Środowisko geograficzne i walory turystyczne powiatu poddębickiego

Sława Mikołajczyk

Środowisko geograficzne i walory turystyczne powiatu poddębickiego

Spis treści

Spis treści 2
1. Wstęp 4
2. Cel pracy 4
3. Środowisko geograficzne powiatu poddębickiego 5
4. Walory turystyczne powiatu poddębickiego 8
4.1 Gmina Poddębice 8
4.1.1. Kościół Św. Katarzyny Męczenniczki w Poddębicach 9
4.1.2. Pałac renesansowy 9
4.1.3. Kościół parafii ewangelicko-augsburskiej 9
4.2 Gmina Uniejów 10
4.2.1. Termy Uniejów i Lawendowe Termy 10
4.2.2. Kolegiata wniebowzięcia najświętszej Marii Panny 10
4.2.3. Zamek 11
4.3 Gmina Wartkowice 11
4.3.1.Zespół parkowo-dworski w Bronowie i Izba Muzealna im. Marii Konopnickiej 12
4.3.2. Klasycystyczny pałac w Gostkowie 12
4.4 Gmina Zadzim 13
4.4.1. Dwór 13
4.4.2. Kościół Świętej Małgorzaty 13
4.5 Gmina Pęczniew 14
4.5.1. Kościół Świętej Katarzyny w Pęczniewie 14
4.5.2. Kościół św. Stanisława Biskupa w Brodni 14
4.6. Gmina Dalików 15
4.6.1. Kościół świętego Floriana w Domaniewie 15
4.6.2. Kościół świętego Mateusza w Dalikowie 15
4.6.3. Kościół ścięcia św. Jana Chrzciciela i św. Trójcy w Budzynku 16
5. Zakończenie 17
6. Bibliografia 18

,,Elegia łąk poddębickich”

,,Która pod horyzontem liliowo leśniałaś,
ze snu dzieciństwa czy z jawy cię poznałem,
że byłaś i jesteś, i zarazem cię nie ma?
Ile słów – tchnieniem były –
naszeptałem w twe trawy,
ile motyli myśli barwnych nad tobą latało.
Gdzie wiklina wita leniwie wiotkie cienie
i niezapominajki zbiegły do strumienia,
a dalej słońce zieleń pryskało jaskrami,
tam, duszo miłości, ciało twe odsłaniałem.”[1]

1. Wstęp

Mój dom, moja rodzina, moja wieś, moja gmina, mój powiat, moja Ojczyzna – tak często używamy tych słow. Można by zapytać dlaczego? Dlaczego, tak bliskie są nam te słowa. Myślę, że głównym tego powodem jest to, że zarówno dom, rodzina, wieś, gmina, powiat czy Ojczyzna są moje... Tylko moje. Są również wielu innych ludzi, ale również są moje. Kiedy rozmyślam o mojej małej Ojczyźnie, o moim powiecie to przed oczami stoją mi wierzby pochylone nad Nerem, jesienny poranek snujący mgły nad doliną rzeki, wiele tych miejsc które towarzyszą mi od dzieciństwa. Tu się urodziłam, mieszkam i pracuję. Wszystkie te miejsca czarują mnie swym pięknem, wprawiają w zachwyt. W uszach brzmi zawsze gardłowy krzyk gawronów z poddębickiego parku.
Obcuję z tym samym środowiskiem już wiele lat i ciągle podziwiam piękno pól, lasów, krętych ścieżek, nie wiadomo przez kogo wydeptanych. A nadnerzański wiatr wieje i wieje, zwiewa miejski kurz z tych bliskich mi miejsc.
Mijają lata. Wokół nas wiele się zmienia. Żyjemy przecież w epoce niebywale szybkich połączeń satelitarnych, internetowych, telefonicznych ułatwiających nam życie. Poruszamy się w epoce kultury masowej, wśród „disneylandów” i  „McDonaldów”. Rewolucja w dziedzinie techniki, szybkość przekazywania informacji, rozwój mediów przerastają nasze oczekiwania. Czy więc można entuzjazmować się naszą najbliższą okolicą, naszą małą Ojczyzną czyli środowiskiem geograficznym i walorami turystycznymi powiatu poddębickiego? Myślę, że można.

2. Cel pracy

Celem tej pracy było przybliżenie walorów turystycznych i treści dotyczących środowiska geograficznego powiatu poddębickiego.

