Zindywidualizowany program nauczania fizyki do podręcznika "Świat fizyki" dla trzeciego etapu edukacyjnego dla uczniów z orzeczeniem o upośledzeniu w stopniu lekkim

Zindywidualizowany program nauczania fizyki
do podręcznika „Świat fizyki”
dla trzeciego etapu edukacyjnego
dla uczniów z orzeczeniem o upośledzeniu w stopniu lekkim

OGÓLNE CELE KSZTAŁCENIA:

Na podstawie obowiązującej podstawy programowej można sformułować następujące ogólne cele nauczania fizyki:
1. Kształtowanie pozytywnego nastawienia do podejmowania wysiłku intelektualnego, do pokonywania trudności, przyzwyczajenie do systematyczności, wytrwałości przy
wykonywaniu zadań, prowadzeniu doświadczeń.
2. Rozwijanie myślenia, prostego wnioskowania, dostrzegania zależności między wiedzą fizyczną a życiem praktycznym
3. Rozwijanie umiejętności współdziałania w grupie

II. CELE SZCZEGÓŁOWE:

1. Definiowanie pojęć z działu: Ruch prostoliniowy i siły: prędkość, siła ciężkości, przyspieszenie, ruch jednostajnie prostoliniowy przyspieszony, ruch niejednostajny, prędkość średnia, chwilowa;
2. Przeliczanie jednostek prędkości;
3. Odczytywanie prędkości i przebytej odległości z wykresów zależności drogi i prędkości od czasu;
4. Opisywanie zachowania się ciał na podstawie pierwszej, drugiej i trzeciej zasady dynamiki Newtona;
5. Definiowanie pojęć z działu: Energia: energia mechaniczna, praca, moc, energia kinetyczna, potencjalna, ciepło właściwe, ciepło topnienia, ciepło parowania,;
6. Opisywanie zjawisk: topnienia, krzepnięcia, parowania, skraplania, sublimacji, resublimacji;
7. Opisywanie wpływu wykonywanej pracy na zmianę energii;
8. Stosowanie zasady zachowania energii mechanicznej;
9. Wyjaśnianie związku między energią kinetyczną cząsteczek i temperaturą;
10. Opisywanie ruchu cieczy i gazów w zjawisku konwencji;
11. Opisywanie różnic w budowie mikroskopowej ciał stałych, cieczy i gazów, omawianie budowy kryształów na przykładzie soli kuchennej;
12. Definiowanie pojęć z działu: Właściwości materii: gęstość, ciśnienie atmosferyczne i hydrostatyczne;
13. Opisywanie zjawiska napięcia powierzchniowego;
14. Wyjaśnianie prawa Pascala z jednoczesnym podawaniem przykładów zastosowania, analizowanie sił wyporu dla ciał zanurzonych w cieczy i w gazie, wyjaśnianie pływania ciał na podstawie prawa Archimedesa;
15. Opisywanie elektryzowania się ciał przez tarcie i dotyk;
16. Opisywanie ładunków jednoimiennych i różnoimiennych, odróżnianie przewodników od izolatorów;
17. Definiowanie pojęć z działu Elektryczność: ładunek elektryczny, natężenie prądu elektrycznego, napięcie elektryczne, opór elektryczny, praca, moc prądu elektrycznego;
18. Stosowanie zasady zachowania ładunku elektrycznego, prawa Ohma, opisywanie przepływu prądu w przewodnikach;
19. Przeliczanie energii elektrycznej ( kilowaty na dżule i odwrotnie);
20. Budowanie prostych obwodów elektrycznych, rysowanie ich schematów;
21. Opisywanie biegunów magnetycznych i oddziaływanie między nimi, opisywanie igły magnetycznej w obecności magnesu i zasadę działania kompasu, oddziaływania magnesów na żelazo, działanie elektromagnesu, rolę rdzenia, wzajemne oddziaływanie magnesów z elektromagnesami;
22. Posługiwanie się pojęciami z działu Ruch drgający i fale: amplitudy drgań, okresu, częstotliwości do opisu drgań, amplitudy, okresu i częstotliwości, prędkości i długości
fali do opisu fal harmonicznych, infradźwięki i ultradźwięki;
23. Opisywanie ruchu wahadła matematycznego ciężarka na sprężynie;
24. Opisywanie mechanizmu wytwarzania dźwięku w instrumentach muzycznych oraz wymienianie od jakich wielkości fizycznych zależy wysokość i głośność dźwięku;
25. Porównywanie rozchodzenia się fal mechanicznych i elektromagnetycznych;
26. Wyjaśnianie zjawisk powstawania obszarów cienia, półcienia, obrazu pozornego, rozproszenia światła, skupiania promieni w zwierciadle wklęsłym, rozszczepienia światła ;
27. Opisywanie światła białego jako mieszaniny barw, światła lasera jako światło jednobarwne;
28. Nazywanie różnych rodzajów fal elektromagnetycznych;
29. Opisywanie przebiegu i wyniku przeprowadzanych doświadczeń, wyjaśnianie roli użytych przyrządów i odniesienia do życia codziennego;
30. Posługiwanie pojęciem niepewności pomiarowej; wyodrębnianie zjawiska z kontekstu,
31. Odczytywanie danych z tabeli, wykresów, sporządzanie wykresów na podstawie danych z tabeli, rozpoznawanie zależności rosnących i malejących na podstawie danych liczbowych, rozpoznawanie proporcjonalności prostej na podstawie danych liczbowych lub wykresu, rozróżnianie danych i szukanych;
32. Szacowanie wielkości spodziewanego wyniku przeprowadzanego doświadczenia, przeliczanie wielokrotności i podwielokrotności, przeliczanie jednostek czasu;
33. Planowanie doświadczenia, przeprowadzania pomiarów, wybieranie właściwych narzędzi pomiaru;
34. Przeprowadzanie doświadczeń z pomocą nauczyciela.

