Praca z dzieckiem niedosłyszącym w szkole podstawowej

Praca z dzieckiem niedosłyszącym wymaga zrozumienia jego specyficznych kłopotów, a co za tym idzie - umiejętność adekwatnego oceniania oraz odpowiedniego egzekwowania wiadomości i umiejętności. Dziecko niedosłyszące to dla nauczyciela ogromne wyzwanie, wymagające pedagogicznej intuicji a także wiary. Chodzi oto, aby ułatwić takiemu dziecku bycie w grupie, gdyż dzieci z wadą słuchu często wycofują się z kontaktów zarówno rówieśniczych, jak i z nauczycielem. Dlatego nauczyciel,który rozpoczyna prace z tym dzieckiem powinien okazać mu dużo życzliwości, a także wnikliwie go obserwować by rozpoznać jego zdolności, umiejętności, a także szukać możliwości nawiązywania dobrego kontaktu.
Rozpoczynając pracę z uczniem niedosłyszącym, nauczyciel w pierwszej kolejności powinien pozostałym uczniom w klasie, wyjaśnić jakie trudności może mieć ich niedosłyszący kolega. Uczniowie powinni też wiedzieć, że aparat słuchowy służy do wzmacniania wszystkich dźwięków dochodzących do ucha-również hałasu, ale nie przywraca słuchu. Dlatego ich niesłyszący kolega może czegoś nie usłyszeć, albo też nie zrozumieć od razu, ale przecież widzi, myśli i czuje tak jak my i może z powodzeniem być uczestnikiem wspólnej nauki, zabawy czy też nauki.
W zależności od wsparcia psychicznego nauczyciela oraz właściwego zrozumienia jego trudności przez pozostałych uczniów w klasie, jest on w stanie przełamać swój ogromny stres psychiczny i poczuć się zaakceptowanym w gronie rówieśników.
Dziecko z wadą słuchu nie może być faworyzowane przez nauczyciela lecz powinno być traktowane podobnie jak jego słyszący koledzy. Ważne jest podkreślanie przed klasą jego postępów, szczególnych uzdolnień oraz wkładu pracy.
Nauczyciel powinien też stworzyć niedosłyszącemu dziecku optymalne warunki odbioru mowy podczas lekcji:
-przede wszystkim należy zapewnić dobre oświetlenie klasy oraz miejsce w pierwszej ławce w rzędzie koło okna. Uczeń będąc blisko nauczyciela , którego twarz jest dobrze oświetlona, może słuchać jego wypowiedzi i jednocześnie odczytywać mowę z ust.
-nauczyciel mówiąc do całej klasy,powinien stać w pobliżu dziecka zwrócony twarzą w jego stronę - nie powinien chodzić po klasie, czy być odwrócony twarzą do tablic-to utrudnia dziecku odczytywanie mowy z ust nauczyciela.
-należy mówić do dziecka wyraźnie używając normalnego głosu i intonacji, unikać gwałtownych ruchów głową czy nadmiernej gestykulacji.
-należy zadbać o spokój i ciszę w klasie-eliminować zbędny hałas m.in. zamykać okna przy ruchliwej ulicy,unikać szeleszczenia kartkami papieru, szurania krzesłami-to utrudnia dziecku rozumienie poleceń nauczyciela i wypowiedzi innych uczniów, powoduje też większe zmęczenie.
-nauczyciel winien upewnić się czy polecenia kierowane do całej klasy właściwie rozumiane przez dziecko niedosłyszące.
-dziecko z wadą słuchu ma trudności z równoczesnym wykonywaniem kilku czynności w tym samym czasie,nie jest w stanie słuchać nauczyciela-co wymaga obserwacji jego twarzy -jednocześnie otworzyć książkę na odpowiedniej stronie i odnaleźć wskazane ćwiczenie. Dlatego często nie nadąża za tempem pracy pozostałych uczniów w klasie.
-w czasie lekcji wskazane jest używanie jak najczęściej pomocy wizualnych i tablicy
-należy umożliwić uczniowi przemieszczanie się w klasie tam, gdzie dzieją się ważne doświadczenia. Poprzez bliższą obserwację zapewnić poznanie wielozmysłowe- także z udziałem wzroku, dotyku i słuchu.
do dziecka niedosłyszącego zwracamy się po imieniu , aby zwrócić jego uwagę na twarz osoby mówiącej, unikamy gwałtownego dotykania, szarpania - w celu nawiązania kontaktu.
- do zadań rodziców i nauczyciela należy przełamywanie dużego stresu i napięcia emocjonalnego, jaki towarzyszy dziecku przy nawiązywaniu kontaktów z osobami dorosłymi i rówieśnikami, a także podczas jego wypowiedzi przy tablicy wobec całej klasy.
-dlatego też konieczne jest aktywizowanie dziecka do rozmowy poprzez zadawanie prostych pytań, podtrzymywanie jego odpowiedzi przez dopowiadanie pojedynczych słów, umowne gesty, mimiką twarzy.
-nauczyciel powinien często zwracać się do dziecka niedosłyszącego na lekcji, zadawać pytania-ale nie dlatego, aby ocenić jego wypowiedzi,ale by zmobilizować ucznia do lepszej koncentracji uwagi i ułatwić mu lepsze zrozumienie tematu.
-nauczyciel znając poziom rozwoju mowy dziecka i specyficzne problemy językowe-powinien indywidualizować zadania na lekcji i dostosować wymagania edukacyjne do jego możliwości. Pracując z dzieckiem niedosłyszącym należy pamiętać, że nadrzędnym celem jest rozwijanie funkcji komunikacyjnej-umożliwienie dziecku skuteczne porozumiewanie się w różnych sytuacjach życia codziennego.
Dlatego też wskazany jest aktywny udział dziecka w różnych formach zajęć klasowych i szkolnych takich jak np.
-ćwiczenia zespołowe i indywidualne,
-gry dydaktyczne, konkursy,
-prace społeczne użyteczne na rzecz klasy (dyżury w klasie wraz z kolegą)
-akademie i apele szkolne z udziałem całej klasy (rola dziecka jest dostosowana do jego możliwości).
Dziecko uczestnicząc aktywnie w różnych formach zajęć szkolnych doskonali koncentrację uwagi, pamięć, spostrzegawczość wzrokową a także umiejętności kojarzenia sytuacyjnego i zapamiętywania pewnych wiadomości. Staje się bardziej samodzielne oraz czuje się pełnowartościowym kolegą akceptowanym w klasie.

Literatura:
1. Roman Ossowski (red.) Trudności w komunikowaniu się osób z uszkodzonym słuchem.
2. Aleksandra Maciarz Uczniowie niepełnosprawni w szkole powszechnej.
3.Urszula Buryna, Teresa Huboj Mój uczeń nie słyszy.