Wady postawy w płaszczyźnie strzałkowej - plecy wklęsłe

Wady postawy w płaszczyźnie strzałkowej – PLECY WKLĘSŁE
Mówiąc o wadach postawy ciała mamy na myśli przede wszystkim odchylenia od normalnego kształtu kręgosłupa. Jest on bowiem kostnym rusztowaniem ciała. Najczęściej spotykane nieprawidłowości to:
1. Plecy okrągłe – powiększenie się kifozy odcinka piersiowego (hiperkifoza);
2. Plecy wklęsłe – pogłębienie filozoficznej lordozy lędźwiowej;
3. Plecy okrągłe – wklęsłe – nadmiernie zaakcentowana kifoza piersiowa i lordoza lędźwiowa;
4. Plecy płaskie - spłaszczenie krzywizn fizjologicznych kręgosłupa.
HIPERLORDOZA LĘDŹWIOWA
Plecy wklęsłe mają zwiększone przodowygięcie kręgosłupa w odcinku lędźwiowym. Dziecko ma brzuch wypukły, wysunięty do przodu, klatka piersiowa i piersiowy odcinek kręgosłupa mogą być nieco spłaszczone lub pozostawać w normie. Mięśnie brzucha, pośladkowe wielkie oraz zginacze stawu kolanowego są osłabione. Natomiast nadmiernie są napięte mięśnie grzbietu w odcinku lędźwiowym i zginacze stawu biodrowego.
Osłabione, rozciągnięte mięśnie to:
1. mięśnie brzucha zwłaszcza prostego części podpępkowej,
2. mięśnie pośladkowe wielkie,
3. mięśnie zginacze stawu kolanowego (mięśnie kulszowo-goleniowe):
• mięsień dwugłowy uda,
• mięsień półścięgnisty,
• mięsień półbłoniasty
Nadmiernie napięte mięśnie to:
1. mięśnie grzbietu odcinka lędźwiowego,
2. mięśnie zginacze stawu biodrowego:
• mięsień biodrowo-lędźwiowy ,
• mięsień prosty uda,
• mięsień czworoboczny lędźwi.
Przesunięciu odcinka lędźwiowego zbyt mocno ku przodowi towarzyszy zmiana kąta ustawienia miednicy.
W ustalaniu położenia miednicy biorą udział dwa zespoły mięśni:
- zwiększający swym skurczem przodopochylenie miednicy: są to mięśnie – prosty uda, biodrowo-lędźwiowy, czworoboczny lędźwi i prostownik grzbietu odcinka lędźwiowego.
- zmniejszający swym skurczem przodopochylenie miednicy: mięśnie pośladkowe wielkie oraz kulszowo goleniowe, a także grupa mięśni brzucha, zwłaszcza mięsień prosty brzucha.
We wszystkich wadach postawy część ćwiczeń będzie skierowana na rozciąganie
a część na wzmacnianie mięśni. Mięśnie wzmacniają się tylko wtedy gdy pokonują jakiś opór. Jest nim np. ciężar kończyny, głowy, tułowia. Aby wzmocnić mięśnie należy stopniowo zwiększać obciążenie – wszystkie ćwiczenia muszą być wykonywane w warunkach maksymalnie prawidłowej postawy. Nie wolno wzmacniać mięśni nie poprawiwszy uprzednio wszystkich elementów postawy.
Należy więc ćwiczyć przy prawidłowym:
• ustawieniu głowy,
• ustawieniu barków,
• ściągnięciu łopatek,
• wciągnięciu brzucha,
• ustawieniu miednicy,
• ustawieniu nóg i stóp.