III. TREŚCI PROGRAMOWE KONSTRUUJEMY RÓWNOLEGLE Z PRZEWIDYWANYMI OSIĄGNIĘCIAMI

TREŚCI PROGRAMOWE Przewidywane osiągnięcia zgodne z podstawą programową wraz z komentarzem
1. Ruch prostoliniowy i siły

2. Energia

3. Właściwości materii

4. Elektryczność

5. Magnetyzm

6. Ruch drgający i fale

7. Fale elektromagnetyczne i optyka

8. Wymagania przekrojowe

9. Wymagania doświadczalne

1) posługuje się pojęciem prędkości do opisu ruchu; przelicza jednostki prędkości;

*definiuje pojęcie prędkości, z pomocą nauczyciela przelicza jednostki prędkości

2) odczytuje prędkość i przebytą odległość z wykresów zależności drogi i prędkości
od czasu oraz rysuje te wykresy na podstawie opisu słownego;

* jedynie z pomocą nauczyciela

3) podaje przykłady sił i rozpoznaje je w różnych sytuacjach praktycznych;

4) opisuje zachowanie się ciał na podstawie pierwszej zasady dynamiki Newtona;

* naprowadzony przez nauczyciela

5) odróżnia prędkość średnią od chwilowej w ruchu niejednostajnym;

* definiuje pojęcie prędkości średniej, chwilowej, odróżnia te prędkości naprowadzony przez nauczyciela

6) posługuje się pojęciem przyspieszenia do opisu ruchu prostoliniowego jednostajnie
przyspieszonego;

* rozumie pojęcie przyspieszenia, ruchu prostoliniowego jednostajnie przyspieszonego,

7) opisuje zachowanie się ciał na podstawie drugiej zasady dynamiki Newtona

* z pomocą nauczyciela, naprowadzony przez nauczyciela

8) stosuje do obliczeń związek do między masą ciała, przyspieszeniem i siłą;

* z pomocą nauczyciela

9) posługuje się pojęciem siły ciężkości;

10) opisuje wzajemne oddziaływanie ciał, posługując się trzecią zasadą dynamiki
Newtona;

* naprowadzony przez nauczyciela

11) wyjaśnia zasadę działania dźwigni dwustronnej, bloku nieruchomego, kołowrotu;

* naprowadzony przez nauczyciela

12) opisuje wpływ oporów ruchu na poruszające się ciała.

* jedynie z pomocą nauczyciela

1) wykorzystuje pojęcie energii mechanicznej i wymienia różne jej formy;

* naprowadzony przez nauczyciela

2) posługuje się pojęciem pracy i mocy;

3) opisuje wpływ wykonanej pracy na zmianę energii;

4) posługuje się pojęciem energii mechanicznej jako sumy energii kinetycznej
i potencjalnej;

* rozumie pojęcie energia mechaniczna, energia kinetyczna, potencjalna

5) stosuje zasadę zachowania energii mechanicznej;

6) analizuje jakościowo zmiany energii wewnętrznej spowodowane wykonaniem
pracy i przepływem ciepła;

* wyjaśnia zmiany energii wewnętrznej z pomocą nauczyciela

7) wyjaśnia związek między energią kinetyczną cząsteczek i temperaturą;

* naprowadzony przez nauczyciela

8) wyjaśnia przepływ ciepła w zjawisku przewodnictwa cieplnego oraz rolę izolacji
cieplnej;

* naprowadzony przez nauczyciela

9) opisuje zjawiska topnienia, krzepnięcia, parowania, skraplania, sublimacji
i resublimacji;

10) posługuje się pojęciem ciepła właściwego, ciepła topnienia i ciepła parowania;

11) opisuje ruch cieczy i gazów w zjawisku konwekcji.