3. Środowisko geograficzne powiatu poddębickiego

Powiat Poddębicki leży w centralnej Polsce. Położony jest w północno-zachodniej części województwa łódzkiego. Graniczy on z powiatami łęczyckim, zgierskim, pabianickim, łaskim, zduńskowolskim, sieradzkim, tureckim oraz kolskim. Obejmuje obszar 881,3km2. Zamieszkuje go około 42tys. mieszkańców, z czego 11tys. to mieszkańcy Poddębic i Uniejowa. W jego skład wchodzi 6 gmin, w tym dwie gminy wiejsko-miejskie: Poddębice i Uniejów oraz 4 gminy wiejskie: Dalików, Pęczniew, Wartkowice i Zadzim.
Pod względem geograficznym powiat obejmuje część północno-zachodniej Niecki Łódzkiej, przez która przepływa rzeka Ner oraz Warta. Rzeka Ner ma długość 112km, średnia szerokość koryta wynosi 16km, głębokość 0,5-2m. Wypływa w pobliżu wsi Nery w gminie Andrespol na południowy-wschód od Łodzi na wysokości 208m n.p.m. W Poddębicach rzeka płynie na poziomie 118m n.p.m. W przeszłości dolina rzeki Ner była siedliskiem wielu zwierząt- m.in. bobrów, które budowały tamy dla spiętrzenia. Rzeka miała kilka odnóg – brzegi zalesione i bagniste. Rzeka obfitowała w wiele ryb. Na początku XX wieku rozpoczęto melioracje łąk w dolinie Neru. Teren niwelowano, rzekę regulowano, a wody wykorzystywano do nawadniania łąk. W powiecie poddębickim występuje duża zmienność pogody w przebiegu dobowym i rocznym, co spowodowane jest przewagą równoleżnikową. Napływają tu polarno-morskie i polarno-kontynentalne masy powietrza. W powiecie poddębickim dominującym kierunkiem wiatru jest zachodni i południowo-zachodni. Najmniejsze średnie zachmurzenie notuje się we wrześniu oraz w czerwcu i sierpniu. Najzimniejszym miesiącem na tym obszarze jest luty ze średnią miesięczną temperaturą -3˚C, natomiast najcieplejszym miesiącem jest lipiec ze średnią temperaturą 18˚C. W powiecie poddębickim lasy są pozostałością dawnych rozległych borów. Porastają one słabo urodzajne gleby żwirowo-piaszczyste oraz piaski i wydmy.
W krajobrazie powiatu dominują wysoczyzny, wzgórza ostańcowe oraz płaskie
i faliste równiny. Powiat poddębicki leży na wysoczyźnie Łaskiej. Wysoczyzna Łaska
z trzech stron ograniczona jest rozległymi formami wklęsłymi. Od północy Kotliną Kolską, od zachodu Kotliną Sieradzką, a od południa Kotliną Szczerowską. Na wschodnie Wysoczyzna graniczy z Wzniesieniami Łódzkimi i wysoczyzną Bełchatowską, które wchodzą w skład makroregionu Wzniesień Południowomazowieckich. Krajobraz Wysoczyzny Łaskiej jest niezbyt urozmaicony. Dominującymi formami morfologicznymi terenu są równiny rozciągnięte stosunkowo płytkimi (0-20m) i rozległymi (0,1-1km) dolinami rzecznymi. Pewne ożywienie do krajobrazu wnoszą pagórki wydmowe. Tereny międzydolinowe zbudowane są głównie z lodowcowych glin morenowych lub piasków i żwirów.
Powiat Poddębicki odznacza się bardzo korzystnym położeniem komunikacyjnym. Przez stolicę powiatu przebiegają: droga krajowa (Łódź-Poznań), wojewódzkie (Łask-Koło i Łęczyca-Sieradz) oraz magistrala kolejowa (Śląsk-Gdynia). Ponadto kilkanaście kilometrów od stolicy powiatu biegnie autostrada A2, ze zjazdem w miejscowości Wólka, na terenie gminy Wartkowice. Powiat poddębicki leży w centrum Polski, od aglomeracji łódzkiej dzieli go 35km, gdzie znajduje się zarówno lotnisko cargo, jak i pasażerskie. Odległość do aglomeracji warszawskiej wynosi 150km. Można powiedzieć, że położenie powiatu poddębickiego jest atrakcyjne.
Podstawę gospodarki powiatu poddębickiego stanowi rolnictwo, co wynika z urodzajnych gleb znajdujących się na tym terenie. Użytki rolne zajmują około 65tys. ha. Średnia powierzchnia gospodarstwa w powiecie poddębickim wynosi 8,5ha. W uprawie roślin specjalnością są uprawy ziemniaka i zbóż. W hodowli zwierząt przeważa bydło mleczne, rzeźne, trzoda chlewna i produkcja drobiarska. W najmniejszym stopniu hodowane są owce i konie.
Na terenie powiatu poddębickiego lasy zajmują około 13.535ha, co stanowi 15,4% jego całkowitej powierzchni. Lasy stanowią zaplecze zarówno turystyczne, jak i wypoczynkowe dla mieszkańców Łodzi. W drzewostanie przeważa tutaj sosna (82,2%) z niewielką ilością świerków i modrzewia. Z drzew liściastych występuje brzoza, dąb, klon, a na ziemiach wilgotnych topole i olcha. W gminie Zadzim na glebach wyższej klasy bonitacyjnej produkuje się nowe odmiany sadownicze, zwłaszcza jabłonie.
W poszyciu leśnym występuje jałowiec, leszczyna, jarząbek, niżej jeżyny, borówki, wrzosy i mchy. Większe kompleksy leśne występują w okolicach Księżych Młynów oraz Poddębic. W lasach żyje fauna podobna do występującej w innych niżowych rejonach Polski. Pospolitymi gatunkami jest sarna, ponadto bytuje tu dzik, jeleń, lis. Na polach obserwuje się dość bogate populacje kuropatw, bażantów i zająców.
W powiecie poddębickim przemysł ukierunkował się przede wszystkim na przetwórstwo produktów rolnych. Rozwinęła się też produkcja tekstyliów. Nie brakuje na tym terenie małych i średnich przedsiębiorstw. Przeważają przedsiębiorstwa spożywcze, odzieżowe i chemiczne. Do nowopowstałych i prężnie rozwijających się zakładów można zaliczyć Japan Tabacco International Sp. z o.o. w Starym Gostkowie w gminie Wartkowice. Przedsiębiorstwo to jest trzecim pod względem wielkości koncernem tytoniowym na świecie. W branży odzieżowej najbardziej znane są firma ,,Sandra” w Poddębicach i ,,Gucio” w Zadzimie i ,,Konrad” w Pęczniewie.
Powiat poddębicki położony jest na trzech zasobnych w energię geotermalną związaną z wodami podziemnymi o temperaturze 65-70˚C. Zasoby energii geotermalnej znajdują się w Uniejowie i Poddębicach. Stanowią one drugi co do znaczenia kompleks hydrotermalny na Niżu Polskim. Wody te są wydobywane z głębokości 2km. Znajdują zastosowanie w ciepłownictwie, rekreacji, balneologii i rehabilitacji. Woda termalna wydobywana w Poddębicach ma charakter wodorowęglanowo-sodowo-wapniowy. Ze źródeł wydostaje się 116m3/h wody, a jej stopień mineralizacji wynosi 432 mg/dm3.
Powiat poddębicki wykorzystuje odnawialne źródła energii w różnorodnych inwestycjach, co przynosi wymierne korzyści ekologiczne i ekonomiczne. Na budynkach domów, przedszkoli montowane są solary. W wielu kotłowniach zakładane są piece na biomasę. Siłą wiatru i wody wykorzystuje się na terenach wokół Zbiornika Jeziorsko. Znajduje się on na terenie gminy Pęczniew. Zbudowany został w latach siedemdziesiątych. Ziemna zapora czołowa ma długość 2,73km i wysokość maksymalną 12km. Oprócz zapory czołowej zbiornik posiada trzy zapory boczne: Pichna, Teleszyna, Siedlątków i dwie zapory cofkowe. Poniżej zapory czołowej w bezpośrednim sąsiedztwie jazu położona jest elektrownia wodna o mocy 4,89MW. Zbiornik Jeziorsko ma 16,3km długości i 1,8-3,5km szerokości. Głównym jego założeniem było pozostanie zbiornikiem retencyjnym dla rzeki Warty. Jego powierzchnia wynosi 42,3km2, a pojemność 202,8mln m3 wody. Zapora zbudowana jest na 484,3km ujścia Warty do rzeki Odry.
Powiat poddębicki składa się z następujących gmin: Poddębice, Uniejów, Pęczniew, Zadzim, Dalików oraz Wartkowice. Największą z gmin jest gmina Poddębice. Leży ona w centrum powiatu w dolinie rzeki Ner. Zajmuje obszar 22.500ha, a więc 25% całkowitej powierzchni powiatu poddębickiego i liczy ok 16 tysięcy mieszkańców, z czego prawie połowa to ludność miasta. [3,4]

