Scenariusz staropolskiej wigilii

SCENARIUSZ STAROPOLSKIEJ WIGILII
PRZYGOTOWANEJ W SZKOLE PODSTAWOWEJ W HOŁUDZY
20 GRUDNIA 2007 r.

Korytarz szkolny udekorowany łańcuchami ze słomy i waty wykonanymi przez dzieci. W centralnym punkcie stoi żywa choinka przystrojona jabłkami, cukierkami, piernikami. Wzdłuż korytarza ustawiony długi stół nakryty białym obrusem. Na stole ustawione lichtarze z płonącymi świecami oraz świąteczne stroiki przygotowane przez starsze dzieci. Na środku stołu wieniec z siana, a na nim opłatek. Po obu stronach siedzą dzieci, rodzice, nauczyciele i zaproszeni goście. Jest też dodatkowe nakrycie dla wędrowca.
Uroczystość odbywa się z udziałem społeczności lokalnej, zaproszonych gości z Domu Pomocy Społecznej w Gnojnie, księdza, dzieci i nauczycieli.
W rolę Gospodarzy i Gospodyń wcielają się rodzice i dziadkowie.
Rodzice wspólnie z nauczycielami przygotowują wieczerzę wigilijną.
GOSPODARZ wchodzi i wnosi cztery snopy zboża (po ustawieniu snopów w czterech kątach) mówi:
„ Na zdrowie na szczęście na urodzaj i dobrobyt na to Boże Narodzenie- coby się wam mnożyło, darzyło . Pszenica na kołacze weselne, na chrzciny, żyto na chleb codzienny, jęczmień na kasze rozliczne, owies na obrok dla koni”

DZIECKO
„ Święta Bożego Narodzenia obchodzimy 25 i 26 grudnia. Dzień poprzedzający te święta nazywamy Wigilią. Słowo to pochodzi z języka łacińskiego i oznacza czuwanie przed dniem świątecznym. Wieczerza wigilijna jest uroczystym wstępem do świąt Bożego Narodzenia.

GOSPODYNI w stronę dzieci ubierających choinkę
” Czy kończycie już ubieranie choinki?

DZIECI
Tak. Ozdobiliśmy ją jabłkami, orzechami, zabawkami z kolorowego papieru.

GOSPODYNI
Ozdabianie domów choinką to zwyczaj niestary, rozpowszechnił się dopiero w Polsce w latach 20-tych XX wieku, a przywędrował do nas z Niemiec.

GOSPODARZ
Wchodzi gospodarz z siankiem i stawia go na stole ,mówiąc: „Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus”

GOSPODYNI
Kładzie opłatki na talerzu

DZIECI wbiegają , krzycząc :”Pierwsza gwiazda, pierwsza gwiazda”

GOSPODYNI
Pierwsza gwiazda oznacza, ze Pan Jezus się już narodził.

GOSPODARZ
Teraz nadszedł czas, abyśmy połamali się opłatkiem Ten prastary zwyczaj sięga prawdopodobnie XVII w. Opłatki miały chronić ludzi i zwierzęta od wszelkiego zła oraz zapewnić szczęście i dobrobyt w nadchodzącym roku.
Bierze opłatek-„Niechaj nam wszystkim zapewni on zdrowie i szczęście w nadchodzącym roku.”

DZIECKO-życzenia
Mała dziecino ze stajenki,
Do której biegną mędrce, króle,
I ja do Ciebie z prośbą biegnę,
Do twego żłóbka głowę tulę.
Ja wiem, żeś biedne , Boże Dziecię-
Może biedniejsze od nas na ziemi-
Ale Ty możesz cuda czynić
I łzy ludzkie w kwiaty przemienić.
O spokój proszę, w każdym domu,
O trzeźwość ojców, mądrość matek
I o szacunek siwym włosom
I o urodzaj dobry latem
W tę cichą noc i pełną chwały
Błogosław szkole, Jezu mały.

DZIECKO-życzenia
W swoich maleńkich rączkach
ludziom przynosisz niebo
od wieków idą rodziny do Ciebie
Z każdą ludzką potrzebą.
TY, który wszystko słyszysz-
Szum listka, kropli pieśń,
My polską Ci kolędę
Do stóp pragniemy nieść
Święty, Wielki a Dobry
Przez Twych narodzin moc
Niech żadna matka nie płacze
W polskiej Wigilii noc
Niech żadne dziecko nie błądzi
Choć polskie drogi trudne
Niech blask Gwiazdy Betlejemskiej
Rozświetli czasy żmudne.