* z pomocą nauczyciela

1) analizuje różnice w budowie mikroskopowej ciał stałych, cieczy i gazów;

2) omawia budowę kryształów na przykładzie soli kamiennej;

* naprowadzony przez nauczyciela

3) posługuje się pojęciem gęstości;

* definiuje pojęcie gęstości

4) stosuje do obliczeń związek między masą, gęstością i objętością ciał stałych i
cieczy, na podstawie wyników pomiarów wyznacza gęstość cieczy i ciał stałych;

* z pomocą nauczyciela

5) opisuje zjawisko napięcia powierzchniowego na wybranym przykładzie;

* naprowadzony przez nauczyciela

6) posługuje się pojęciem ciśnienia (w tym ciśnienia hydrostatycznego i atmosferycznego);

7) formułuje prawo Pascala i podaje przykłady jego zastosowania;

8) analizuje i porównuje wartości sił wyporu dla ciał zanurzonych w cieczy lub gazie;

* z pomocą nauczyciela

9) wyjaśnia pływanie ciał na podstawie prawa Archimedesa.

* naprowadzony przez nauczyciela

1) opisuje sposoby elektryzowania ciał przez tarcie i dotyk; wyjaśnia, że zjawisko
to polega na przepływie elektronów; analizuje kierunek przepływu elektronów;

2) opisuje jakościowo oddziaływanie ładunków jednoimiennych i różnoimiennych;

3) odróżnia przewodniki od izolatorów oraz podaje przykłady obu rodzajów ciał;

4) stosuje zasadę zachowania ładunku elektrycznego;

* z pomocą nauczyciela

5) posługuje się pojęciem ładunku elektrycznego jako wielokrotności ładunku
elektronu (elementarnego);

6) opisuje przepływ prądu w przewodnikach jako ruch elektronów swobodnych;

* naprowadzony przez nauczyciela

7) posługuje się pojęciem natężenia prądu elektrycznego;

*definiuje pojecie natężenia prądu elektrycznego

8) posługuje się (intuicyjnie) pojęciem napięcia elektrycznego;

* definiuje pojęcie napięcia elektrycznego

9) posługuje się pojęciem oporu elektrycznego, stosuje prawo Ohma w prostych obwodach elektrycznych;

* definiuje pojęcie oporu elektrycznego, prawo Ohma, stosuje to prawo z pomocą nauczyciela

10) posługuje się pojęciem pracy i mocy prądu elektrycznego;

* definiuje pojęcie pracy i mocy prądu elektrycznego

11) przelicza energię elektryczną podaną w kilowatogodzinach na dżule i dżule
na kilowatogodziny;

* jedynie z pomocą nauczyciela

12) buduje proste obwody elektryczne i rysuje ich schematy;

* z pomocą nauczyciela

13) wymienia formy energii, na jakie zamieniana jest energia elektryczna.

1) nazywa bieguny magnetyczne magnesów trwałych i opisuje charakter oddziaływania między nimi;

2) opisuje zachowanie igły magnetycznej w obecności magnesu oraz zasadę działania
kompasu;

3) opisuje oddziaływanie magnesów na żelazo i podaje przykłady wykorzystania tego oddziaływania;

4) opisuje działanie przewodnika z prądem na igłę magnetyczną;

5) opisuje działanie elektromagnesu i rolę rdzenia w elektromagnesie;

6) opisuje wzajemne oddziaływanie magnesów z elektromagnesami i wyjaśnia
działanie silnika elektrycznego prądu stałego.