4. Walory turystyczne powiatu poddębickiego

Powiat poddębicki to miejsce w Polsce, które przyciąga swoimi wspaniałymi walorami wielu turystów. Jest miejscem wypoczynku wielu łodzian, i nie tylko, którzy planują tu pobyt w dniach wolnych od pracy lub na czas dłuższy, podczas urlopu letniego. W powiecie poddębickim można spędzić czas wypoczywając aktywnie. Turyści zwiedzają ciekawe miejsca podążając szlakami turystycznymi, których jest w powiecie około 350km. Są to Nadwarciański Szlak Rowerowy Marii Konopnickiej, Kazimierza Deki-Deczyńskiego, Gorących Źródeł, Świętej Faustyny Kowalskiej, Po Ziemi Poddębickiej, po Ziemi Uniejowskiej, szlak konny im. Majora Hubala, a także szlaki międzynarodowe: Bursztynowy i Łódzka Magistrala Rowerowa z Łodzi do Berlina. W powiecie funkcjonują stadniny koni oraz gospodarstwa ekologiczne ukierunkowane na obsługę turystów.
Powiat poddębicki składa się z pięciu gmin: gminy Poddębice, gminy Dalików, gminy Uniejów, gminy Pęczniew oraz gminy Wartkowice. W poszczególnych gminach jest wiele obiektów o ogromnych walorach turystycznych.