Wszyscy dzielą się opłatkiem

GOSPODYNI
Czas zasiąść do wieczerzy wigilijnej. Jak karze tradycja na wigilijnym stole powinno być dwanaście potraw. Są to dania postne, czyli nie spożywa się mięsa, ale popatrzcie, jakie mamy tu przysmaki: paszteciki z kapustą i grzybami, karp smażony, kluski z makiem, zupa grzybowa, kasza ze śliwkami, kompot z suszonych owoców, śledzie z cebulą, makowiec, barszcz z uszkami, barszcz biały ,kapusta z grochem, paluchy. Życzę smacznego.

Trwa wieczerza wigilijna, ktoś puka - wchodzi Mikołaj.

GOSPODYNI
Zaprasza Mikołaja do stołu: „ Prosimy bardzo, usiądźże z nami Mikołaju przy tym stole wigilijnym. Zwyczaj każe, aby na stole wigilijnym umieścić jedno wolne nakrycie dla przypadkowego wędrowca, gdyż tego dnia nikt nie powinien być samotny.

Mikołaj siada przy stole

GOSPODARZ
Jest taki zwyczaj, ze opłatkami należy podzielić się także ze zwierzętami. Dla nich są przeznaczone opłatki kolorowe. Czerwony dla koni, aby nie były narowiste, żółte dla krów i cieląt, żeby dawały dobre mleko, błękitne dla owiec i pozostałych bydląt, żeby miały dużo wełny.

GOSPODYNI
Wierzono, że jaka Wigilia, taki cały rok, dlatego przestrzegać należy tego dnia pewnych zasad:
- w wigilijny poranek należy wstać wcześnie i zaścielić łóżko - miało to zapewnić urodzaj i obfite plony,
- w Wigilię rano jako pierwszy do domu powinien wejść mężczyzna – to wróżyło szczęśliwy rok,
- łuski karpia wigilijnego, noszone w portfelu sprawią, że nie braknie pieniędzy,
- wszystkie potrawy wigilijne należy skosztować, by nie ominęły nas żadne przyjemności,
- w Wigilię należy wpaść na chwilę do sąsiada i zabrać jakieś narzędzie, wówczas dobra będą do nas lgnęły, niebo usiane gwiazdami w wieczór wigilijny wróży obfitość i dobrobyt.

GOSPODARZ - wróżba z sianem

„ Wigilia to czas wielu wróżb-wyciągnę źdźbło siana i zobaczymy , jaki będzie przyszły rok - jeśli grube, to będą dobre zbiory, jeśli cienkie, to nieurodzaj
Wyciąga sianko spod obrusu.

GOSPODYNI-wróżba z cebulą.
Obraną cebulę należało pokroić przed wieczerzą na dwanaście części, tyle, ile miesięcy w roku i posypać każdą z nich solą. Podczas wieczerzy odczytywano wróżbę. Na której części cebuli pojawiła się ciecz, to ten miesiąc zapowiadał się mokry.

DZIECKO
Czy mogę już odejść od stołu?

GOSPODYNI
Nie, przy stole należy pozostać do końca wieczerzy – wcześniejsze odejście od stołu wróżyło nieszczęście, nawet śmierć w rodzinie.

GOSPODARZ po kolacji bierze powrósła i idzie do drzew owocowych rosnących na placu szkolnym.
Towarzyszą mu dzieci z klas 0 – III z zapalonymi świecami.
Tam obwiązując drzewa owocowe mówi:
- „Będziesz rodziła?”

DZIECI – odpowiadają
- „Będę”

GOSPODARZ
- Opaszę cię w złoty pas, będą jabłka(śliwki, wiśnie) w czas,
- Jak nie będzie rodziła, to ją zetniemy.

Po kolacji wspólne śpiewanie kolęd.

Na Wigilii gościmy zespół „Bąbelki” z Domu Pomocy Społecznej w Gnojnie, który prezentuje nam kolędy i pastorałki we własnym wykonaniu.

Po występie zaproszonych gości Mikołaj podchodzi do choinki i rozdaje prezenty.