przedszkolnego, wynika z treści realizowanych w programie „Nasze przedszkole” oraz zadań wynikających z Koncepcji Pracy przedszkola.

Cel ogólny programu
Rozbudzenie u dzieci ciekawości otaczającym światem oraz nauczenie ich prowadzenia obserwacji, wyciągania trafnych wniosków z przeprowadzonych doświadczeń, eksperymentów i zjawisk przyrodniczych.

Cele szczegółowe programu
• Rozbudzanie ciekawości poznawczej, twórczego działania i samodzielności
• Kształtowanie umiejętności współdziałania w zespole, skutecznego porozumiewania się w różnych sytuacjach
• Kształcenie umiejętności obserwacji i wnioskowania
• Poznanie zasad obowiązujących podczas prowadzenia doświadczeń
• Podejmowanie prób przewidzenia wyniku doświadczenia oraz wytłumaczenia go- czerpanie radości z doświadczania i eksperymentowania
• Poprawne wykonywanie zadań
• Rozumienie poleceń nauczyciela
• Rozwijanie wrażliwości dziecka
• Ukazanie wpływu działalności człowieka na środowisko
• Tworzenie sytuacji do dokonywania wyborów i podejmowania decyzji
• Rozwijanie umiejętności, wnikliwej obserwacji i kreatywności
• Rozwijanie zdolności wielozmysłowego poznawania świata
• Tworzenie warunków do wyjaśniania i przeżywania obserwowanych zjawisk

Metody:
• Słowna: rozmowa, wyjaśnienie
• poszukująca: samodzielne doświadczenia, zadania otwarte.
• oglądowa: pokaz doświadczenia
• praktycznego działania
• wycieczka

Formy:
• praca z całą grupą
• praca w zespołach
• praca indywidualna

Środki dydaktyczne:
• woda ciepła i zimna, Szklanki, słoiki, szklane przeźroczyste naczynie, miski, łyżki,
• zapałki, plastikowe nakrętki, kasztany, orzechy, łyżeczki, sól, miód, olej,
• piasek, mąka pszenna, kakao, kawa, pieprz, jajka, klucze, korek, plastikowe klocki,
• plastelina, igła, pinceta, ziemniaki, plastelina, drewniana kredka, tusz, sznurek, płyn
• do mycia naczyń; kamienie, piórka, zapałki, gazety, Radioodtwarzacz, płyta CD
• z odgłosami, - duże przeźroczyste naczynie z wodą, np. duża szklana misa, słój,
• ołówek, monety, drewniany klocek, gwóźdź, kawałki tkaniny(np. płócienne ściereczki, gumki recepturki, magnes, piłeczka ping-pongowa, kawałek styropianu,
• kartki papieru, nożyczki.

Współpraca ze środowiskiem:
• Ze Szkołą Podstawową w Starej Kornicy- współpraca za Klubem Małego Odkrywcy „Sigma”
• Wycieczka do Centrum Nauki Kopernik w Warszawie