4.1 Gmina Poddębice

Pierwsze odnotowane informacje o Poddębicach można znaleźć w zapisie w Księgach Sądowych Łęczyckich z dnia 20 lutego 1388r. Pod koniec XIV wieku, dzięki rodzinie Chebdów herbu Pomian Poddębice uzyskały prawa miejskie. W 1443 roku arcybiskup gnieźnieński utworzył w mieście parafię pod wyznaniem Świętej Katarzyny. Rodzina Grudzińskich była jedna z najważniejszych dla historii miasta. Zygmunt Grudziński, wojewoda rawski w XVII w. zapoczątkował budowę renesansowego pałacu w Poddębicach. W 1882r. za sprawą Klemensa otrzymały prawa miejskie. Miasto zaczęło się intensywnie rozwijać, otrzymało możliwość organizowania ośmiu jarmarków w roku oraz poniedziałkowych targów. Podczas powstania styczniowego Poddębice jak i okoliczne wsie stały się miejscem potyczek, a w samych mieście i pobliskiej wsi Byczynie stworzono szpitale polowe dla rannych powstańców. W roku 1870 miasto zeszło do rangi osady za sprawą represji popowstaniowych.
Jednym z najważniejszych wydarzeń w historii Poddębic było powstanie w 1901 roku Ochotniczej Straży Ogniowej oraz siedmioklasowej szkoły powszechniej. W 1934 roku osada odzyskała prawa miejskie. W czasie II wojny światowej w północnej części miasta powstało getto, wyzwolenie przyszło 18 stycznia 1945roku. Rozpoczęto ożywioną odbudowę miasta. Powstały placówki oświatowe - Ogólnokształcące Liceum, Szkoła Zawodowa oraz Biblioteka Publiczna. 1 stycznia 1956 roku Poddębice stały się stolicą powiatu.
Na terenie gminy znajduje się rezerwat przyrody ,,Dąbrowa Napoleonów”, który powstał w celu ochrony około wiekowej świetlistej dąbrowy oraz mieszanego boru z urozmaiconym runem.

4.1.1. Kościół Św. Katarzyny Męczenniczki w Poddębicach

Budowa kościoła w stylu późnego renesansu, została rozpoczęta w 1610r. pod nadzorem projektanta Jerzego Hoffmana. Fundatorką budowli była Barbara Gruzińska, żona wojewody rawskiego. W XIX w świątynia paliła się kilkakrotnie. W 1895r zostały dobudowane dwie nawy boczne, chór oraz skarbczyk. Najbardziej interesującymi zabytkami kościoła jest złocony ołtarz z czterema rzeźbami świętych: Wojciecha, Stanisława, Barbary
i Katarzyny oraz rokokowa ambona ozdobiona rzeźbami czterech ewangelistów. [5,6]

4.1.2 Pałac renesansowy

Jednym z najpiękniejszych zabytków renesansu w środkowej Polsce jest pałac w Poddębicach. Jego budowa została rozpoczęta w 1610r. przez Zygmunta Gruzińskiego, wojewodę rawskiego, który po porażce w bitwie pod Guzowem, osiedlił się w Poddębicach. Charakterystyczna dla budynku loggia ze sklepieniem krzyżowym w stylu kalisko-lubuskim dobudowana została przez syna Gruzińskiego, Stefana. Dalszym pracą nad pałacem po 1773 roku podjęła się księżna Barbara Sanguszkowa, a sto lat później Napoleon Zakrzewski zlecił dobudowanie poprzecznego budynku od północnej strony w stylu trzonu głównego pałacu. Po drugiej stronie loggi na planie dziesięcioboku zbudowana została kaplica, w której po dzień dzisiejszy zachowała się dekoracja i stuikowe sklepienie z XVII w.. Od południowo-wschodniej części pałacu znajduje się pięciokondygnacyjna 17 metrowa wieża. Obecnie we wnętrzu zabytku znajduje się Izba Muzealna, poświęcona historii miasta. [5,7]

4.1.3. Kościół parafii ewangelicko-augsburskiej

Poddębice w drugiej połowie XIX wieku zamieszkiwało 263 wyznawców kościoła ewangelicko-augsburskiego. W 1871r. zbudowano dla nich na terenie parku miejskiego zbiór murowany pod patronem parafii w Konstantynowie. Budynek zbudowany jest z czerwonej cegły o dwuspadowym dachu z wieloboczną sygnaturą na szczycie. Natomiast dzwonnica z białej cegły przykryta charakterystycznym hełmem nawiązuje do typowych cech dla stylu renesansowego.

