Program edukacyjny "Tu jest mój dom, tu jest moje serce, jestem stela"

PROGRAM EDUKACYJNY

„TU JEST MÓJ DOM, TU JEST MOJE SERCE, JESTEM STELA”

WSTĘP

Nadrzędnym celem wszelkich działań edukacyjnych szkoły jest wszechstronny rozwój ucznia, przygotowanie go do całościowego postrzegania otaczającego świata. W obecnej rzeczywistości okazuje się, że niezwykle istotna staje się potrzeba kształtowania w młodych ludziach poczucia własnej tożsamości regionalnej i państwowej. Można to uczynić jedynie poprzez ukazywanie piękna, wyjątkowości oraz wyposażenie uczniów w bogatą wiedzę o swoim otoczeniu, regionie, umacnianie więzi z najbliższym środowiskiem rodzinnym, regionem, krajem, a także aktywny udział w kreowaniu współczesności. Poznając specyfikę swojego regionu, jego bogactwo przyrodnicze, historyczne i kulturalne, zwracając uwagę na to, co wyróżnia go od innych, poznając twórców i ciekawych ludzi, uczniowie uczą się jednocześnie postaw tolerancji, otwartości i zrozumienia, mają świadomość, czym jest jedność w wielości.
Zadaniem szkoły jest również rozwijanie wszelkich zdolności młodych ludzi, kształtowanie w nich wrażliwości na piękno, rozwijanie smaku estetycznego, dzięki czemu kształtują oni swoją osobowość i zwiększają szansę powodzenia w szkole i w życiu. Szkoła ma również przygotować ucznia z niepełnosprawnością intelektualną do świadomego uczestnictwa w kulturze poprzez uczenie wartościowania różnych zjawisk w sztuce, poznawanie wybranych instytucji i placówek kulturalnych, zajmujących się sztuką, ma rozbudzić potrzeby korzystania z dzieł myśli ludzkiej i dóbr kultury oraz zaznajomić uczniów z lokalnymi twórcami. Szeroko rozumiana sztuka doskonale wpływają na proces kształtowania osobowości i postawy otwarcia na świat. Działania plastyczne, zabawa i lektura, oraz obcowanie z otaczającym środowiskiem naturalnym są niezwykle ważnymi czynnikami w życiu młodego człowieka wspomagającymi jego rozwój. Dają one możliwość kształtowania własnego bytu w takim stopniu, na jaki nie pozwala życie realne. Poprzez ekspresję uczniowie z niepełnosprawnością intelektualną mają możliwość uzewnętrznienia siebie, wyjścia ku światu. Działania edukacyjne zmierzają do zapewnienia wszechstronnego rozwoju ucznia z niepełnosprawnością intelektualną, który powinien odbywać się w sposób jak najbardziej harmonijny, uwzględniający indywidualne predyspozycje i możliwości ucznia, jego nauczanie, nabywanie i utrwalanie zdobytych umiejętności oraz wychowanie. Szkoła musi zadbać o uwrażliwianie młodego człowieka, rozwijanie jego potrzeby tworzenia, aktywnego kontaktu ze sztuką i kształtowania estetyki własnego otoczenia. Nauka powinna zapewnić uczniom z niepełnosprawnością zdobycie różnorodnych doświadczeń, uczyć wartościowania zjawisk w kulturze i sztuce, rozwijać kreatywność, oryginalność myślenie twórcze. Realizując różnorodne zadania w grupie rówieśniczej uczniowie uczą się współodpowiedzialności za osiągane efekty pracy, samokrytycyzmu, trudnej sztuki ustępstw i kompromisu, akceptowania odmiennych postaw i poglądów. Rozwijanie zainteresowania kulturą, sztuką, poezją odkrywanie w sobie naturalnych predyspozycji i uzdolnień skłania do samodzielnej twórczości i działania.