Harmonogram działań
1. ZABAWY Z POWIETRZEM
„Zabawy z wiatrem”
Poznawanie różnych sposobów wprowadzania w ruch lekkich przedmiotów – naśladowanie siły wiatru. Pomoce: wentylator, liście, skrawki papieru, wełna, słoma, piórka, wata i inne lekkie przedmioty ze „skrzyni skarbów”. Przebieg: tworzenie sytuacji wzbudzającej zainteresowanie dzieci ruchem powietrza; obserwowanie wentylatora rozdmuchującego liście.
Rozmowa z dziećmi o tym zjawisku: Co się dzieje? W jaki sposób powstaje wiatr? Czy znacie inne rodzaje wiatru? Jak się nazywają? Czy ktoś miał jakąś przygodę z wiatrem? Szukanie przez dzieci w otoczeniu materiału, który zachowałby się przy podmuchach wentylatora podobnie. W jaki sposób można naśladować wiatr? Zabawy eksploracyjne.
„Czy powietrze można zobaczyć?”
Dzieci w dwóch zespołach wykonują doświadczenie z wykorzystaniem szklanych butelek i słomek zanurzanych w wodzie. Dzieci odpowiadają na pytanie: Co znajduje się w butelce? Co dzieje się z powietrzem w butelce podczas zanurzania jej w wodzie? Co dzieje się, gdy dmuchamy w słomkę zanurzaną w wodzie?
„Czy powietrze można ogrzać albo schłodzić?”
Dzieci odpowiadają na pytanie: Jakie powietrze jest zimą, a jakie latem? Dzieci czują powiew chłodnego powietrza wytwarzanego przez wiatrak elektryczny. Przekonują się, że z suszarki wylatuje ciepłe powietrze.
„Czy powietrze może się poruszać?”
Dzieci dmuchają na piórka leżące na ich dłoniach. Odpowiadają na pytanie: Co dzieje się z piórkami? Co je porusza? Wprawiają w ruch wiatraczki, dmuchają na nie. Mówią, co powoduje, że wiatraczki się kręcą.
Rakieta balonikowa – dzieci otwierają balony, powodując ich lot. Zauważają, że wylatujące powietrze wprawia balon w ruch.
„Czy powietrze można zabrudzić?”
Dzieci przyglądają się ilustracji (dymiące kominy, jadący samochód). Wypowiadają się: Czy podoba wam się ten krajobraz? Dzieci uzasadniają: Czy powietrze „pokazane” na ilustracji jest zdrowe?
,,Zaczarowany balon”
Dzieci zbadają sprężystości powietrza. Pomoce potrzebne: zimna butelka, balon, miska z ciepłą wodą. Wykonanie doświadczenia: pustą butelkę wkładamy do lodówki na około godzinę. Po godzinie wyjmujemy butelkę i nakładamy na jej szyjkę balon. Na około dwie minuty wkładamy butelkę do ciepłej wody balon nadmuchuje się jak po dotknięciu czarodziejską różdżką. W wyniku ocieplenia powietrze znajdujące się w butelce rozpręża się
i potrzebuje więcej miejsca, wpływa więc do balonu i go nadmuchuje.