4.2 Gmina Uniejów

Gmina położona jest nad rzeką Wartą w północno-zachodniej części powiatu Poddębickiego. Zajmuje ona obszar 12.900 ha, zasiedla ją 7230 osób, w tym 2930 samych mieszkańców Uniejowa. Stolica gminy jest jednym z najstarszych miast w Polsce. Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z bulli papieża Innocentego II z 1136 roku. Źródła donoszą, że już przed 1290 roku miasto otrzymało prawa miejskie. Jednym z ważnych obiektów przyrodniczych w gminie jest park uniejowski (z XIXw.) z bardzo wartościowym skupiskiem drzew. [5]

4.2.1. Termy Uniejów i Lawendowe Termy

Ciepłe źródła termalne powiatu poddębickiego, zostały bardzo dobrze wykorzystane przez miasto Uniejów. W oparciu o lecznicze właściwości solanek wydobywanych z głębokości 2km p.p.m., powstało tu pierwsze w Polsce uzdrowisko termalne, które zostało uhonorowane prestiżowym certyfikatem jakości. Wody termalne osiągają temperaturę 70˚C i to dzięki nim gmina tak prężnie się rozwija. Wykorzystywane są w celach grzewczych, rekreacyjnych oraz leczniczych. Baseny Termy Uniejów dzięki zasilaniu ciepłymi źródłami są świetnym miejscem leczniczo-rozrywkowym przez cały rok, niezależnie od panującej na zewnątrz pogody. Do kompleksu basenów termalnych przylega Kasztel Rycerski, bazy gastronomiczne oraz kompleks relaksacyjno-wypoczynkowy Lawendowe Termy, który również wykorzystuje walory solanek, oferując szeroki wachlarz zabiegów. [9,10]

4.2.2. Kolegiata wniebowzięcia najświętszej Marii Panny

W 1165 roku w Uniejowie stanął kościół, który pięć lat później został podniesiony do rangi kolegiaty. W 1331 roku kolegiata jak i całe miasto zostało spalone przez Krzyżaków. Obecną murowaną świątynie ufundował w 1349 roku arcybiskup Jarosław Bogoryja ze Skotnik. Kościół zbudowano w stylu gotyckim typowym dla Polski – jednonawowym. W XVw. korpus nawy rozbudowano ku zachodowi. W późniejszych latach arcybiskup Maciej Łubieński nadał wnętrzu barokowy charakter. Jednym z najcenniejszych zabytków kościoła jest oryginalne gotyckie sklepienie krzyżowo-żebrowe oraz sarkofag z rzeźbą św. Bogumiła na marmurowej trumnie. W świątyni znajduje się również relikwiarz ze szczątkami tego świętego. Obok kolegiaty stoi 25 metrowa dzwonnica, która została zbudowana na przełomie XIX i XX wieku. [5,10]

4.2.3. Zamek

Inicjatorem budowy zamku około 1350 roku, podobnie jak i kolegiaty, był arcybiskup Bogoryja. Zbudowany jest on z kamieni eratycznych na planie prostokąta z dobudowanym domem mieszkalnym oraz wieżą obronną o wysokości 25 metrów, którą w następnym stuleciu pokryto chełmem barokowym. Zamek otoczony był fosą, do którego prowadził zwodzony most. Lokalizacja nad rzeką Wartą, przez którą również przerzucony został zwodzony most łączący zamek z miastem, sprawiała, że był on trudnym obiektem do zdobycia. Narożne baszty pełniły funkcję zarówno mieszkalną jak i obronną. Za sprawą przebudowy z XVII wieku na zamku często rezydowali arcybiskupi gnieźnieńscy. Dzięki temu przeznaczeniu na pierwszym piętrze powstała kaplica z zachowanymi po dzień dzisiejszy oryginalnymi freskami. Barokowa brama wjazdowa na dziedziniec oprawiona jest łacińskim napisem oraz herbami jednych z fundatorów zamków: Pomian – Macieja Łubieńskiego oraz Wąż – Jana Wężyka. Po najeździe szwedzkim, rezydencja głów polskich kościołów została przeniesiona do Łowicza, a zapomniany zamek zaczął popadać w ruinę.
W 1848 roku rekonstrukcji warowni podjął się hrabia Aleksander Toll. Dobudował on przepiękny taras oraz założył całkowicie nowy dach. Wokół zamku stworzył przepiękny park z egzotycznymi gatunkami drzew m.in. platany, cyprysiki błotne, orzechy czarne. W dniu dzisiejszym oprócz atrakcji turystycznej zamek pełni także funkcję hotelu, restauracji i kawiarni. [5,12]

4.3 Gmina Wartkowice

Gmina Wartkowice jest drugą co do wielkości gminą powiatu poddębickiego, zajmuje ona 41,8km2. Jest to obszar typowo rolniczy, gdzie głównymi walorami turystycznymi są piękne krajobrazy. Pierwsze wzmianki o wsi Wartkowice pojawiły się w roku 1388, której właścicielami byli Janko de Warthcoule i Jacek de Woyla. Najstarszą udokumentowaną informacją z gminy Wartkowice jest zapis z 1136 roku z ,,Kodeksu wielkopolskiego” o wsi Tur jako posiadłości arcybiskupów gnieźnieńskich.

