Nowoczesne metody i techniki - ich znaczenie w procesie nauczania

Celem włączenia w proces nauczania nowoczesnych metod i technik jest aktywizacja uczniów na wszystkich poziomach nauczania. Jak wykazano podnoszą one możliwości funkcjonowania ucznia nie tylko w środowisku wewnętrznym i zewnętrznym ale przede wszystkim kształtują umiejętność efektywnego uczenia się. Toteż w zależności od funkcji dzieli się je na szereg grup.
Autorzy publikacji dotyczących tego zagadnienia podkreślają, że w pierwszej kolejności przed ich wprowadzeniem należy zapoznać się i zidentyfikować różnice pomiędzy metodą a techniką nauczania.
Metoda jest sposobem przekazywania wiedzy natomiast technika, to sposób praktyczny jej przekazywania.
Jedną z często stosowanym sposobem jest praca w grupach i odgrywanie ról. Taką formę stosuje się często w nauczaniu języków obcych. Uczniów dzieli się na grupy , które przygotowują i wcielają się w różne role społeczne. Nabywają umiejętność np. przedstawiania się, funkcjonowania danej roli w społeczeństwie. Grupa młodszych dzieci przygotowuje scenki np. o zwierzętach a kolejna identyfikuje zwierzę. Jest to jedna z najnowocześniejszych metod stosowana w wielu krajach np. w Japonii w nauczaniu j.angielskiego. Uczy ona ponadto funkcjonowania w grupie oraz budzi kreatywność.
Kolejną metodą jest burza mózgów. Jej celem jest identyfikowanie problemu – tematu a następnie poszukiwanie najlepszego rozwiązania. Każdy uczeń na forum grupy prezentuje swój pomysł. Metoda ta pozwala na aktywizację uczniów, jest elementem myślenia kreatywnego i samodzielnego.
Metoda dyskusji i drzewo decyzyjne jest następną metodą, w której uczniowie posługują się własnymi argumentami z zachowaniem szacunku dla kolegów. Metodą tą kształtuje się w uczestniku tolerancję dla pozostałych jak również argumentowanie własnych poglądów. Metoda drzewa decyzyjnego to graficzny zapis podejmowanych decyzji.
Skuteczność nauczania różnymi metodami przedstawia się następująco:
tradycyjny wykład 5%, nauka własna 10%, środki audiowizualne 20%, prezentacje 30%, grupy dyskusyjne 50%, ćwiczenia wykorzystujące wiedzę 75%, nauczanie innych 90%.
Problem dotyczący skuteczności nauczania dotyczy wszystkich przedmiotów. W przypadku języków obcych badanie wykonane przez European Survey on Language Competences potwierdziło, że bardzo duża grupa uczniów kończących gimnazjum nie umie prawie nic. Z językiem angielskim jest bardzo źle, a z niemieckim jeszcze gorzej („ Dydaktyka języków obcych. Komunikacja czy symulacja komunikacji?”).
Jak wskazuje Żylińska M. rozwiązaniem tego problemu jest wprowadzenie nowych technologii. Uczniowie zamiast zaznaczać w zeszytach ćwiczeń poprawne odpowiedzi, łączyć elementy lub wpisywać w luki słówka, stają się aktywnymi twórcami zadań. Praca z tradycyjnymi zadaniami z zeszytów ćwiczeń wymaga jedynie bardzo płytkiego przetwarzania informacji, a to nie pozostawia trwałych śladów w strukturach pamięci. Rozwiązywanie setek receptywnych i reproduktywnych zadań nie prowadzi do opanowania nowego języka, bo mówienie wymaga głębokiego przetwarzania i zadań uwzględniających jego złożoność.
Uczniowie powinni w procesie edukacji być przygotowani do życia i radzenia sobie we współczesnym świecie. Proces nauczania powinien identyfikować i dostosowywać się do wymogów rynku pracy. Rozwijające się dynamicznie technologie informatyczne są pomocą ICT z ang. Information and Communication Technology. Umożliwia poznanie zmieniających się metod komunikacji. Komputery, odtwarzacze mp3, DVD, radio, telewizja i Internet wykorzystywane do przekazu różnego typu informacji zawierającej tekst, grafikę, dźwięk czy obraz wideo może w znacznym stopniu wspomóc uczniów na każdym poziomie edukacji.
Tego rodzaju technologie są coraz częściej wykorzystywane w dydaktyce na wszystkich szczeblach. Wiąże się przede wszystkim z poprawą jakości nauczania ale także wspomaga jej rezultaty. Powszechny dostęp młodzieży do tych urządzeń wymaga zmian również w stosowanych technologiach nauczania.