Program inspiruje do poszukiwań w obrębie sztuki i literatury współczesnej oraz podkreśla jej rolę w życiu publicznym a także każdego z nas. Wartość tego programu polega także na wzmacnianiu rozwoju emocjonalno - intelektualnego młodzieży poprzez wchodzenie w bezpośrednią relację z poezją i sztuką i jej twórcami. Uwzględnia znacząca rolę sztuki współczesnej, jej formy wyrazu w naszym codziennym życiu oraz podkreśla jej wpływ na kształtowanie się osobowości i postaw człowieka XXI w. Rozwija poczucie tożsamości uczniów z kulturą własnego kraju i regionu – rozbudza zainteresowanie jej nowymi tendencjami, wytworami i wartością intelektualną. Daje pełniejsze spektrum możliwości obcowania z dziełami sztuki, filmem i twórczością literacką w ich różnorodnych formach, pomaga w szukaniu informacji oraz zachęca do czynnego udziału w życiu kulturalnym i przygotowuje do świadomej percepcji i recepcji dzieł sztuki w życiu dorosłym. Uczy młodzież autorefleksji, obiektywnej i subiektywnej obserwacji oraz umiejętności szukania rozwiązań i odnoszenia się do nich poprzez postawy społeczne i wytwory artystyczne. Ważnym elementem programu jest również koncepcja tworzenia w zespole, zdobywania umiejętności współdziałania oraz prezentacji własnej pracy poprzez wystawy kreacji artystycznych. Pobudza uczniów do rozwoju umiejętności interpersonalnych, twórczego działania i myślenia poprzez możliwość wyjścia z własnym działaniem artystycznym w przestrzeń publiczną, dając im poczucie zadowolenia i satysfakcji. Zwraca także uwagę na rozwój umiejętności manualnych, kompozycyjnych i literackich ucznia, rozszerza możliwości realizacji o nowe, ciekawe i niekonwencjonalne techniki artystyczne oraz technologię cyfrową. Program pozwala na pracę z uczniami o różnym poziomie wiedzy o sztuce, poezji, doświadczeniu pracy twórczej oraz możliwościach intelektualnych. Program kładzie nacisk na rozwój indywidualności młodzieży. Program zachęca do obcowania i spotkań ucznia z literaturą i sztuką bezpośrednio – odwołując się do percepcji dzieł sztuki w muzeach, galeriach, spotkań z twórcami, jak również pośrednio – za pomocą technologii komputerowej, książki i albumu oraz spotykania jej w sposób twórczy w przestrzeni publicznej. Propaguje twórcze poszukiwania wiedzy i możliwości realizacji artystycznych oraz uczestniczenie w szeroko rozumianym życiu kulturalnym.
Program rozwija wiedzę uczniów dotyczącą historii i kultury regionu. Kształtuje poczucie przynależności lokalnej, pogłębia więź z regionem i krajem, daje możliwość rozwijania kontaktów z instytucjami i osobami związanymi z regionem.
Przyczynia się do kształtowania właściwych relacji oraz współzależności człowiek – środowisko poprzez rozumienie procesów zachodzących w społeczeństwie i otoczeniu. Propaguje ideę wolontariatu na rzecz niepełnosprawnych wśród młodzieży gimnazjalnej.

