Edukacja regionalna w wieku przedszkolnym i wczesnoszkonym

Od wielu lat w dziedzinie edukacji zaczęto przywiązywać szczególnie dużą uwagę do kształcenia regionalnego. Wpływ na to niewątpliwie miało przystąpienie Polski do Unii Europejskiej jak i fakt zbliżania się setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. Nauczanie regionalne ma na celu pełniejsze i głębsze poznanie dziedzictwa historycznego i kultury, z której wywodzi się uczeń. Założeniem tej edukacji jest kształtowanie odpowiedniej świadomości, dzięki której przyszły, dorosły obywatel będzie dojrzale rozumiał swoje możliwości i obowiązki wobec kraju, ale i co ważniejsze, wobec swojej „małej ojczyzny”. Polscy pedagodzy i zarazem twórcy programu edukacji regionalnej stwierdzają, że „przekazywanie dziedzictwa kulturowego kraju najskuteczniej może się odbywać poprzez poznanie najbliższego środowiska, własnego regionu oraz jego wartości w kontekście wartości narodowych i ogólnoludzkich. Poznanie przez dzieci i młodzież własnego regionu powinno odbywać się od wczesnego dzieciństwa, na każdym etapie edukacji, poprzez formy i metody pracy dostosowane do rozwoju psychofizycznego i intelektualnego ucznia” . Opierając się na tych ideach Ministerstwo Edukacji Narodowej opracowało i przedstawiło nauczycielom założenia nowego programu pt. „Dziedzictwo kulturowe w rejonie”. Jego czołowym zadaniem jest rozwijanie w młodym pokoleniu poczucia odpowiedzialności, miłości ojczyzny oraz poszanowanie dla polskiego dziedzictwa kulturowego. Edukacja regionalna ma dynamicznie rozwijać i wzbogacać wartości tkwiące we własnym środowisku. Generalnym celem tej edukacji jest kształtowanie szacunku dla systemu wartości, języka, tradycji, obyczajów. W założeniach programowych przyjętych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej edukacja regionalna określana jest jako umożliwienie młodym ludziom poznawania własnego, wspomnianego już dziedzictwa kulturowego, tradycji regionalnej, uwewnętrznianie wartości i treści regionalnych, tym samym więc kształtowanie i utrwalanie postaw regionalnych. Edukacja regionalna jest podstawą akceptacji rodzimego środowiska, poprzez wyposażenie ucznia w zasób podstawowej wiedzy o własnym rejonie. Wiedza ta ma umożliwić młodemu odbiorcy samowolną i nieprzymuszoną identyfikację z tymi wartościami. Poznając dziedzictwo kulturowe regionu uczeń uświadamia sobie, kim jest i jakie są jego korzenie. Dziecko w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym wiele spraw zrozumie poprzez przeżywanie. Dla niego tzw. „suche fakty” są mało interesujące i często niezrozumiałe. Jednak gdy je przedstawimy w formie ilustracji, inscenizacji, wycieczki itp. staną się one jaśniejsze, a co oczywiste i bardziej zrozumiałe. Właśnie te pierwsze przeżycia i doświadczenia dziecięce, szczególnie o silnym zabarwieniu emocjonalnym, są najbardziej trwałe i często pozostają na całe życie. Program nauczania i wychowania realizowany w klasach młodszych i przedszkolach, zawiera wiele treści związanych ze środowiskiem rodzinnym i specyfiką regionu. Problematyka miejsca zamieszkania, najbliższej okolicy może być przykładem swoistej osi programowej nauczania zintegrowanego i przedszkolnego, myślą przewodnia wokół której przebiegać będzie proces kształcenia. Mówiąc o identyfikacji z wartościami tkwiącymi w regionie, nauczyciel powinien stosować formy aktywizujące i pobudzające zainteresowania uczniów. W omawianej tematyce absolutnie nie ma miejsca na podawanie encyklopedycznej wiedzy. Aktywne przekazywanie wiedzy o rejonie kształtuje u dzieci zdolność do obserwacji oraz te cechy które charakteryzują osobowość twórczą. Zdaniem Chudalli, Januszewskiej i Trześniewskiej zajecia o tematyce regionalnej spełniają różnorodne funkcje wychowawcze: rozbudzają przeżycia emocjonalne, pobudzają wyobraźnię i refleksję, ugruntowują poczucie tożsamości narodowej, jak i kształcące: rozwijają zainteresowania historią, aktywizują uczniów, rozwijają wiedzę o kulturze własnego regionu i jej związkach z kulturąnarodową.
Jednym z wielu zadań nauczyciela, a w szczególności nauczyciela grup przedszkolnych i młodszych klas zintegrowanych, jest znajomość zainteresowań dzieci i takie organizowanie procesu dydaktycznego, by w pełni wykorzystać ich zdolności. Każde dziecko charakteryzuje się naturalnym, autentycznym zainteresowaniem tym co odległe, nieznane i tajemnicze czyli legendami, podaniami opowiadaniami o życiu ludzi w dawniejszych czasach. Dlatego warto połączyć naturalna chęć ruchu dzieci w młodszym wieku szkolnym z edukacja regionalną poprzez np. wycieczki, projekty edukacyjne i inscenizacje.