4.3.1. Zespół parkowo-dworski w Bronowie i Izba Muzealna im. Marii Konopnickiej

Znaną polską poetkę Marię Konopnicką łączyły więzy z wieloma miejscowościami z powiatu poddębickiego. Mieszkała ona bowiem ze swoją rodziną w Bronowie w latach 1862-1872. Niestety dworek poetki nie zachował się do naszych czasów. Warto jednak odwiedzić to miejsce ze względu na piękny park z pomnikami przyrody, stawami, alejką lipową i altanką grabową. W 1902r. Artur Dzierzbicki zbudował tu również dworek, w którym obecnie znajduje się Izba Muzealna. Budynek odzwierciedla dom poetki, zgodnie z opisami z portretów króla Jana Sobieskiego i księdza Kordeckiego. W 1996r. w budynku utworzono Muzeum Oświatowe. [5,13]
W setną rocznicę przybycia poetki do Bronowa, w 1962r. w parku poddębickim odbyła się uroczystość. Postawiono wtedy symboliczny pomnik z dużego kamienia (7,5tony) wydobytego z ziemi, a na tablicy umieszczonej w głazie wyryto fragment wiersza
pt. ,,W kamieniu polnym”.
,,W kamieniu polnym, co grób mój pokryje,
Niech mi kamieniarz liryczkę wyryje (...),
A niechaj na nim napisu nie kładzie
I niechaj go w rzędzie nie stawia, ni w ładzie,
Tylko w zakątku, gdzie brzoza szum niesie.” [15]
Pod ten głaz w 1963 roku przywieziono i wysypano garść ziemi przywiezionej z cmentarza Łyczakowskiego we Lwowie, gdzie Maria Konopnicka została pochowana. [13]

4.3.2. Klasycystyczny pałac w Gostkowie

Gostków to wieś znajdująca się na przecięciu dróg Łęczycy do Poddębic i z Ozorkowa
do Uniejowa. Pałac według projektu Henryka Szpilkowskiego, powstał na planie prostokąta
z półkolistym ryzalitem od strony ogrodu. Spokojny charakter budynku wzbogacony jest portykiem
z czterema kolumnami w stylu jońskim i trójkątnym szczytem. Pomiędzy piętrami budynku widnieje fryz z gryfami i wazami o odnotowaną datą 1802. Nad wejściem umieszczone jest łacińskie motto rodziny Skrzyńskich „Trzeba znieść wszelki los, który się powinno pokonać”. Obecnie wewnątrz znajduje się malowidło Zeusa na Olimpie oraz dekoracje pompejańskie, chińskie i inne. Pałac otoczony jest pięknym parkiem z altanami. [5]

4.4 Gmina Zadzim

Pierwsza odnotowana wzmianka o Zadzimiu pojawiła się w 1368 roku. Nazwa pochodzi od imienia pogańskiego naczelnika rodu. Wieś usytuowana była na trakcie komunikacyjnym Łęczyca-Sieradz. W późniejszym czasie osada zyskała prawo do organizowania jarmarków, które po dzień dzisiejszy odbywają się pierwszego i piętnastego dnia miesiąca. Zadzim często zmieniał właścicieli. W XVIII wieku przeszedł w ręce rodziny Dąmbskich z Lubrańca, następnie w Jarocińskich.

4.4.1. Dwór

W XVII wieku ziemie zadzimskie należały do rodu Dąmbskich. Józef Dąbski spokrewniony był z królem Polski Stanisławem Leszczyńskim. Po koronacji króla Stanisława Augusta jeden z synów Dąmbskiego, Karol, zainspirowany stylem francuskim postanowił wybudować na ziemiach otrzymanych przez ojca modrzewiowy dwór. Założył on wspaniały park z wieloma fontannami i postawił zaledwie tylko fundamenty pałacu. Drogą dziedziczenia ziemia zadzimska przeszła w ręce rodziny Jarocińskich, która zainwestowała w dalszą budowę. Pałac przeszedł wiele przebudowań co znacząco zmieniło jego pierwotny styl. Obecny klasycystyczny jednopiętrowy budynek pochodzi z 1858 roku, charakteryzuje się on czterospadowym dachem oraz reprezentacyjnym przedsionkiem w kształcie absydy, który niegdyś był całkowicie oszklony. [5]

4.4.2. Kościół Świętej Małgorzaty

Najstarszym zabytkiem gminy jest kościół w Zadzimiu. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1416 roku. Dzisiejszą świątynie wzniesiono w 1640-1642 roku dzięki fundacji Aleksandra, pana na Otoku i Zalesiu, którego portret znajduje się wewnątrz. Ze wcześniejszego kościoła została baszta obronna przerobiona na krzyże. Zbudowany jest on na planie prostokąta z prezbiterium zamkniętym pod kolistą absydą. Kościół charakteryzuje się stylem barokowym, jednak wewnątrz można ujrzeć późnorenesansowe sklepienie z lunetami typu lubelsko-kaliskiego. Budowla posiada pięć ołtarz: główny i dwa boczne - barokowe oraz dwa – klasycystyczne. Jedną z charakterystycznych rzeźb kościoła jest Michał Archanioł z tarczą na której widnieje napis ,,Quis ut Deus” czyli ,, Któż jak Bóg”.