* wyjaśnia działanie silnika elektrycznego prądu stałego z pomocą nauczyciela

1) opisuje ruch wahadła matematycznego i ciężarka na sprężynie oraz analizuje
przemiany energii w tych ruchach;

* naprowadzony przez nauczyciela

2) posługuje się pojęciami amplitudy drgań, okresu, częstotliwości do opisu drgań,
wskazuje położenie równowagi oraz odczytuje amplitudę i okres z wykresu x(t)
dla drgającego ciała;

* z pomocą nauczyciela

3) opisuje mechanizm przekazywania drgań z jednego punktu ośrodka do drugiego
w przypadku fal na napiętej linie i fal dźwiękowych w powietrzu;

4) posługuje się pojęciami: amplitudy, okresu i częstotliwości, prędkości i długości
fali do opisu fal harmonicznych oraz stosuje do obliczeń związki między tymi
wielkościami;

* wykonuje obliczenia i wykorzystuje związki między wielkościami z pomocą nauczyciela

5) opisuje mechanizm wytwarzania dźwięku w instrumentach muzycznych;

* naprowadzony przez nauczyciela

6) wymienia, od jakich wielkości fizycznych zależy wysokość i głośność dźwięku;

7) posługuje się pojęciami infradźwięki i ultradźwięki.

1) porównuje (wymienia cechy wspólne i różnice) rozchodzenie się fal
mechanicznych i elektromagnetycznych;

* naprowadzony przez nauczyciela

2) wyjaśnia powstawanie obszarów cienia i półcienia za pomocą prostoliniowego
rozchodzenia się światła w ośrodku jednorodnym;

* z pomocą nauczyciela

7) rozróżnia obrazy
rzeczywiste, pozorne, proste, odwrócone, powiększone, pomniejszone;

8) wyjaśnia pojęcia krótkowzroczności i dalekowzroczności oraz opisuje rolę
soczewek w ich korygowaniu;

9) opisuje zjawisko rozszczepienia światła za pomocą pryzmatu;

* naprowadzony przez nauczyciela

10) opisuje światło białe jako mieszaninę barw, a światło lasera jako światło
jednobarwne;

* z pomocą nauczyciela

11) podaje przybliżoną wartość prędkości światła w próżni; wskazuje prędkość światła
jako maksymalną prędkość przepływu informacji;

12) nazywa rodzaje fal elektromagnetycznych (radiowe, mikrofale, promieniowanie podczerwone, światło widzialne, promieniowanie nadfioletowe i rentgenowskie) i podaje przykłady ich zastosowania.

1) opisuje przebieg i wynik przeprowadzanego doświadczenia, wyjaśnia rolę użytych przyrządów, wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny;

* z pomocą nauczyciela

2) wyodrębnia zjawisko z kontekstu, wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla
wyniku doświadczenia;

3) szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku i ocenia na tej podstawie wartości
obliczanych wielkości fizycznych;

* naprowadzony przez nauczyciela

4) przelicza wielokrotności i podwielokrotności (przedrostki mikro-, mili-, centy-, hekto-, kilo-, mega-); przelicza jednostki czasu (sekunda, minuta, godzina, doba);

* jedynie z pomocą nauczyciela

5) rozróżnia wielkości dane i szukane;

6) odczytuje dane z tabeli i zapisuje dane w formie tabeli;

7) rozpoznaje proporcjonalność prostą na podstawie danych liczbowych lub na
podstawie wykresu oraz posługuje się proporcjonalnością prostą;

* naprowadzony przez nauczyciela

8) sporządza wykres na podstawie danych z tabeli (oznaczenie wielkości i skali
na osiach), a także odczytuje dane z wykresu;
* z pomocą nauczyciela

9) rozpoznaje zależność rosnącą i malejącą na podstawie danych z tabeli lub na
podstawie wykresu oraz wskazuje wielkość maksymalną i minimalną;

10) posługuje się pojęciem niepewności pomiarowej;

11) zapisuje wynik pomiaru lub obliczenia fizycznego jako przybliżony (z
dokładnością do 2-3 cyfr znaczących);

12) planuje doświadczenie lub pomiar, wybiera właściwe narzędzia pomiaru; mierzy: czas, długość, masę, temperaturę, napięcie elektryczne, natężenie prądu.

