Rola nauczyciela w społeczeństwie wiedzy

Praca nauczycielska od dawna uznawana była za trudną. Sądzono, że do wykonywania zawodu potrzebne są określone predyspozycje, cechy osobowości, umiejętności. W naszych czasach, gdzie każdy chce, dąży do ciągłego podnoszenia swoich kwalifikacji, złożoność działań nauczycielskich jeszcze bardziej wzrosła. Z tego względu na całym świecie widać stałe dążenie do podnoszenia kwalifikacji nauczycieli. Wykształcenie nauczyciela jest bez wątpienia ważnym warunkiem skuteczności jego działania. Im bardziej zbliżamy się do modelu społeczeństwa informacyjnego, tym bardziej ważny będzie poziom kwalifikacji nauczycielskich.
Często zapominamy o tym, że rola nauczyciela nie sprowadza się tylko do przekazywania wiedzy, a zatem nie musi on konkurować z encyklopedią czy komputerem. Wizerunek nauczyciela, który odpowiada wyzwaniom obecnych i nadchodzących czasów powinien być o wiele bardziej kreatywny. Od nauczycieli oczekujemy umiejętności tworzenia i świadomego doboru programów, zmiany sposobu nauczania. Ma on w dużym stopniu stymulować samodzielną pracę ucznia, nastawiać na działanie, uczyć związku poznania z działaniem, jak również umiejętności improwizacji czy myślenia w działaniu. Nauczyciel w „społeczeństwie wiedzy” powinien stać się partnerem ustalającym program wychowawczy i edukacyjny szkoły.
Podejmowanie studiów, zdobywanie dalszych stopni specjalizacji, uczestnictwo w kursach, szkoleniach jest niewątpliwie ważną strategią nauczycielskich zachowań.
Nauczyciele są pełni obaw o swoją zawodową przyszłość w obliczu zachodzących przemian. Część z nich już teraz zauważa niekorzystny wpływ realizacji reformy na pracę zawodową. Ich wysiłek nie jest doceniany a ciągłe doskonalenia zawodowe nie skutkują odpowiednią gratyfikacją finansową.
Rola nauczyciela to także wychowanie, rozumiane jako wspomaganie rozwoju osobowego ucznia we wszystkich wymiarach: intelektualnym, psychicznym, społecznym, zdrowotnym, estetycznym, moralnym i duchowym.
Nauczyciel współczesności, przyszłości to wykonawca poważnej pracy, nastawiony na zmiany zachodzące na pograniczu epok, myślący alternatywnie i innowacyjnie. Wizerunek nauczyciela współczesności determinowany jest jakością przemian kulturowych, ustrojowych i społecznych. Ważna jest jego otwartość na przemiany w różnych sferach współczesnego życia. Jest to otwartość nacechowana odpowiedzialnością, często sprzeciwem wobec realnych praktyk tego świata. Nauczyciel musi mieć rozeznanie i przejawiać wysoką wrażliwość na możliwe następstwa, na źródła przemocy i agresji w życiu społecznym. Dobry nauczyciel powinien być przede wszystkim Osobą, czyli człowiekiem, u którego na szczycie hierarchii wartości znajduje się drugi człowiek. W wielu wypowiedziach akcentuje się, że współczesny nauczyciel to animator, mediator, kreator przyszłości, moderator sytuacji dydaktycznych, przewodnik samokształcenia, a nawet eurodoradca. Wiele uwagi poświęca się twórczej roli nauczycieli w zbiorowościach szkolnych i społecznych.. Twórczość ta przejawia się w przezwyciężaniu schematów, pogłębionej refleksji nad własnym systemem wartości, niekonwencjonalnym podejściu do funkcji pedagogicznych, modyfikowaniu własnego działania, oferowaniu działań o kreatywnym charakterze.
Zmiany społeczne zmuszają nauczyciela do pracy nad osobistym rozwojem przez całe życie. Powinien on być zarazem wychowawcą, artystą, badaczem i przewodnikiem.
Współczesny nauczyciel powinien sprostać nowym czasom i wyzwaniom cywilizacyjnym, poprzez uwrażliwianie i upodmiotowienie najbardziej zagrożonych wartosci.

Literatura :

M. Pienkiewicz : Nauczyciel wczesnej edukacji w okresie przemian społeczno-ustrojowych. Wychowanie na co dzień nr 9 2000 r.

M. Szymański : Dekalog nauczycielski, Nowa Szkoła nr 606, 2002 r.

I. Nowosad : Nauczyciel w służbie zmiany, Nowa Szkoła nr 606, 2002r.

C. Banach : Z Polską edukacją w XXI wiek, Wydawnictwo Nauczycielskie, Jelenia Góra 2000

Nauczyciele wobec reformy edukacji. Raport z badań. Wydawnictwo Akademickie „ Żak” Warszawa 1999 r.