2. TAJEMNICE WODY

,,Bariera z tkaniny”
Do słoika nalewamy wody, na wierzch naciągamy za pomocą gumki zmoczoną chusteczkę. Po odwróceniu słoika do góry dnem woda nie wylewa się.
Wyjaśniamy: Na materiał ciśnie od dołu powietrze, i to tak mocno, że nie pozwala oderwać się materiałowi od szklanki. Ta siła powietrza działająca na materiał nazywa się ciśnieniem atmosferycznym. Powietrze sięga wiele kilometrów w górę, chociaż im wyżej, tym jest rzadsze. Wysoki „słup powietrza” wywiera nacisk na wszystko, co znajduje się na powierzchni ziemi. Wielokilometrowej grubości warstwę powietrza otaczającą całą kulę ziemską nazywamy atmosferą i stąd właśnie pochodzi nazwa ciśnienie atmosferyczne.
,,Co pływa , co tonie?”
Do miski z wodą wrzucamy różne przedmioty: ołówek, kamień, moneta, gwóźdź, piasek, spinacz biurowy, klucz, korek, magnes, spinacz, plastikowy klocek. Obserwujemy i omawiamy co dzieje się z tymi przedmiotami, wyciągając wnioski. Następnie dzieci wrzucają: skruszony styropian, skorupki od orzecha, piórko, piłeczkę pingpongową, kawałeczek drewna, papier i inne lekkie przedmioty - omawiają co dzieje się z tymi przedmiotami i dlaczego tak się zachowują. Wyjaśniamy: Po wykonaniu doświadczenia, dzieci wymieniają przedmioty, które pływały po wodzie, czyli: ołówek, drewniany klocek, plastikowy klocek, piłeczka pingpongowa, kawałek styropianu i z jakich surowców zostały wykonane: drewno, plastik, styropian. Wiedzą, że te przedmioty pływają dlatego, że wykonane są z takich właśnie materiałów, a zatoną przedmioty z metalu: moneta, gwóźdź oraz magnes. Wielkość przedmiotu nie ma wpływu na to, czy pływa, czy tonie; duży kawałek styropianu pływał, mała moneta utonęła. Następnie nauczycielka prosi dziecko o wrzucenie kulki z plasteliny – dzieci obserwują co się z nią dzieje, a następnie tę samą plastelinę rozpłaszcza (tworzy z niej łódkę) i kładzie na wodzie - plastelina nie tonie. Dzieci wyciągają wnioski dlaczego tak się dzieje
Magiczny ziemniak w wodzie
Każde dziecko samo przygotowuje roztwór soli w jednej z dwóch szklanek i umieszcza w niej plaster ziemniaka. Dzieci zauważyły, że w szklance z solą ziemniak pływa, a w samej wodzie tonie.
Wyjaśniamy: ciecze – substancje płynne mają różny ciężar, mimo takiej samej objętości. Woda słona (morza i oceany) ma większy ciężar niż woda słodka (rzeki i jeziora). W słonej wodzie wszystko pływa lepiej.
,,Czy się rozpuści?”
Dzieci mają za zadanie napełnić szklanki wodą (nie do pełna). Następnie kolejno wrzucają do każdej po 1 łyżeczce wymienionych substancji (sól, cukier, pieprz, kakao, kawa, ryż, mąkę pszenną, piasek, kasza. Mieszają wodę i obserwują co się dzieje. Sól i cukier rozpuszczą się, pozostałe substancje osiądą na dnie, a w czasie mieszania będą się unosić.
Wyjaśniamy: Sól i cukier rozpuszczają się, to znaczy, że cząsteczki wody wnikają pomiędzy cząsteczki cukru lub soli. Cząsteczki wody nie mogą przeniknąć między cząsteczki kawy, kakao, ryżu, czy piasku. Te substancje nie rozpuszczają się w wodzie. Tworzą zawiesinę, której drobiny osadzają się na dnie pod wpływem siły grawitacji.
Woda, miód i olej
Dzieci dostały szklankę do której wlewały wodę, miód, i olej. Następnie umieściły w niej orzech, zapałkę, nakrętkę i winogrono. Każdy z tych przedmiotów pływa w innej warstwie płynu. Wyjaśniamy: tonięcie i pływanie przedmiotów zależy nie tylko od ciężaru ale i od gęstości płynu.
Drożdże
Do butelki wsypujemy suszone drożdże (2 łyżeczki)i zalewamy 50ml. ciepłej wody, następnie dodajemy 3 łyżeczki cukru i całość mieszamy. Na otwór butelki naciągamy balonik. Wyjaśniamy: Z suchymi drożdżami nic się nie dzieje, dopóki nie dodamy ciepłej wody i cukru. Po zalaniu wodą odzyskują aktywność. Wówczas zaczynają one korzystać z cukru jako pokarmu wytwarzając gaz zwany dwutlenkiem węgla, który napełnia balonik. Jeżeli chcemy przyspieszyć wzrost to butelkę wstawiamy do ciepłej wody.

