Aktywność fizyczna jako jedna z ważniejszych determinantów prawidłowego rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym

Dziś technika ułatwia człowiekowi życie, czyni je bardziej wydajnym, jej postęp jest nieodwracalny. Towarzyszą temu niestety zjawiska niekorzystne dla ludzkiego życia, które polegają na eliminowaniu ruchu i pracy fizycznej, co ujemnie wpływa na zdrowie i rozwój fizyczny człowieka. W takim środowisku wychowuje się dziecko w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Zazwyczaj jego aktywność ruchowa jest bardzo ograniczona. Dziecko czas wolny spędza przed komputerem albo telewizorem, a przecież w tym wieku naturalna jest potrzeba ruchu.
Doskonałą okazją dostarczania dzieciom odpowiedniej dawki ruchu stwarzają zajęcia wychowania ruchowe w przedszkolu i lekcje wychowania fizycznego w szkole, a także sport i rekreacja w ramach zajęć pozalekcyjnych. Zwłaszcza szkolne lekcje W-F powinny mieć decydujące znaczenie w zapewnieniu uczniom dostatecznej dawki ruchu i ukierunkowaniu na samodzielną działalność w tym zakresie.
Zmiany jakie zachodzą w organizmie pod wpływem systematycznej aktywności ruchowej są ogromne. Wiele z nich objawia się już na pierwszy rzut oka. Są to prosta, szczupła sylwetka, lepsze umięśnienie, sprężysty chód, brak objawów zmęczenia przy pracy fizycznej, lepsze samopoczucie w dniach, w których inni czują się gorzej. W wyniku treningu uzyskuje się wyraźną poprawę podstawowych cech motorycznych, takich jak: siła, szybkość, wytrzymałość.
Uaktywnienie ruchowe dziecka wpływa nie tylko na rozwój motoryczny, ale i pozostałe sfery rozwoju i funkcjonowania jego organizmu. W sferze biologicznej kształtuje zdrową, sprawną fizycznie i odporną na negatywne wpływy środowiska jednostkę, doskonaląc funkcjonowanie ustroju. Wyniki licznych badań dowodzą, że zwiększona aktywność ruchowa ma korzystny wpływ na szereg właściwości nie tylko fizjologicznych, ale i odpornościowych, adaptacyjnych a także na prawidłowy przebieg szeregu procesów metabolicznych i hormonalnych rosnącego dziecka. W sferze psychicznej i społecznej pomaga uzyskać szereg cech niezbędnych w życiu dorosłego, takich jak: równowaga emocjonalna, hart psychiczny, odporność na stresy, umiejętność psychicznej adaptacji do zmieniających się warunków. Kształtuje ponadto poczucie odpowiedzialności, zdyscyplinowania, wytrwałość w pokonywaniu trudności, sprzyja przyswajaniu norm społecznych i internalizacji wartości kulturowych. Ponadto wiele badań wskazuje na korzystny wpływ ruchu na wzrost odporności nieswoistej organizmu i bardziej ekonomiczny przebieg wielu ważnych dla zdrowia i prawidłowego rozwoju dziecka funkcji .
Aktywność ruchowa dziecka w młodszym wieku szkolnym:
a) uczy pokonywania trudności, kształci określone umiejętności i nawyki, pomaga w nauce współdziałania w zakresie: przeżywania niebezpieczeństw, zdobywania sukcesów, kształtowania wytrzymałości, hartu i odwagi, rozwija wrażliwość na sprawy społeczne, moralne, estetyczne, uczy szacunku dla starszych i dla uznania wartości, uczy dokonywania wyboru i krytycznego patrzenia na siebie oraz podporządkowanie celów jednostki – celom grupy, uczy dyscypliny, szacunku dla nauki i pracy, kształci życzliwy stosunek dla ludzi, przyczynia się do wzrostu zainteresowania współzawodnictwem, ale i jednocześnie współdziałaniem, kształci silną wolę, uczy konsekwencji w osiągnięciu zamierzonych celów, przyczynia się do wytworzenia zwartych kolektywów opartych na społecznym zaangażowaniu i zdyscyplinowaniu. Aktywność ruchowa wpływa na kształtowanie się takich cech psychicznych jak: refleks, inteligencja, pojętność, prawidłowość rozumowania, zdolność przewidywania i podejmowania decyzji. Kształtuje pozytywne przyzwyczajenia i aktywny stosunek do społecznie ważnych potrzeb.
b) Wpływa na zmiany w przygotowaniu do pracy: zwiększa się zdolność do pracy i jej efektywności, poszanowanie mienia społecznego i dbałości o miejsce pracy, wpływa na poprawę organizacji pracy, samodzielność i inicjatywę, zwiększa się odporność na zmęczenie fizyczne i psychiczne.
Aktywność Ruchowa ma pozytywny wpływ na ogólny rozwój biologiczny organizmu, rozwój ruchowy oraz neuropsychiczny. Zorganizowany, ukierunkowany i racjonalny ruch działa bodźcowo na organizm, przyśpieszając wzrastanie układu mięśniowego, kostnego, pobudza proces rośnięcia. Wpływa także na przemianę materii, na czynnościowe doskonalenie układów: krążenia, oddechowego, nerwowego, wewnątrz-wydzielniczego.
Jak więc widać aktywność fizyczna ma wręcz zbawienny wpływ na zdrowie i rozwój człowieka. Zwłaszcza dzieci i młodzież, których potrzeby ruchowe są wielkie (średnio 5 godzin dziennie), powinny wykorzystywać każdą okazję do uprawiania różnego typu ćwiczeń.

Piśmiennictwo

Bielski J. Życie jest ruchem, Agencja Promo – Lider, Warszawa 1996
Grabowski H. Teoria fizycznej edukacji, Warszawa 1997
Kierczak U, Zabawa: Poradnik metodyczny, wychowanie fizyczne; nauczanie zintegrowane, WSiP, Warszawa 2002
Martin H. Rozwój społeczny ucznia. Rozpoznawanie potrzeb dzieci i ich problemów, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdański 2004
Melosik Z. Ciało i zdrowie w społeczeństwie konsumpcji, Toruń – Poznań 1999
Pańczyk W. Zielona recepta, Zamość – Warszawa 1996
Postman N. Technopol. Triumf techniki nad kulturą, Warszawa 1995
Raczek J. Hipokinezja i jej skutki, jako problem współczesnej cywilizacji, Nauka o kulturze fizycznej wobec wyzwań współczesnej cywilizacji, Katowice 1995
Szczepański B. Konsumpcja a rozwój człowieka. Wstęp do antropologicznej teorii konsumpcji, Warszawa 1981