W początkowym okresie należy dokonywać korekcji w pozycji leżącej tyłem, później
w pozycji siedzącej przy ścianie (siad z nogami ugiętymi, potem skrzyżowanymi a wreszcie prostymi), następnie stojąc również przy ścianie. Płasko ułożona dłoń między podłogą lub ścianą a odcinkiem lędźwiowym kręgosłupa, wyznacza w przybliżeniu wielkość lordozy lędźwiowej. Najczęstszym błędem (w pozycji spionizowanej) jest zaokrąglenie pleców
w momencie korygowania odcinka lędźwiowego. Zadaniem ogólnym ćwiczeń korekcyjnych jest wyrabianie w dziecku nawyku zachowania prawidłowej postawy, zwłaszcza
w codziennych domowych czynnościach. Zadaniem realizowanym równolegle z wyrabianiem nawyku prawidłowej postawy jest przywrócenie prawidłowego stosunku sił między określonymi zespołami mięśni. W przypadku hiperlordozy lędźwiowej należy:
1. Rozciągać mięśnie przykurczone;
- mięśnie grzbietu odcinka lędźwiowego,
- zginacze stawu biodrowego,
2. Wzmocnić należy:
- mięśnie brzucha,
- pośladkowe wielkie,
- kulszowo-goleniowe,
w pozycji zbliżenia przyczepów
ZALECENIA:
słuchanie radia lub muzyki w pozycji leżąc na stole z jedna nogą ugiętą skulnie, drugą opuszczoną poza stół ugięta w stawie kolanowym i przeprostowaną w stawie biodrowym, leżenie 5 – 10 min. Na plecach z ciężkim przedmiotem (2-kilogramowy woreczek wypełniony piaskiem) na brzuchu, zaleca się również pływanie stylem grzbietowym.
PRZECIWWSKAZANIA:
unikanie wszystkich sytuacji zwiększających lordozę lędźwiową, m. in. Leżenie sfinx
(tj. z głową opartą na dłoniach, przy czym łokcie oparte są na podłodze, niewskazane jest pływanie żabką, gimnastyka artystyczna, łyżwiarstwo figurowe, akrobatyka. Z ćwiczeń i form ruchu wybitnie przeciwwskazane są: mostek, kołyska.
Ćwiczenia te powodują zwiększenie przykurczu mięśnia prostownika grzbietu odcinka lędźwiowego oraz większe rozciągnięcie i osłabienie mięśni brzucha.
W ten sposób hiperlordoza lędźwiowa powiększa się.
1. Ćwiczenia rozciągające zginacze stawu biodrowego;
a. mięsień biodrowo-lędźwiowy,
b. mięsień prosty uda,
c. mięsień czworoboczny lędźwi.
Ad. a
Mięsień biodrowo-lędźwiowy rozciąga się od Th12-L5 do talerza miedniczego i krętarza mniejszego kości udowej. W przypadku hiperlordozy lędźwiowej dochodzi do zbliżenia przyczepów mięśnia biodrowo-lędźwiowego. Mamy do czynienia z przykurczem tego mięśnia, który powoduje zwiększenie lordozy lędźwiowej. Mięsień ten oddziaływuje na lordozę w dwojaki sposób:
- bezpośrednio poprzez pociąganie w dół przez mięsień lędźwiowy;
- pośrednio poprzez miednicę działaniem mięśnia biodrowego.
Ad. B
Mięsień prosty uda rozciąga się od kolca biodrowego przedniego dolnego a kończy
z pozostałymi głowami mięśnia czworogłowego uda wspólnym ścięgnem na rzepce.
W przypadku zwiększenia lordozy lędźwiowej i przodopochylenia miednicy ten silny zginacz stawu biodrowego zaczyna się kurczyć – zbliża swoje przyczepy.
W przypadku hiperlordozy lędźwiowej przykurczone są również mięśnie grzbietu odcinka lędźwiowego. Są to głębokie mięśnie grzbietu – PROSTOWNIK GRZBIEU, który wyścieła kręgosłup po obu stronach. Ciągnie się od miednicy do potylicy między wyrostkami kolczastymi a poprzecznymi. W związku z taką lokalizacją dostosowuje się swą budową
i działaniem do krzywizn kręgosłupa. Jego skurcz powoduje pogłębienie lordozy lędźwiowej.
Omówiłam mięśnie, które w przypadku korekcji pleców wklęsłych wymagają rozciągnięcia, czyli musimy dążyć do tego by ich przyczepy oddaliły się od siebie. Takie działanie spowoduje zmniejszenie hiperlordozy lędźwiowej.
Przykładowe ćwiczenia rozciągające zginacze stawu biodrowego.