Tematy, metody, techniki są podporządkowane procedurom osiągania zamierzonych celów edukacyjnych, dzięki którym uczeń zdobędzie określoną wiedzę, umiejętności, kompetencje i postawy życiowe. Odwołuje się do szerokiej wiedzy i myślenia przyczynowo-skutkowego, rozwijającego także wyobraźnię i osobowość ucznia. Kładzie nacisk na rozwój twórczy, intelektualny i społeczny ucznia, kreując go na osobę poszukującą i wrażliwą
na świat.

Program realizowany będzie w ramach godzin szkolnych. Skierowany jest do uczniów Gimnazjum oraz Szkoły Przysposabiającej do Pracy z lekkim, umiarkowanym oraz znacznym stopniem niepełnosprawności intelektualnej Zespołu Szkół Specjalnych w Skoczowie. Przy projekcie będą także uczestniczyli wolontariusze i nauczyciele z innych szkół.
Program będzie modyfikowany w zależności od kwestii organizacyjnych.

Założenia programu:

• Kształtowanie poczucia więzi z najbliższym środowiskiem, z "małą ojczyzną" poprzez poznanie historii, kultury, tradycji, zwyczajów, środowiska przyrodniczego oraz lokalnych twórców.
• Zbliżanie ucznia do świata przyrody i poprzez poznawanie go, dostrzeganie jego piękna, nabywanie opiekuńczego stosunku do świata roślin i zwierząt, kształtowanie mądrego i umiejętnego współżycia człowieka z przyrodą, rozwijanie poczucia troski i odpowiedzialności o obecną i przyszłą jakość życia na ziemi.
• Stwarzanie uczniom warunków do nabywania i utrwalania wiedzy i umiejętności zgodnie z zainteresowaniami i zdolnościami.
• Organizacja zajęć integracyjnych o charakterze dydaktycznym, wychowawczym i terapeutycznym.
• Kształtowanie postaw twórczych, rozwijanie wrażliwości estetycznej, rozwijanie osobowości twórczej, wyrabianie potrzeby podejmowania aktywnego działania, kreatywności, pomysłowości, oryginalności.
• Przygotowanie do świadomego uczestnictwa w kulturze poprzez uczenie wartościowania różnych zjawisk w sztuce, poznawanie wybranych instytucji i placówek kulturalnych, zajmujących się sztuką, teatrem, filmem oraz twórców kultury i sztuki i ich wytworów.
• Rozbudzanie potrzeb korzystania z dzieł myśli ludzkiej i dóbr kultury, zaznajamianie z lokalnymi twórcami.
• Wspólne uczestnictwo uczniów Zespołu Szkół Specjalnych, wolontariuszy oraz studentów w wydarzeniach środowiskowych.
• Propagowanie idei wolontariatu na rzecz niepełnosprawnych wśród młodzieży gimnazjalnej.
• Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób niepełnosprawnych.
• Wychowywanie w duchu akceptacji, tolerancji i zrozumienia potrzeb drugiego człowieka.

Cele:

• Kształtowanie osobowości poprzez ukazywanie wartości wynikających z przebywania w świecie przyrody i kultury;
• Kształtowanie właściwej relacji oraz współzależności człowiek – środowisko poprzez rozumienie procesów zachodzących w społeczeństwie i otoczeniu;
• Kształtowanie pasji poznawczej, rozbudzanie wszechstronnych zainteresowań w aspekcie literatury i sztuki;
• Kształtowanie wrażliwości estetycznej, pobudzanie kreatywności;
• Rozwijanie wiedzy na temat najbliższego środowiska przyrodniczego;
• Rozwijanie wiedzy o historii i kulturze regionu;
• Kształtowanie poczucia przynależności lokalnej, pogłębianie więzi z regionem i krajem;
• Kształtowanie emocjonalnych postaw przywiązania do kraju ojczystego, do dziedzictwa kulturowego własnego regionu;
• Rozwijanie kontaktów z lokalnymi twórcami i artystami oraz osobami związanymi z regionem;
• Tworzenie postaw do przyjęcia określonego stylu życia, wynikającego z potrzeby uczestniczenia w życiu kulturalnym i artystycznym oraz uprawiania turystyki i krajoznawstwa;
• Tworzenie postaw otwartych na współdziałanie w ramach grupy i kulturę bycia;
• Rozbudzenie potrzeby działania na rzecz potrzebujących, przełamywanie barier wiekowych i intelektualnych, zapobieganie: niedowartościowaniu, zagubieniu się młodych ludzi, otwieranie się na potrzeby i problemy innych ludzi;
• Zachęcanie do podejmowania inicjatyw prospołecznych i włączanie się w działania charytatywne;
• Integracja środowisk osób niepełnosprawnych i pełnosprawnych, wspólne uczestniczenie w wydarzeniach i imprezach.