3. ZABAWY Z MAGNESAMI

Co przyciąga magnes?
Potrzebne nam będą :magnes i różne metalowe przedmioty (np. spinacze, druciki, agrafki, blaszki), różne niemetalowe przedmioty (np. papier, gumka, karton, drewniane i plastikowe klocki) Układamy na stolikach przedmioty o różnych właściwościach i używając magnesów dzielimy te przedmioty na dwie grupy: na te przyciągane i obojętne wobec magnesu. Przy pomocy patyka i sznurka wykonujemy wędkę, a na jej końcu mocujemy magnes. Wycinamy z papieru rybki i przymocowujemy do nich spinacze. Zabawa „”Kto złowi więcej rybek?”.
Czarodziejska flota
Potrzebne nam będą :duży magnes, przedmioty metalowe (spinacze, agrafki, druciki, blaszki) i niemetalowe (papier, karton, gumka, klocki drewniane i plastikowe), kartki A4, łódki papierowe, miska z wodą. Przygotowujemy papierowe łódki. W kilku z nich umieszczamy drobne przedmioty z metalu. Nauczycielka wydaje polecenie przeprowadzenia łodzi przez „jezioro”. Dzieci metodą prób i błędów próbują wykonać polecenie (udaje się to dzięki właściwościom przyciągającym magnesu). Wyjaśniamy: Magnes ma właściwości przyciągania niektórych matali. Siła magnetyczna działa też przez niektóre materiały.
Siła magnetyczna a grawitacja- latający dywan
Doświadczenie na celu budzenie zainteresowania właściwościami siły magnetycznej; wyjaśnianie pojęć-siła grawitacji, siła magnetyczna. Potrzebne nam będą : magnes zawieszony na sznurku, spinacz, kolorowy papier, nożyczki, taśma klejąca, nitka, ołówek. Wykonanie doświadczenia: rysujemy na kolorowym papierze mały prostokąt, wycinamy go. Taśmą klejącą przymocowujemy na nim spinacz. Przygotowujemy nitkę długości 30cm i przywiązujemy jeden koniec do spinacza, a drugi przymocowujemy taśmą klejącą na stole. Zbliżamy od góry magnes do leżącego na stole dywanu (latający dywan unosi się i podąża za magnesem). Wyjaśniamy: siła magnetyczna magnesu jest silniejsza od siły grawitacji przyciskającej latający dywan do stołu.

„Zgubiony przedmiot”. Jak wyjąć igłę ze szklanki z wodą bez dotykania igły i wody?
Badamy właściwości magnesu. Przykładamy magnes do ścianki szklanki napełnionej wodą i wyciągamy zgubiony przedmiot bez dotykania go dzięki przyciąganiu magnesu. Wniosek: magnes przyciąga metalowe przedmioty, które razem z nim się poruszają wychodząc nawet ponad powierzchnię wody. Siła przyciągania magnesu działa także przez szkło i wodę.

4. MASY PLASTYCZNE

Masa solna
Składniki:
• 200 g mąki
• 200 g soli (drobnoziarnistej)
• 125 ml wody
Wykonanie:
Sól i mąkę zmieszaj. Dodawaj stopniowo wodę cały czas mieszając, aby masa solna była jednolita i gładka, ale niezbyt rzadka.

Ciastolina
Składniki:
• 0,5 szkl. mąki pszennej
• 0,5 szkl. wody
• 0,5 szkl. soli (drobnoziarnistej)
• 1 łyżeczka proszku do pieczenia lub kwasku cytrynowego
• 2 łyżki olej
• aromat np. migdałowy, waniliowy (opcjonalnie)
• barwniki (np. do barwienia jajek, najlepiej naturalne np. sok z buraka, kakao, kurkuma)
Wykonanie:
Wszystkie składniki zmieszać w garnku. Następnie podgrzewać na małym ogniu ciągle mieszając drewnianą łyżką. Masa zacznie gęstnieć. Mieszać do momentu, gdy zacznie przypominać ziemniaczane puree i nie będzie kleić się do palców. Zdjąć z ognia i poczekać aż przestygnie. Następnie wyrabiać na stolnicy lub stole przez ok. 5 minut, dzięki czemu nabierze odpowiedniej elastyczności. Teraz podzielić na kilka części i dodać wybrane barwniki (do barwienia jaj lub naturalne).

Księżycowy piasek
Składniki:
• 8 szklanek mąki
• 1-1,5 szkl. oliwki dla dzieci
• barwniki (opcjonalnie)
Wykonanie:
Zmieszać ze sobą mąkę i oliwkę. Można dodać barwniki, by piasek był kolorowy. Ale i w wersji podstawowej sprawi mnóstwo radości. Wystarczy przełożyć do większego pudełka z pokrywką i gotowe. Można lepić babki i formować różne kształty, a po zabawie zamknąć pudełko.
Ciastolina bez gotowania
Składniki:

• 2 szklanki mąki
• 1 szklanka soli
• 2 płakie łyżeczki soli
• 2 płaskie łyżeczki proszku do pieczenia
• 2 łyżki oleju
• 1 szklanka wrzątku
• barwniki spożywcze

Wykonanie:

Mieszamy wszystkie składniki suche i olej, na końcu dodajemy wrzątek. Ugniatamy na początku łyżką, a potem gdy się schłodzi dłońmi. Na końcu dodajemy barwniki spożywcze. Powstała masa jest bardzo plastynai przyjemna w ugniataniu. Masą można bawić się wielokrotnie przechowując ją w lodówce w szczelnie zamkniętym pojemniku.