Jak publikują autorzy, podobnych publikacji pierwsze wykorzystanie komputerów w edukacji miało miejsce w Stanach Zjednoczonych na przełomie lat 50. i 60. Ich upowszechnienie w szkołach nastąpiło w latach 70., a w latach 80. w USA już 96% nauczania wspomagana była komputerem (CAI ang. Computer Assisted Instruction). Jednakże reszta świata pozostała na tym polu daleko w tyle.
W Polsce proces komputeryzacji rozpoczął się w 1966 r. a pierwsze, nieliczne komputery podłączone do Internetu uruchomiono w 1991 r.
Dziś to nauczyciel realizujący zadania dydaktyczne powinien umieć wybrać najbardziej skuteczne narzędzia edukacji dla określonego przedmiotu, zainteresować nimi uczniów i wdrożyć.
Jak podają specjaliści w tym zakresie nauczyciel powinien być „doradcą naukowym i przewodnikiem po dostępnych internetowych strukturach informacji”.
Korzystanie na zajęciach z narzędzi ICT związane jest z aktywnym włączaniem szeroko rozumianych technologii informacyjnych i komunikacyjnych do procesu dydaktycznego. Przykład stanowić mogą zajęcia językowe. ”. ICT – Information and Communication Technology opiera się na wykorzystaniu tzw. blended learningu.
Oferta nauczania języków obcych tradycyjnymi metodami uzupełniona o distance learning (np. e-learning, m-learning, blended learning), zawiera różne metody nauczania, pozwalająca ćwiczyć wszystkie sprawności językowe w oparciu o zróżnicowane ćwiczenia i zadania przesądza bez wątpienia w istotny sposób o efektywność procesu nauczania i uczenia się języka obcego, a także o jego jakości i atrakcyjności. Metoda ta wykorzystywana jest nie tylko w nauczaniu języków obcych została skutecznie wprowadzona na wszystkich szczeblach nauczania. Jedną z możliwości urozmaicenia zajęć językowych jest wykorzystanie w nauce języka obcego interaktywnych gier komputerowych, a więc wprowadzenie elementów nauki przez zabawę. Poniżej znajduje się kilkanaście narzędzi wartych wykorzystania na lekcjach.

Blended learning, podcasty, screencasty, VLE (Virtual Learning Environment) i e-learning
Blended learning wykorzystuje co najmniej dwie strategie nauczania np. e-learning (kształcenie na odległość) i nauczanie poprzez bezpośredni kontakt z uczniem/studentem i jest często stosowaną metodą. Część zajęć realizowana jest online wykorzystując stworzoną platformę to praca własna . Nauczyciel śledzi i stymuluje naukę poprzez platformę. Natomiast część materiału omawiana jest na lekcjach/zajęciach/ - zajęcia kontaktowe. Blended learning jest mieszanką metodologii nauczania. Wykorzystuje jednocześnie kilka kanałów informacyjnych, w zależności od potrzeb uczniów.
Podcast (ang. podcast, podcasting) to forma internetowej publikacji treści multimedialnych - dźwiękowej lub filmowej, najczęściej w postaci regularnych odcinków, które można automatycznie subskrybować z zastosowaniem technologii RSS (mogą automatycznie pobierać najnowsze „odcinki”). Podcasty nie wymagają posiadania sprzętu specjalistycznego mogą być odtwarzane na komputerze lub odtwarzaczu mp3. Są istotnym elementem w nauczaniu języków obcych.
Screencast stanowi film z komentarzem osoby, która te czynności wykonuje, pełni funkcje instruktażowe lub prezentacyjne – jest swego rodzaju filmem instruktażowym.
Niezwykle istotnym źródłem informacji a zarazem techniką nauczania jest internet. VLE (Virtual Learning Environment) jest to nauczanie wykorzystujące media elektroniczne, internet, audio/wideo, telewizję interaktywną, programy multimedialne oraz e-learning.
Poprzez internet uczeń ma dostęp do źródeł naukowych. Może wykorzystywać materiały czy bazy naukowe, słowniki. Słowniki elektroniczne to źródło szybkiego dostępu do prawidłowego nazewnictwa ale stwarzają one także możliwość odsłuchania wybranego tekstu.
Jednym z popularnych, bezpłatnych źródeł informacji w internecie często wykorzystywanych przez uczniów jest od 2001r. Wikipedia.
Przekazywanie materiału dydaktycznego przez zabawę to Edutainment – (entertainment-education - nauka przez zabawę). Zalicza się do tej formy: krzyżówki, zagadki, rebusy.
Znawcy tematu konkludują, że forma ta zwiększa stopień koncentracji i uwagi uczniów, w znacznym stopniu przyczynia się do podtrzymania zainteresowania treściami dydaktycznymi oraz podnosi motywację uczącego się. Wpływają na aktywność asymilacyjną (przyswajanie, zwłaszcza pamięciowe) uczniów. Dodatkowo, ponieważ ukierunkowane są na naukę języków obcych umożliwiają trening wszystkich czterech sprawności jednocześnie (mówienia, czytania, pisania, słuchania).

Bibliografia
1. Janicka M.:Nowoczesne metody nauczania języków obcych nie nudzą a bawią. Zakład Lingwistyki Stosowanej Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Lublin .
2. Żylińska M. Nowe technologie w nauczaniu języków obcych. https://www.edunews.pl/system-edukacji/szkoly/2557-nowe-technologie-w-nauczaniu-jezykow-obcych.
3. Żylińska M.: Dydaktyka języków obcych: Komunikacja czy symulacja komunikacji? https://osswiata.pl/zylinska/2013/01/18/dydaktyka-jezykow-obcych-komunikacja-czy-symulacja-komunikacji/
4. Kic-Drgas J.: Gry symulacyjne na zajęciach z języka specjalistycznego.Języki obce w szkole 2016,3,39-42,
5. Rau, K., Ziętkiewicz, E.: Jak aktywizować uczniów. „Burza mózgów” i inne techniki w edukacji
Poznań: G&P Oficyna Wydawnicza 2000
6. Madej P.: Nowe Technologie w nauczaniu języków obcych cz.1. Lingwistyczna Szkoła Wyższa w Warszawie. https://lingwistyka.edu.pl/nowe-technologie-nauczaniu-jezykow-obcych-cz-1-2/