Przewidywane osiągnięcia: (cele operacyjne)

• uczeń kształtuje i wzbogaca swoją wrażliwość, wykazuje się w różnych formach aktywności artystycznej;
• uczeń kształtuje przynależność kulturową ze swoim regionem i krajem;
• uczeń poznaje tradycje i zwyczaje ze swojego regionu;
• uczeń jest wrażliwy na piękno przyrody, uwrażliwia się na świat wartości estetycznych i moralnych;
• uczeń ma podstawową wiedzę na temat najważniejszych instytucji, zabytków w swoim regionie;
• uczeń odczuwa radość i satysfakcję z pozytywnych efektów swoich działań;
• uczeń potrafi współpracować i działać w grupie;
• uczeń rozwija umiejętności społeczne poprzez kontakt z osobami ze świata sztuki, kultury;
• uczeń wykorzystuje technologię informacyjną do poszukiwania różnych informacji i do komunikacji z drugim człowiekiem.

Zadania programu:

• kształtowanie postawy twórczej wobec świata i siebie, rozwijanie zintegrowanej osobowości poprzez kontakt z dziełem sztuki (obraz, rzeźba, spektakl teatralny, dzieło muzyczne, literatura i poezja);
• kształtowanie zainteresowań i uzdolnień plastycznych i literackich, rozbudzanie i rozwijanie wrażliwości estetycznej;
• dostrzeganie specyfiki przyrodniczej najbliższej okolicy;
• uwrażliwianie na sytuacje i procesy jakie zachodzą w społeczeństwie oraz w przyrodzie;
• stymulowanie różnych form aktywności poprzez literaturę i sztukę;
• poznawanie literatury i pogłębianie wiedzy o sztuce;
• poznawanie sztuki i obyczajów naszego regionu;
• zapoznawanie z narodowym dziedzictwem kultury i sztuki;
• wyzwalanie radości tworzenia;
• promowanie dorobku twórczego uczniów;
• przygotowanie do aktywnego uczestnictwa w kulturze – udział w audycjach, koncertach, festiwalach, przedstawieniach).

Warunki realizacji programu

Program autorski „Tu jest mój dom, tu jest moje serce, jestem stela” będzie realizowany w:
• Zespole Szkół Specjalnych w Skoczowie, ze względu na możliwość korzystania z zaplecza artystycznego i odpowiedniej bazy dydaktycznej, która stanowi dobre wyposażenie, odpowiednie do zajęć i potrzeb ucznia.
• Mieście Skoczów, ze względu na możliwość udziału w imprezach społeczno -kulturalnych organizowanych przez MCK INTEGRATOR, muzea, Teatr Elektryczny, galerię ArtAdres i inne instytucje potrzebne do realizowanie programu.
• W zależności od sytuacji przewiduje się wyjazdy do innych miejsc leżących poza Skoczowem.
Niektóre działania uwzględnione w programie będą realizowane we współpracy z nauczycielami Zespołu Szkół Specjalnych oraz innych szkół i instytucji.

Metody pracy

W realizacji projektu wykorzystywane będą różne metody w zależności od możliwości i potrzeb uczniów.
• Metody oglądowe (plansze, filmy edukacyjne, książka, ekspozycja muzealna)
• Metody słowne (pogadanka, rozmowy, opowiadania)
• Metody aktywizujące (organizowanie wystawy i konkursu, spotkania z różnymi ludźmi itp.)
• Metody ekspresywne (działalność artystyczna i literacka, wyjście w plener, kontakt z przyrodą).

Formy pracy

• indywidualna
• grupowa

Czas realizacji:

Program przewiduje realizację ujętych celów w formie cyklicznych zajęć lekcyjnych, spotkań z wybranymi osobami ze świata sztuki i kultury oraz poprzez kontakt
z wybranymi instytucjami społeczno-kulturalnymi. Uczniowie uczestniczyć będą również w wycieczkach przyrodniczych i kulturoznawczych. Działania będą dostosowane do indywidualnych możliwości uczniów oraz możliwości organizacyjnych. Przewiduje się możliwość kontynuacji programu w kolejnych latach nauki.

