Pojęcie nadpobudliwości w literaturze psychologicznej

Aktywność jest podstawową właściwością zachowania. Dzieci różnią się pod względem aktywności przede wszystkim ze względu na temperament. Dlatego niektóre z nich poznają świat spokojnie
i systematycznie, inne w sposób żywiołowy. Są dzieci, które nie przejdą obok szpary w ścianie, aby w niej nie podłubać, które nie ominą kamyka, aby w niego nie kopnąć. Taki bezpośredni stosunek do przedmiotów a nieraz i do ludzi, jest w rozwoju dzieci czymś normalnym i zanika wraz z wiekiem. Dzieci, których aktywność jest nadmierna w stosunku do wieku, są określane jako nadpobudliwe psychoruchowo (J,. Prekop, Ch. Schweizer, 1997, s.9). Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo to dzieci sprawiające otoczeniu najwięcej trudności wychowawczych ze względu na gwałtowne, często niepohamowane reakcje emocjonalne (płacz, krzyk, złość), ruchowe (niszczenie przedmiotów, pośpiech, chaotyczność w zachowaniu, znaczna ruchliwość i żywiołowość) i poznawcze (brak koncentracji na zadaniu, chaos myślowy, gonitwa myśli itp. (T. Opolska, E. Potempska, 1999, s.17). Nadpobudliwość- to nadaktywność, syndrom nadruchliwego zachowania. Zespół (syndrom) powiązanych ze sobą objawów, przy czym zdarza się, że jedna grupa objawów staje się dominująca przy innych mniej nasilonych (H. Nartowska, 1971, s.26). Objawia się impulsywnością dziecka, które wszystkiego dotyka, nie potrafi skupić się na jednej czynności, bez przerwy przemieszcza się i nie przestaje mówić (S. Mihilewicz, 2001, s.55). Wraz z dorastaniem dzieci nadpobudliwość, którą one przejawiały może ulec złagodzeniu, jak również może całkowicie zaniknąć i wówczas ich zachowanie nie odbiega od przeciętnego, zrównoważonego dziecka. Można byłoby powiedzieć, że „wyrosły” one z dziecięcej pobudliwości i nastąpiło zrównoważenie procesów nerwowych. Dzieci impulsywne wyrosną na ludzi ciekawych świata, otwartych w kontaktach z otoczeniem, sprawnych zawodowo i intelektualnie. Jednak proces ten nie może być samoistnym dojrzewaniem, lecz musi być właściwie ukierunkowany określonymi warunkami środowiskowo- wychowawczymi (I. Roszkiewicz, 1983, s.11). Aby pomóc dzieciom nadpobudliwym psychoruchowo przede wszystkim rodzice i nauczyciele muszą zapewnić ścisłą współpracę domu ze szkołą o charakterze ujednoliconego działania. Nie należy mówić dzieciom tego, czego sami nie znosimy wysłuchiwać; ja w twoim wieku..., jesteś niedbały, pewnie nigdy ci się to nie uda. Lepiej powiedzieć; wiem, że bardzo się starasz- czasem tak jest, że coś mimo naszych starań nie wychodzi. Chwila spędzona przez dziecko nadpobudliwe z kimś, kto go rozumie nawet wtedy, kiedy nigdy nic się mu nie udaje, pozwala odzyskać wiarę we własne siły. Dzieci czasem potrzebują podzielić się z wychowawcami, rodzicami swoimi porażkami i sukcesami. Należy znaleźć chwilę czasu żeby mogły swobodnie powiedzieć o tym, co się działo w ciągu dnia. Czasem mają szczególnie zły dzień i wówczas potrzebują troski i ciepła (T. Wolańczyk, A. Kołakowski, M. Skotnicka, 1999, s.128). Praca z dziećmi nadpobudliwymi wymaga dużo cierpliwości, tolerancji i zrozumienia. Ich złe zachowanie nie wynika ze złej woli, ale jest efektem niewłaściwie wykształconych cech układu nerwowego i samo dziecko najbardziej cierpi z tego powodu (B. Łuczak, 2000, s.32). Gdyby tylko mogły wybierać, nie chciałyby być nadpobudliwe. Każdy bowiem pragnie być chwalonym synem lub córką, grzecznym i zdolnym uczniem oraz lubianym kolegą (E. Baczyńska, B. Borowiec- Janczak, A. Kuchciak, 2000, s.14).

LITERATURA: J,. Prekop, Ch. Schweizer, 1997; Niespokojne dzieci. Poradnik dla zaniepokojonych rodziców. MEDIA RODZINA, Poznań.
T. Opolska, E. Potempska, 1999; Dziecko nadpobudliwe. Program korekcji zachowań. CMPPP, Warszawa.
H. Nartowska, 1971; Wychowanie dziecka nadpobudliwego, NK, Warszawa.
S. Mihilewicz, 2001; Dziecko z trudnościami w rozwoju. Nadpobudliwość psychoruchowa, IMPULS, Kraków.
I. Roszkiewicz, 1983; Psychologia rozwojowa dla rodziców. Młodszy wiek szkolny, NK, Warszawa.
T. Wolańczyk, A. Kołakowski, M. Skotnicka, 1999; Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci. Prawie wszystko, co chcielibyście wiedzieć. Książka dla rodziców, nauczycieli i lekarzy, BIFOLIUM, Lublin.
B. Łuczak, 2000; Niepowodzenia w nauce. Przyczyny, skutki, zapobieganie, OFICYNA WYDAWNICZA G&P, Poznań.
E. Baczyńska, B. Borowiec- Janczak, A. Kuchciak, 2000; Praca z dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo, Życie Szkoły, nr 1.