4.5 Gmina Pęczniew

Gmina Pęczniew posiada długą historię. Istnienie ciałopalnego cmentarzyska kultury łużyckiej wskazuje na istnienie osadnictwa na tym terenie już w epoce żelaza. Historycy odkryli również ślady osadnictwa z okresu rzymskiego oraz osadę gospodarczą ze wczesnego średniowiecza. Nazwa Pęczniew pochodzi od średniowiecznej rodziny Pęczniewskich. Pęczniew inaczej nazywano również Pięczniew lub Pyacznowo.
Głównym walorem gminy jest sztuczny zbiornik wodny Jeziorsko, na którym w okresie letnim odbywa się wiele imprez sportowych. Znajduje się tu także rezerwat ornitologiczny, w którym można zaobserwować około 230 różnych gatunków ptaków m.in. sokół wędrowny, ibis kasztanowaty czy bocian czarny.

4.5.1. Kościół Świętej Katarzyny w Pęczniewie

Parafia została utworzona w XIV wieku. Dzisiejszy kościół w 1761 roku zbudowany został w miejscu drewnianego. Charakteryzuje się on konstrukcją zrębową, oszalowaną na wzór boniowania. Jednonawowa świątynia posiada ołtarz w stylu późnorenesansowym oraz dwa boczne – barokowe. Najcenniejszymi zabytkami wewnątrz kościoła jest obraz świętej Anny Samotrzeć z początku XVII wieku, Matki Boskiej z Dzieciątkiem, Matki Boskiej Częstochowskiej oraz rzeźby przedstawiające świętych: Wojciecha, Stanisława i Jana Chrzciciela.

4.5.2. Kościół św. Stanisława Biskupa w Brodni

Parafia we wsi królewskiej Brodni powstała jeszcze przed XIV wiekiem. W początkach XVI wieku została wcielona do parafii Glinno, a następnie do parafii Zadzim. W 1886 roku odzyskała samodzielność. Obecny drewniany kościół wybudowano w 1556 roku, przebudowa nastąpiła wraz z rokiem 1886. Trzynawowa świątynia, charakteryzuje się niższymi nawami bocznymi i nawą poprzeczną. Na uwagę zasługuje ołtarz główny stylu barokowym w czarnym kolorze z obrazem bogato zdobionym złotem przedstawiającym świętego Stanisława (XVIIIw.) oraz Matki Boskiej Różańcowej (XIXw.). Odmienne stylowo, bowiem rokokowe, ołtarze boczne zdobione są obrazami świętych: Józefa, Mikołaja, Rocha i Rozalii.

4.6 Gmina Dalików

Szlachecka wieś Dalików powstała w XV i XVI wieku. Pierwszymi jej właścicielami była rodzina Sarnowskich herbu Jastrzębiec. W 1863 roku wiś była świadkiem jednej z najważniejszych bitew powstania styczniowego. Pomiędzy Dalikowem a Gajówką oddziały polskie spotkały się z grupą wojsk rosyjskich. Do dnia dzisiejszego na miejscowym cmentarzu znajduje się mogiła z kilkudziesięcioma poległymi powstańcami upamiętniająca to zdarzenie.
Dalików ze względu na duże skupisko zbiorników wodnych jest świetnym miejscem rekreacyjno-wędkarskim. Szczególnie w tym rejonie powiatu poddębickiego rozwinęła się agroturystyka, a także powstało wiele stadnin koni dających możliwość zobaczenia wspaniałych hodowli koni huculskich i nauki jazdy konnej.

4.6.1. Kościół świętego Floriana w Domaniewie

Późnogotycki kościół został wybudowany w XVI wieku dzięki fundacji chorążego łęczyckiego Stanisława Zalewskiego. Świątynia murowana z cegły o regularnym polskim układzie, jednonawowa, posiadająca niższe prezbiterium zamknięte półkolistą absydą. Na uwagę zasługuje zakrystia o schodkowym szczycie oraz okazała wieża z prostokątnym hełmem. Drzwi kościoła zrobione są z blachy, a ozdabia je renesansowy ornament. W polach sklepienia znajdują się herby Korab i Dołęga. Barokowy ołtarz główny zdobią rzeźby świętych i obraz Matki Boskiej Częstochowskiej oraz świętego Józefa.

