Praca z uczniem niedosłyszącym

W mojej praktyce zawodowej przez 6 lat stykałam się z sytuacją, kiedy wśród wychowanków miałam uczniów z głębokim niedosłuchem. Zgodnie z życzeniem rodziców, byli jedynymi osobami „sprawnymi inaczej” w niespełna trzydziestoosobowych zespołach klasowych. Jak pomóc uczniowi z uszkodzonym słuchem osiągnąć taki poziom wiedzy i umiejętności oraz odporność psychiczną, aby w pełni mógł uczestniczyć w życiu społecznym jako dorosły człowiek?
Poniższe wskazówki do pracy zaczerpnęłam z biuletynu wydanego przez Krajowe Laboratorium Akustyczne (National Acoustic Laboratories, Sydney, Australia) w tłumaczeniu M. Góralówny oraz z licznych szkoleń i warsztatów prowadzonych przez surdopedagogów, w których brałam udział.
1. Wymagaj od ucznia, aby przystosował się do tych samych reguł, jakie obowiązują kolegów w klasie. Nie stwarzaj mu specjalnych przywilejów
w związku z jego niedosłuchem.
2. Zachęcaj wszystkich uczniów, by ograniczali hałasy i szmery podczas zajęć.
3. Posadź ucznia tak, aby umożliwić mu łatwy kontakt wzrokowy
z nauczycielem i dziećmi (najlepiej w drugiej ławce w rzędzie od strony okna, aby źródło światła miał za sobą).
4. Pozwól, aby uczeń mógł się przemieszczać po sali, w zależności od tego, gdzie dzieją się najważniejsze sprawy.
5. Wydając polecenie, zwracaj się twarzą do ucznia i patrz na niego również wtedy, gdy on mówi. Stosuj umowne fonogesty.
6. Mów powoli, językiem zwyczajnym, stosując krótkie zdania. Używaj jak najczęściej pomocy wizualnych i tablicy. Sprawdź, czy uczeń zrozumiał, co zostało powiedziane.
7. Wykorzystuj każdą sposobność do indywidualnej pracy z uczniem.
8. Zachęcaj wszystkich uczniów do tolerancji.
9. Pamiętaj, że aparat słuchowy nie uczyni z ucznia osoby normalnie słyszącej.
10. Pamiętaj również, że upośledzenie słuchu nie jest związane z inteligencją.

Istotnym problemem jest ocenianie ucznia z wadą słuchu. Należy przede wszystkim pamiętać, że ocena powinna uwzględniać możliwości i ograniczenia dziecka, jego aktywność, zaangażowanie, wkład pracy, systematyczność
i pilność. Na ocenę nie mogą wpływać błędy artykulacyjne popełniane przez ucznia. Powinny zatem przeważać oceny pozytywne, spełniające funkcję rewalidacyjną.
Mimo zapewnienia uczniowi optymalnych warunków nauki w zespole klasowym, może on napotkać szczególne trudności, m.in.:
- w czytaniu ze zrozumieniem (w tym celu należy stosować streszczenia lektur, historyjki obrazkowe, opowiadanie fragmentu utworu, ułatwić skupienie uwagi na rzeczach istotnych);
- w pisaniu (liczne błędy fonetyczne, gramatyczne i stylistyczne nie powinny znacząco wpływać na ocenę);
- w pisaniu ze słuchu (dziecko odbiera mowę w sposób bardzo zniekształcony, pisze więc to, czego raczej się domyśla, dlatego ten rodzaj ćwiczeń należy potraktować jako formę pracy indywidualnej).

Podsumowując moje doświadczenia stwierdzam, że właściwa postawa nauczyciela wobec ucznia niepełnosprawnego odgrywa istotną rolę, ponieważ może zaważyć na całym jego późniejszym życiu. Często decyduje o jego ewentualnych życiowych sukcesach lub porażkach.
Dorota Żmudka
SP Nowa Wieś