Ciecz nienewtonowska
Składniki:
• miskę
• 1/2 szklanki wody
• 1 szklankę maki ziemniaczanej
• opcjonalnie: barwnik spożywczy
Wykonanie:
Wszystkie składniki dokładnie mieszamy i rozpoczynamy zabawę! Ciecz nienewtonowska jest fascynująca w dotyku, jeśli się ją zgniata ma konsystencje plasteliny, ale pozostawiona na chwile wypływa przez palce.

Zimny sztuczny śnieg
Składniki:
8 opakowań sody Pianka do golenia
Wykonanie :
Do miski wsypujemy sodę i dodajemy piankę mieszając razem wszystkie składniki. Już w trakcie mieszania dziecko poczuje, że masa jest chłodna. Po zagnieceniu masy wstawiamy nasz śnieg do lodówki na 30 minut. Po tym czasie sztuczny śnieg jest zimny i ma doskonałą konsystencję do zabawy.

5. ŚWIATŁO I KOLOR

Tęcza na życzenie
Potrzebne nam będą : czarny karton, arkusz białego papieru, lusterko, miska z wodą, lampka, nożyczki . W czarnym kartonie wycinamy wąski pasek. Lampkę stawiamy na niskim krześle, lusterko umieszczamy w misce z wodą. Arkusz białego papieru należy umieścić między krzesłem a miską. Czarny papier trzymamy przy lampce tak, aby światło przechodziło przez szczelinę i padało na lusterko. Obserwujemy białą kartkę. Jeśli nic nie widać, przesuwamy czarny karton tak, aż zobaczymy tęczę.
Mieszanie kolorów
Eksperyment pokazuje, w jaki sposób, mieszając podstawowe kolory, możemy stworzyć inne. Potrzebne będą: naczynia (np. słoiki), woda, oliwa i barwniki do żywności. Wlewamy wodę tak, by zajmowała ½ naczynia. Następnie zabarwiamy ją. Pozostałą przestrzeń uzupełniamy oliwą i dodajemy drugi kolor. Słoiczki zakręcamy. Przy potrząsaniu kolory się mieszają, potem wracają na swoje miejsce. Proste, prawda?

Doświadczenie ze drażami Skittles
Potrzebne nam będą: małe opakowanie cukierków/draży Skittles,
talerz/patera, najlepiej z lekko uniesionymi brzegami (lepszy efekt, gdy otoczka cukierków zaczyna się rozpuszczać)woda (ilość taka, żeby wszystkie cukierki miały zanurzony w wodzie spód)
Wykonanie: Na talerzu układamy kolorowy okrąg. Delikatnie wlewamy wodę na środek talerza, sprawdzając, czy znajduje się ona pod każdym cukierkiem. Czekamy... po krótkiej chwili spod cukierków popłynęły kolorowe strużki, tworząc wyjątkowy obrazek, tęczę barw!

Piękne barwy
Potrzebne na będą: mazak (kolor obojętny), szklanka, kilkucentymetrowy pasek bibuły filtracyjnej bądź zwykłego papieru, ocet
Do szklanki nalewamy 1 cm octu (1 cm od dna). 2 cm od końca paska zaznaczamy kreskę naszym mazakiem. Następnie pasek wkładamy do szklanki z octem. Ciecz zaczyna nam się wspinać do góry, dosięga namalowanej mazakiem kreski, zaczyna ciągnąć za sobą wchodzące w skład barwniki, które rozdzielają się, wędrując z różnymi prędkościami.
Bardzo dużo kropek
Przyjrzyj się zdjęciom w gazecie przez szkło powiększające. Zobaczysz, że każde składa się z ogromnej ilości czarnych kropek. Kropki te są największe na ciemnych powierzchniach, a bardzo małe na jasnych. Miejsca jasne wyglądają jak szare, chociaż używa się tylko czarnej farby drukarskiej.
Zabawy ze światłem
Eksperyment należy przeprowadzić w zacienionym pomieszczeniu. Dziecko wybiera dwie zabawki – większą i mniejszą – które należy ustawić w taki sposób, by ich cienie pojawiły się na ścianie. Co się stanie, jeśli oddalimy zabawkę od źródła światła? A co się stanie jeśli ją przybliżymy? Czy możemy tak manipulować światłem, aby mniejsza zabawka miała na ścianie większy cień, a większa zabawka mniejszy? W jaki sposób musimy ustawić źródło światła? Postarajcie się znaleźć odpowiedzi na te pytania.
Znikająca moneta
Połóżcie monetę na stole i postawcie na niej pustą szklankę. Stojąc naprzeciwko, zobaczycie, że pod szklanką jest moneta, natomiast kiedy wlejecie do niej wodę, moneta znika.