* z pomocą nauczyciela

1) wyznacza gęstość substancji, z jakiej wykonano przedmiot w kształcie
prostopadłościanu, walca lub kuli za pomocą wagi i linijki;

2) wyznacza prędkość przemieszczania się (np. w czasie marszu, biegu, pływania,
jazdy rowerem) za pośrednictwem pomiaru odległości i czasu;

3) dokonuje pomiaru siły wyporu za pomocą siłomierza (dla ciała wykonanego z jednorodnej substancji o gęstości większej od gęstości wody);

4) wyznacza masę ciała za pomocą dźwigni dwustronnej, innego ciała o znanej masie
i linijki;

5) wyznacza ciepło właściwe wody za pomocą czajnika elektrycznego lub grzałki
o znanej mocy (przy założeniu braku strat);

6) demonstruje zjawisko elektryzowania przez tarcie oraz wzajemnego oddziaływania
ciał naładowanych;

7) buduje prosty obwód elektryczny według zadanego schematu (wymagana jest
znajomość symboli elementów: ogniwo, opornik, żarówka, wyłącznik, woltomierz,
amperomierz);
8) wyznacza opór elektryczny opornika lub żarówki za pomocą woltomierza
i amperomierza;

9) wyznacza moc żarówki zasilanej z baterii za pomocą woltomierza i amperomierza;

10) demonstruje działanie prądu w przewodzie na igłę magnetyczną (zmiany kierunku wychylenia przy zmianie kierunku przepływu prądu, zależność wychylenia igły
od pierwotnego jej ułożenia względem przewodu);

11) demonstruje zjawisko załamania światła (zmiany kąta załamania przy zmianie kąta
padania – jakościowo);

12) wyznacza okres i częstotliwość drgań ciężarka zawieszonego na sprężynie
oraz okres i częstotliwość drgań wahadła matematycznego;

13) wytwarza dźwięk o większej i mniejszej częstotliwości od danego dźwięku za
pomocą dowolnego drgającego przedmiotu lub instrumentu muzycznego;
14) wytwarza za pomocą soczewki skupiającej ostry obraz przedmiotu na ekranie, odpowiednio dobierając doświadczalnie położenie soczewki i przedmiotu

* wszystkie doświadczenia wykonuje z pomocą nauczyciela, kierując się wskazówkami, naprowadzeniami nauczyciela

UWAGA:
Biorąc pod uwagę analizę możliwości ucznia, typ jego niepełnosprawności ucznia, a także pozostając w zgodzie z założeniami oligofrenopedagogiki na tym etapie edukacyjnym nie można zrealizować poniższych wymagań koniecznych z działu:
7. Fale elektromagnetyczne i optyka:
3) wyjaśnia powstawanie obrazu pozornego w zwierciadle płaskim, wykorzystując
prawa odbicia; opisuje zjawisko rozproszenia światła przy odbiciu od powierzchni
chropowatej;

4) opisuje skupianie promieni w zwierciadle wklęsłym, posługując się pojęciami
ogniska i ogniskowej, rysuje konstrukcyjnie obrazy wytworzone przez zwierciadła
wklęsłe

5) opisuje (jakościowo) bieg promieni przy przejściu światła z ośrodka rzadszego
do ośrodka gęstszego optycznie i odwrotnie;

6) opisuje bieg promieni przechodzących przez soczewkę skupiającą i rozpraszającą
(biegnących równolegle do osi optycznej), posługując się pojęciami ogniska
i ogniskowej;

7) Rysuje konstrukcyjnie obrazy wytworzone przez soczewki
IV. PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW

Aby zrealizować zamierzone cele konieczne niezbędne jest posługiwanie się następującymi sposobami pracy:
• stosowanie zasady stopniowania trudności
• stosowanie zasady poglądowości tzn odwoływać się do wyobraźni ucznia, tak aby mógł odnieść to do własnych doświadczeń i przeżyć, a szczególnie doświadczeń i przeżyć z własnego życia.
• stosowanie zasady aktywności ucznia, czyli czynnej postawy, wykonywanie przez ucznia doświadczeń
• wykorzystywanie gier, krzyżówek, konkursów, zagadek fizycznych w celu powtórzenia wiedzy i zaktywizowania ucznia
• prace eksperymentalno-doświadczalne, obserwacje

Niezwykle ważne są także środki dydaktyczne takie jak:
• przyrządy pomiarowe np.: linijka, waga, amperomierz, siłomierz, woltomierz,
• modele, obrazy, schematy, filmy, przezrocza.

V. KONTROLA I OCENA OSIĄGNIĘC UCZNIA

Ewaluacja programu zostanie dokonana na podstawie:
• wyników w nauce osiąganych przez ucznia,
• indywidualne możliwości psychofizyczne ucznia,
• obserwacji ucznia,
• zaangażowanie ucznia w pracę na lekcji, przeprowadzanie doświadczeń.,
• systematyczność w pracy zarówno na lekcji jak i w domu
• rozmowy z rodzicami

Program jest zgodny z nową podstawą programową i jest dostosowany do możliwości psychofizycznych ucznia.