Nauczanie chemii metodą projektu

Nauczanie chemii w szkole podstawowej jest bardzo ważne i ma duży wpływ na późniejszy stosunek uczniów do tego przedmiotu, na ich zainteresowania chemią, a także na wybór dalszego profilu kształcenia. Chemia to niezwykle barwna i zaskakująca dziedzina wiedzy. Niestety, większości z nas kojarzy się z nauką trudną, przepełnioną niezrozumiałymi wzorami i regułkami. Młodzież szkolna stanowi grupę o zróżnicowanych możliwościach poznawczych i różnym podejściu do nauki. Powoduje to trudności w realizacji celów kształcenia na lekcjach chemii. Napięty program nauczania i zbyt mało godzin lekcyjnych w dużym stopniu utrudnia nauczycielom rozwijanie zainteresowania przedmiotem na lekcji. Z pomocą pedagogom przychodzi metoda projektu, czyli metoda polegająca na opracowaniu przez uczniów tematu (indywidualnie lub w grupach) w czasie dłuższym niż godzina lekcyjna (np. miesiąc, semestr). Charakterystyczna dla projektu edukacyjnego jest duża samodzielność uczniów podczas realizacji wcześniej założonych celów. Samodzielne gromadzenie informacji, analiza danych oraz prezentacja wyników umożliwia uczniom rozwój, rozbudza ich ciekawość oraz inspiruje do poznawania świata. Wiedza i umiejętności nabyte poprzez samodzielnie zgłębianie tematu, są lepiej utrwalone i częściej stosowane w praktyce. Praca w grupie projektowej uczy systematyczności i odpowiedzialności oraz umożliwia wzajemne poznanie się, integrację. Generalnie, metoda ta daje wiele satysfakcji, zarówno uczniom, jak i nauczycielom.
W nauczaniu chemii metodą projektu, najlepiej sprawdza się tzw. projekt badawczy. W trakcie jego realizacji uczeń rozwiązuje problem w sposób będący odzwierciedleniem procedury naukowej: rozpoznaje zagadnienie, stawia hipotezy, proponuje sposoby ich weryfikacji, gromadzi informacje i formułuje wnioski. Projekty chemiczne wpisują się w program nauczania poprzez realizację poniższych celów kształcenia oraz rozwijanie następujących umiejętności uczniów:
1. Pozyskiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji.
Uczniowie sami wybierają lub doprecyzowują temat. Następnie dokonują wyboru eksperymentów oraz samodzielnie opracowują ich preparatykę, czyli wykonanie doświadczeń chemicznych, modyfikację opisów i opracowanie rezultatów przeprowadzonych prac. We własnym zakresie poszukują, pozyskują i przetwarzają informacje z różnorodnych źródeł (układ okresowy pierwiastków chemicznych, tablice właściwości fizyko-chemicznych substancji, słowniki chemiczne, zasoby biblioteki szkolnej oraz Internetu).
2. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów.
Uczniowie wyjaśniają przebieg procesów chemicznych zachodzących w przeprowadzonych eksperymentach chemicznych oraz zapisują je w postaci równań reakcji chemicznych, potrafią wykorzystać nabytą wiedzę do powiązania właściwości substancji chemicznych z ich zastosowaniami oraz wpływem na środowisko naturalne.
3. Opanowanie czynności praktycznych.
Uczniowie potrafią bezpiecznie stosować sprzęt laboratoryjny i podstawowe odczynniki chemiczne, znają zasady BHP, samodzielnie projektują i wykonują eksperymenty chemiczne.
Możliwości ewaluacji projektu jest wiele, jednak najczęściej jest to pokaz eksperymentów chemicznych. Nauczyciel - koordynator może dodatkowo przygotować ankiety ewaluacyjne dotyczące przydatności projektu w nauce i popularyzacji chemii.
Niestety, praca metodą projektu ma również swoje wady. Przeniesienie odpowiedzialności za własny proces kształcenia na uczniów może skutkować rozprężeniem w grupie i brakiem postępów dydaktycznych. Uczniowie, podczas realizacji projektu, mogą skupiać się tylko na zadaniach praktycznych, zaniedbując podstawy teoretyczne. Bardzo ważna jest zatem osoba nauczyciela. Jego rola powinna polegać na kierowaniu pracą uczniów, doradzaniu, wspieraniu i zachęcaniu ich do podejmowania działań. Efekt pracy uczniów nie zawsze musi być zbieżny z wyobrażeniem nauczyciela o końcowym efekcie projektu. Pamiętajmy o tym, że życzliwa postawa nauczyciela stymulująco wpływa na rozwój ucznia. Dobrze zaplanowany i przeprowadzony projekt przyniesie więcej korzyści niż bierne zdobywanie wiedzy. Uczniowie poszerzą znajomość przedmiotu, zdobędą nowe umiejętności oraz satysfakcję z własnych działań. Prawidłowe wykorzystanie metody projektu zapewni zatem realizację wszystkich celów kształcenia i pozwoli uczniom dotrzeć do tego, co w nauce fascynujące.

Bibliografia:
1. M. S. Szymański „O metodzie projektów: z historii, teorii i praktyki pewnej metody kształcenia” Warszawa, Żak, 2000.
2. http://projektzklasa.pl
3. http://sodmidn.kielce.eu