6. EKSPERYMENTY Z WODĄ
Kolorowe wodne wulkany
Aby wykonać kolorowe wulkany, potrzebujecie: 4 szklanki wypełnione wodą, bibułę w 3 kolorach (lub barwniki spożywcze), kwasek cytrynowy, opakowanie sody oczyszczonej W trzech szklankach barwimy wodę (w każdej na inny kolor) i wsypujemy kwasek cytrynowy, a w czwartej mieszamy ją z sodą oczyszczoną. Z ostatniej szklanki nabieramy strzykawką płyn i wlewamy go do każdej z kolorową wodą. Pod wpływem reakcji płyn zaczyna uciekać z pojemników i obserwujcie spektakl kolorów!
Kolorowy deszcz
Potrzebne nam będą : szklanka (lub słoik) wypełniony wodą do 3/4 wysokości, pianka do golenia, barwniki spożywcze. Wystarczy, abyście wycisnęli piankę do golenia na powierzchnię wody, a następnie strzykawką, pipetą czy bezpośrednio z pojemnika wlewali kolorowy płyn. Chmura z pianki szybko napełni się barwami, a w wodzie zaobserwujecie niesamowity „deszcz”.
Burza w szklance wody
Potrzebne nam będą: szklanka wypełniona wodą (do 3/4 wysokości), 4 łyżki oleju, barwniki spożywcze, miska i widelec. Mieszamy klika kropel barwników w oleju, a następnie wlewamy go do wody. W efekcie uzyskamy pięknie tańczące w wodzie nitki kolorów.
Lampa Lava
Potrzebne nam będą: szklankę wypełnioną olejem (do 3/4 wysokości), 1/4 szklanki wody, barwnik spożywczy, tabletka musująca (Wapno, Witamina C lub Magnes) Do wody dolewamy klika kropli barwnika i całość wlewamy do szklanki z olejem. Wlewana woda już zacznie przypominać bąbelki, a gdy dodacie tabletkę efekt będzie piękny. Tym bardziej, że po każdej dodanej kolejnej tabletce spektakl zaczyna się od nowa!
Tańczący olej
Nie da się utopić oleju w wodzie, zawsze wypływa on na powierzchnię! Przy pomocy jednego kuchennego składnika, udało się sprawić, że chociaż na chwilę poszedł na dno! Do wykonania eksperymentu potrzebne nam będą : szklankę wypełnioną wodą (do 3/4 wysokości), 5 łyżek oleju, kakao, sól Do szklanki z wodą, wlewamy olej i dosypcie kakao. Górna część zostanie pięknie zabarwiona, jednak gdy wsypiemy sól olej na chwilę zatopi się w wodzie?
Galaktyka w słoiku
Potrzebne nam będą: słoik wypełniony wodą (do połowy), barwniki spożywcze, wata, brokat patyczki do szaszłyków .Zaczynamy od zabarwienia wody na niebiesko. Dodajemy watę do wysokości płynu, wsypujemy trochę brokatu i mieszamy. Następnie dolewamy wodę zabarwioną na czerwono, ponownie dodajemy watę, brokat i podziwiamy efekt naszej pracy.
Wędrująca woda
Czy woda potrafi się przemieszczać? Przygotujcie: 3 szklanki z wodą, 3 puste szklanki, ręczniki papierowe, barwniki spożywcze . Barwimy wodę, a następnie ułóżcie szklanki naprzemiennie pełna z pustą. Papierowy ręcznik zwijamy w rulon i włóżcie jeden koniec do wody, a drugi do pustej szklanki. Po pewnym czasie woda zacznie się przemieszczać i napełniać puste pojemniki.
Jak wywołać deszcz?
Potrzebne nam będą: słoik z wrzącą wodą, talerzyk, lód. Na słoik z wodą położyć talerz z kostkami lodu i obserwujcie co się będzie działo na ściankach szklanego pojemnika.