Leżenie tyłem na stole z podparciem tułowia po stawy biodrowe; jedna noga ugięta, przywarta do klatki piersiowej, druga zwisa poza stołem, rozciągając przykurczone zginacze siłą swego ciężaru. Rytmiczne pogłębianie wyprostu, liczyć do dziesięciu, zmiana położenia nóg. Całość wykonać 6-8 razy. Ugięta noga hamuje uniesienie się brzucha w górę, a więc utrzymuje w prawidłowej pozycji odcinek lędźwiowy kręgosłupa. W przypadku opuszczenia obu nóg lordoza lędźwiowa powiększałaby się.
Do ćwiczeń rozciągających mięśnie i więzadła grupy tylnej odcinka lędźwiowego należą wszystkie skłony w przód w pozycjach o kolanach ugiętych. Należy zwrócić uwagę, aby skłon następował w odcinku lędźwiowym kręgosłupa a nie w stawach biodrowych tj. opadem gdzie kręgosłup jest ustalony.
Teraz przystąpię do omówienia mięśni rozciągniętych, osłabionych, które należy wzmocnić. Dążymy do zbliżenia się przyczepów tych mięśni. Będziemy wzmacniać mięśnie:
a. pośladkowe wielkie,
b. mięśnie brzucha (mięsień prosty brzucha)
c. mięśnie kulszowo-goleniowe,
Ad. a.
Mięsień pośladkowy wielki rozciąga się od zewnętrznej powierzchni talerza biodrowego do kości udowej. Hiperlordozie towarzyszy zwiększone przodopochylenie miednicy oraz związane z tym rozciągnięcie mięśni pośladkowych wielkich. Wzmacnianie ich powinno odbywać się w pozycjach zapewniających zbliżenie przyczepów.
Na skutek zwiększenia przodopochylenia miednicy dochodzi do rozciągnięcia, osłabienia tych mięśni:
a. półścięgnisty,
b. półbłoniasty
c. dwugłowy uda,
Ad. b.
Na skutek zwiększenia lordozy lędźwiowej i przodopochylenia miednicy ulegają rozciągnięciu i osłabieniu mięśnie brzucha, szczególnie w swej części pępkowej. Celem ćwiczeń jest więc zmniejszenie przodopochylenia miednicy. Miednica ma być podciągnięta
w górę skróconymi mięśniami brzucha.
Punktem stałym w ćwiczeniach musi być klatka piersiowa. By nie dopuścić do ściągnięcia
w dół klatki piersiowej przez kurczący się mięsień brzucha, należy uwzględnić poprzedzające ćwiczenia – wyprost piersiowego odcinka kręgosłupa czynny, tj. napięciem mięśni grzbietu lub bierny – doborem pozycji wyjściowej (leżenie tyłem, RR w bok – ugięte pod kątem prostym w stawach łokciowych). W doborze rodzaju ćwiczeń należy uwzględnić lordozujące działanie mięśnia biodrowo-lędźwiowego, zwłaszcza w pierwszej fazie wznosu nóg, którego można uniknąć stosując odpowiedni zakres ruchu (40o-90o). Mięsień ten zabezpiecza się ugięciem nóg w stawach kolanowych.
1. W leżeniu tyłem wznos obu nóg – ruchy pedałowania naprzemiennego lub jednoczesnego, w zakresie zbliżonym do pionu (60o-90o).
2. Leżenie tyłem – stopy oparte o ścianę pod kątem 45o – wznos jednej nogi do pionu, następnie drugiej.
Nie możemy dopuścić do popełnienia błędów przy opracowaniu poszczególnych ćwiczeń np.: przy wykonywaniu nożyc pionowych prawidłową pozycją wyjściową będzie w leżeniu tyłem wznos obu nóg pod kątem 90o, a nie pod kątem 30o, ponieważ przy takiej pozycji mięsień biodrowo-lędźwiowy napina się – zbliża się do siebie przyczepy tego mięśnia – to pogłębia lordozę lędźwiową. Bardzo ważne jest również to by nie dopuścić podczas wykonywania ćwiczeń do przeprostu w stawie biodrowym – powoduje to pogłębienie lordozy.

Literatura:
Maria Kutner – Kozińska „Korekcja wad postawy”
Maria Kutner – Kozińska „Gimnastyka korekcyjna dla dzieci 6-10 letnich”
Maria Kutner – Kozińska „Dbaj o prawidłową postawę dziecka”

Opracowała mgr Sylwia Mróz