4.6.2. Kościół świętego Mateusza w Dalikowie

W XVII wieku wybudowano w Dalikowie pierwszy modrzewiowy kościół, który spłonął doszczętnie wraz z całą wsią w 1863 roku. Obecny budynek, dzięki inicjatywie mieszkańców, został zbudowany na planie krzyża łacińskiego. Podczas I wojny niestety kościół po raz kolejny został w dużej mierze zniszczony. Odbudową w latach 1918-1920 zajął się ksiądz Hipolita Pyszyński, a konserwacją biskup Wincenty Tymieniecki. Najważniejszymi zabytkami Dalikowa jest gotycka kamienna kropielnica, obraz świętego z XVIII wieku, późnogotycki krucyfiks, a także rzeźba Jezusa Frasobliwego z XVI wieku. Ważną budowlą religijną jest również kapica świętego Rocha, która znajduje się na dalikowskim cmentarzu. [5]

4.6.3. Kościół ścięcia św. Jana Chrzciciela i św. Trójcy w Budzynku

Pierwsza wzmianka o Budzynku pochodzi z 1454 roku, kiedy to jeszcze jako Międzyrzec otrzymał prawa miejskie. Nazwa Budzynek pochodzi od słowa ,,budzyń”, oznaczającego gorszą część wsi. Kiedyś tu znajdował się drewniany dwór i kościół. Do czasów obecnych przetrwał jedynie ostatni. Na przełomie XVII i XVIII wieku świątynia o budowie zrębowej została ufundowana przez Stefana Szołderskiego. Na barokowym ołtarzu głównym znajduje się obraz Matki Boskiej Częstochowskiej i świętego Floriana. W księgach kościelnych widnieją zapisy, że przy kościele znajdowały się również 3-4 zakony Jezuitów. Obecnie parafia jest jedną z najmniejszych w Polsce. [5]

5. Zakończenie

Powiat poddębicki - moja mała Ojczyzna – tak wiele jest w nim pięknych miejsc. Myślę, że umiemy patrzeć na dorobek i urok naszego podwórka, wsi, lasu, łąk – co na pewno jest zasługą naszych przodków. Ich poczynania uczą ,,widzieć” i kochać ludzi. Od dzieciństwa towarzyszy nam miłość do naszej malutkiej i trochę większej Ojczyzy – ziemi widzianej z okna domu, z lotu ptaka. Zawsze będziemy się troszczyć o tę bliską sercu ziemię i jej dorobek. Będziemy podziwiać i uczyć nasze dzieci i wnuki o walorach turystycznych i środowisku geograficznym powiatu poddębickiego. Każdy człowiek dorasta w środowisku geograficznym swojej małej Ojczyzny. Poznaje walory turystyczne okolicznych pól, lasów swojego powiatu.
Na koniec przytoczę słowa wieszcza Ziemowita Silubińskiego pod tytułem ,,Uczta”:
Trzy pokolenia znad Warty i Renu
Bzury i Neru siedziały
Przy stole. ...” [19]
Siedziały i rozmyślały o pięknie i walorach turystycznych powiatu poddębickiego – mojej małej Ojczyzny...

6. Bibliografia

[1] Skibiński Z. Zbiór Poezji pt. Dar. 1976.
[2] [Online] [Data dostępu: grudzień 2017]
[3] Krajewski K. Historia Poddębic w świetle dokumentów źródłowych. Sieradz: Karol Krajewski; 2006.
[4] Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Łodzi. Raport o stanie środowiska
w województwie łódzkim. Oficyna Wydawniczo – Reklamowa, Sagolara; 2015.
[5] Skibiński Z. Dotykanie przeszłości. Zabytki Powiatu Poddębickiego. Poddębice: Poddębickie Towarzystwo Regionalne; 2000.
[6] [Online] [Data dostępu: styczeń 2018]
[7] Skibiński Z. Dwór księżny Sanguszkowej w Poddębicach. Poddębice: Poddębickie Towarzystwo Regionalne; 1994.
[8] [Online] [Data dostępu: styczeń 2018]
[9] [Online] [Data dostępu: styczeń 2018]
[10] [Online] [Data dostępu: styczeń 2018]
[11] [Online] [Data dostępu: styczeń 2018]
[12] [Online] [Data dostępu: styczeń 2018]
[13] Skiński Z. Mieszkałem w wielu.. Poddębice: Copyright by Ziemowit Skibiński; 2005.
[14] [Online] [Data dostępu: styczeń 2018]
[15] Sławińska H. Maria Konopnicka w Bronowie i Gusinie. Łódź: Wyd. Literatura; 2003.
[16] [Online] [Data dosępu: styczeń 2018]
[17] [Online] [Data dostępu: styczeń 2018]
[18] [Online] [Data dpstępu: styczeń 2018]
[19]Skibiński Z. Mieszkałem w wielu...” Poddębice; 2005.