7. GLEBA OŻYWIONA I NIEOŻYWIONA

Z czego składa się gleba
Przygotowujemy: próbki gleby, wodę, słoik z nakrętką. Do słoika wsypujemy tyle ziemi, żeby zajęła prawie połowę jego objętości. Resztę uzupełniamy wodą. Zakręcamy słoik i potrząsamy, w celu uzyskania zawiesiny. Następnie słoik odstawiamy na pewien czas, po czym przeprowadzamy obserwację jego zawartości: Ile warstw oddzieliło się po odstaniu? Jaki jest kolor wody nad ziemią? Co znajduje się na powierzchni wody? Co widać na dnie słoika? Wnioski: W słoiku można zaobserwować kilka warstw. Składniki gleby najcięższe (drobniutkie kamyczki, żwir, piasek) są na dnie słoika, wyżej znajduje się osad powstały z gleby, a nad nim woda. Jeśli woda nad warstwą gleby jest czysta, to znaczy, że zawiera dużo piasku. Jeżeli jest mętna, świadczy o zawartości gliny. Jeśli na powierzchni wody pływają okruchy i cząstki najlżejsze to znaczy, że w glebie znajduje się próchnica.
Kalkowanie kory drzew i liści
W tym celu należy przygotować kredki świecowe, taśmę dwustronnie klejącą oraz kartkę papieru. Kartkę przyklejamy taśmą do pnia wybranego drzewa. Dobieramy kredkę najbardziej przypominającą kolor kory i całą powierzchnią pocieramy po papierze z góry w dół. Gdy wzór kory odbije się na papierze, dzieci podpisują, z jakiego drzewa pochodzi. W ten sposób można odrysowywać korę drzew, opisywać jej wygląd i porównywać ze sobą. Podobnie możemy odkalkować liście drzew. Trzeba je tylko ułożyć na sztywnym, twardym podłożu. Z odkalkowanej kory drzew oraz ich liści możemy stworzyć album.
Czy w glebie znajduje się woda
Pudełko napełniamy świeżą ziemią. Nakrywamy je odwróconym przezroczystym naczyniem plastykowym lub szklanym. Dzieci obserwują ścianki naczynia.
Wnioski: Na ściankach naczynia pojawiła się woda. Krople wody powstały z pary wodnej, która pochodzi z wody znajdującej się w glebie. Można się o tym przekonać za pomocą dotyku. Nasiona umieszczone w glebie pęcznieją (jak w wodzie) i kiełkują.