Treści programowe
Program zwiera następujące zajęcia:
1. Zajęcia odwołujące się do dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego naszego regionu;
2. Organizację wycieczek przyrodniczych i kulturoznawczych;
3. Spotkania z osobami ze świata kultury i sztuki;
4. Ćwiczenia na kreatywność (wykonywanie dowolnych prac z wykorzystaniem m.in. technik plastycznych (techniki rysunkowe, malarskie, proste formy rzeźbiarskie w wykorzystaniem różnych mas plastycznych, kompozycje z papieru, tkanin itp.) oraz próby tworzenia poezji własnej;
5. Zajęcia z wykorzystaniem technik indywidualnego wyrazu;
6. Uczestnictwo w wystawach, konkursach, spektaklach teatralnych;
7. Uczestnictwo w VI Artystycznym Plenerze Integracyjnym i organizację wystawy poplenerowej;
8. Spotkania z regionalnymi artystami, twórcami i poetami;
9. Organizacja gminnego konkursu poezji;
10. Organizacja konkursu plastycznego;
11. Zorganizowanie wystawy prac uczniów oraz spotkania finalistów konkursu poezji.

Realizacja programu:
1. Integracja uczestników programu - wspólny spacer szlakiem Jana Sarkandra i Gustawa Morcinka.
2. Cykl zajęć przybliżający uczniom wiedzę o Skoczowie, historię miasta, legendy, zwyczaje, tradycje, lokalnych pisarzy i poetów i ich dzieła, oraz florę i faunę naszego regionu.
3. Spotkanie z „ciekawym człowiekiem” – znaną pasjonatką historii i kultury regionu.
4. Wycieczka do starego grodziska „Piekiełko”.
5. Wyjście do Muzeum Gustawa Morcinka.
6. Udział w wycieczce Ścieżka edukacyjno-przyrodnicza „Zalas” (Pogórze).
7. Udział w wycieczce Rośliny chronione Żyzna Buczyna Karpacka (Skarpa Wiślicka).
8. „Spotkanie z poezją” - zajęcia przybliżające znaczenie poezji, czytanie wierszy skoczowskich poetów, próby tworzenia poezji własnej.
9. Wieczorek poetycki - spotkanie z lokalnym poetą.
10. Wyjazd na Uniwersytet Śląski w Cieszynie, spotkanie ze studentami wydziału artystycznego oraz artystami Instytutu Sztuki (prezentacja pracowni, wspólne wykonywanie dzieła).
11. Konkurs plastyczny „Tu jest mój dom, tu jest moje serce, jestem stela”.
12. Konkurs poezji „Tu jest mój dom, tu jest moje serce, jestem stela”.
13. Zajęcia dydaktyczne „ Internet - dobrodziejstwo czy przekleństwo dla kultury”.
14. Zajęcia dydaktyczne „Wielkie dzieła wielkich mistrzów” – zapoznanie uczniów
z historią sztuki.
15. Spotkanie z „żywą sztuką” – Udział w VI Artystycznym Plenerze Integracyjnym na rynku w Skoczowie przy współudziale wolontariuszy i studentów UŚ w Cieszynie zwieńczonym wystawą prac w galerii miejskiej lub na terenie szkoły.
16. Konkurs wiedzy i umiejętności zdobytych podczas trwania programu.

Ambicją prowadzących program jest nie tylko dostarczenie uczniom wiedzy i umiejętności, ale i wrażeń oraz emocji związanych z obcowaniem z przyrodą, sztuką oraz „Żywą kulturą”.
Ewaluacja i podsumowanie
Realizacja programu daje twórcom programu możliwość dokonywania systematycznej ewaluacji, poprzez następujące działania:
• Zorganizowanie quizu i testu wiadomości, jako formy sprawdzającej wiedzę zdobytą podczas trwania programu;
• wystawę zdjęć w formie gazetki szkolnej;
• sporządzenie albumu ze zdjęciami lub wydanie foto-książki z relacją z odbywających się wydarzeń, spotkań itp.;
• obserwacje zachowań uczniów biorących udział w zajęciach;
• udział w konkursie plastycznym oraz poezji, wystawa w galerii miejskiej w Skoczowie lub na terenie szkoły.
Ewaluacja posłuży także twórcom programu do dokonania samooceny swojej pracy oraz da okazję do refleksji nad swoimi kompetencjami, działaniami oraz wiedzą merytoryczną.

Opracowanie:
Teresa Krusze-Kusińska
Joanna Jankowska