8. OGIEŃ

Właściwości ognia – ciepło
Potrzebne na będą: paląca się świeczka, słoik. Zapaloną świeczkę przykrywamy słoikiem. Po kilku minutach delikatnie dotykamy słoik. słoik jest ciepły. Ogień daje nam ciepło
Czego potrzebuje ogień?
Potrzebne nam będą :trzy świeczki-podgrzewacze, mały i duży słoik. Zapalamy świeczki, dwie z nich stawiamy na pokrywce, nakrywamy jest słoikami i w tej pozycji zakrę¬camy. Najpierw wszystkie świeczki palą się jednakowo mocno, po chwili płomień w małym słoiku gaśnie, jakby ktoś go zdmuchnął, nieco dłużej pali się świeczka w du¬żym słoiku, ale też gaśnie, trzecia świeczka pali się cały czas. Wniosek: podczas palenia płomień zużywa „powietrze do oddychania”, a dokładniej mówiąc – tlen. Kiedy go zabraknie, płomień gaśnie. Aby świeczka się paliła, po¬trzebny jest tlen.
Znikająca woda
Potrzebne nam będą : dwie podstawki, szklanka, świeczka, woda, zapałka. Zapaloną świeczkę stawiamy na podstawce, na której znajduje się woda, i przykrywamy szklanką. w trakcie eksperymentu świeczka zgaśnie, a woda zostanie wessana ze spodka do szklanki. Wniosek: tlen z powietrza podtrzymuje płomień świecy, kiedy tlenu pod szklanką zabraknie, płomień zgaśnie. Powietrze, które zostanie w szklance, oziębi się i skurczy. W ten sposób zrobi miejsce dla wody, która wciśnie się do szklanki.
Co powstaje podczas spalania świeczki?
Potrzebne materiały: paląca się świeczka, łyżeczka. Przez kilka sekund osoba dorosła trzyma łyżeczkę nad płomieniem, która po chwili pokryje się sadzą. Wniosek: sadza powstanie w trakcie niepełnego spalania materiałów zawierających w swoim składzie chemicz¬nym węgiel.
Ulatujący wosk
Potrzebne materiały: paląca się świeczka na świeczniku, kawałek potłuczonego szkła, spinacz do bielizny. Kawałek potłuczonego szkła przytrzymujemy spinaczem i przez około 10 sekund trzymamy nad pło-mieniem, a następnie odkładamy na bok, aby się ochło¬dził. Na kawałku szkła będą widoczne ślady wosku. Wniosek gdy świeca się pali, niektóre cząsteczki wosku przekształcają się pod wpływem ciepła, unoszą się do góry i odkładają się na odłamku szkła.

Ewaluacja programu
Aby przekonać się, czy cele zostały zrealizowane, a dzieci opanowały wymagane umiejętności i poszerzyły swoją wiedzę konieczne jest przeprowadzenie ewaluacji. W wyniku tego procesu powstaną niezbędne informacje do oceny wartości merytorycznej i metodycznej programu i wskazówki do jego modyfikacji i udoskonalenia.
Realizacja programu umożliwia nauczycielowi dokonywanie systematycznej ewaluacji, której można dokonać poprzez:
• analizę osiągnięć dzieci, postępów, kart twórczości dziecka
• zapisy w dzienniku zajęć
• atrakcyjność programu dla dzieci
• użyteczność – czego nauczyły się dzieci podczas zajęć

Ewaluacja służy także samemu nauczycielowi, który ma na jej podstawie możliwość dokonania samooceny swojej pracy z dziećmi oraz okazję do refleksji nad swoimi kompetencjami, wiedzą merytoryczną o twórczości artystycznej dziecka w wieku przedszkolnym.
Narzędziami zbierania informacji będą:
Do rodziców i nauczycieli
1.Rodzice i nauczyciele zostaną zbadani ankietami po I semestrze i na koniec roku szkolnego.
2. Metoda „Tarczy strzelniczej”
Do dzieci oceny podjętych działań dokonam poprzez:
1. Obserwację dzieci podczas prowadzonych zajęć ( obserwacje koleżeńskie)
2. Metodę „Balonu”
3. Ocenę zaangażowania i aktywności dzieci podczas zajęć w formie zabawy -
wykorzystanie miękkich narzędzi ewaluacyjnych: piktogramów, rysunków itp.
4. Zamieszczanie na stronie internetowej przedszkola zdjęć z prowadzonych zajęć i wytworów dzieci.
5. Wywiad z dziećmi według opracowanych pytań w celu poznania ich uwag

Uzyskane wyniki ewaluacji będą analizowane i wykorzystywane do wprowadzenia zmian w programie.

Bibliografia
1. Muchacka B. „Zabawy badawcze w edukacji przedszkolnej”
2. Kostic Z. „Między zabawą a fizyką”
3. Kielar – Turska M. „Jak pomagać dziecku w poznawaniu świata”
4. www.bbedukacja.pl
5. www.czasdzieci.pl

Przedstawione w programie formy realizacji nie stanowią listy zamkniętej, mogą również ulegać modyfikacji.