Czy ortografia musi stanowić problem?

TEMAT: Czy ortografia musi stanowić problem ?

W czasie, gdy komputer podkreśli nam wszystkie, lub prawie wszystkie błędy, coraz trudniej wytłumaczyć uczniom, dlaczego ortografię powinniśmy znać. Argument, że jest to taki nasz element patriotyzmu, że jako Polacy powinniśmy umieć pisać poprawnie, w dobie globalizacji też nie zawsze jest dobrym argumentem. Ale musimy też pamiętać, iż jednym z podstawowych celów nauczania języka polskiego w klasach początkowych jest wytworzenie nawyku pisania ortograficznego. Poprawność ortograficzna powinna być na tyle przyswojona, aby uczeń bez błędów zapisywał wyrazy niemal automatycznie, bez specjalnego namysłu.
Aby był to naprawdę nawyk, musi być do tego zaangażowana głowa, ręka i oko. W głowie uczeń ma zasady, oko zapamiętuje obraz graficzny wyrazu, a ręka sama go napisze, gdy będzie wiedziała jak.
Umiejętność tę ukształtować można poprzez systematyczną i planową pracę.
Wśród ćwiczeń ortograficznych stosowanych w nauczaniu zintegrowanym najczęściej występują cztery rodzaje:
przepisywanie - przy tej metodzie trzeba pamiętać o doborze tekstów o odpowiedniej skali trudności. Szkodliwe jest wszelkie bezmyślne przepisywanie. Teksty nie mogą być zbyt długie, nie należy przepisywać ciągle tego samego tekstu. Aby urozmaicić przepisywanie można wprowadzać różne modyfikacje np. wypełnianie luk w tekście, wypisywanie lub podkreślanie trudnych wyrazów, pisanie kolorem pewnych liter.
pisanie z pamięci – polega na tym, że dziecko najpierw obserwuje
i zapamiętuje wyraz lub zdanie, a następnie zapisuje tekst bez obserwowania wzoru. Tekst może być zapamiętany i odtworzony bezpośrednio lub po pewnym czasie. Do tego można stosować wierszyki, ponieważ dzieci lubią teksty rymowane i łatwiej je zapamiętują.
Po wykonaniu zadania konieczne jest porównanie wzoru z zapisem dokonanym przez dziecko. Pisanie z pamięci doskonali spostrzegawczość ortograficzną.
pisanie ze słuchu – polega na notowaniu tekstu, którego dziecko nie widzi. W ćwiczeniach ortograficznych stosowanych w domu dyktanda powinny być stosowane z umiarem, gdyż jest to metoda utrwalająca
i sprawdzająca, a nie ucząca ortografii.
pisanie z komentowaniem – polega na dyktowaniu tekstu
z równoczesną analizą ortograficzną dokonywaną głośno przez dziecko. Trzeba omówić trudniejsze wyrazy i zasady ortograficzne przed zapisaniem każdego zadania.
Poprawiając błędy w zapisanym przez dziecko tekście należy go skreślić i napisać u góry poprawnie. Wyraz tylko podkreślony zostaje wyróżniony wśród innych, a dzieci z dobrą pamięcią wzrokową utrwalają sobie zniekształcony obraz graficzny wyrazu.

Bardzo ważnym momentem w nauczaniu ortografii jest ta chwila, kiedy dziecko samo zaczyna zastanawiać się jak dany wyraz napisać, gdyż to jest właśnie pierwszy krok do poprawnego pisania. Wraz z wyrabianiem czujności ortograficznej dziecko coraz częściej pyta jak pisze się dane słowo. Jeśli pyta, to znaczy, że dostrzega problemy i trudności i jest zainteresowane w znalezieniu właściwego rozwiązania. Aby nie odpowiadać zbyt często na pytania, które są łatwe do przewidzenia, trzeba umiejętnie organizować naukę dziecka w domu. Dziecko powinno mieć dobrze zorganizowane warunki do nauki, stałe miejsce, odpowiednio ułożone książki, podręczniki i przybory. Powinno wiedzieć w jaki sposób sprawdzić pisownię wyrazu i mieć dostęp do słownika ortograficznego lub internetu. Wówczas nie będzie pytać o to, co bez trudu może samo znaleźć.
Dobrze jest odwoływać się do tekstu pisanego, ponieważ wiele dzieci, podobnie jak i dorosłych ma tzw. pamięć wzrokową. Te dzieci po usłyszeniu jak się pisze wróbel, pszczoła, hałas szybko uzyskują odpowiedź, ale zwykle jej nie zapamiętują. Dobrze jest umieszczać wyrazy, które w danym okresie dziecko sobie przyswaja np. na macie zwieszonej w jego pokoju lub kolorowych kartonach przyklejonych do półki. Takie wyrazy muszą być, oczywiście napisane czytelnie, zgodnie z zalecanym kształtem pisma. Te same wyrazy nie powinny wisieć zbyt długo, gdyż dziecko przyzwyczajając się do napisu przestaje na niego reagować.
Kiedy dziecko pozna alfabet, powinno wyrobić sobie umiejętność
i nawyk systematycznego korzystania z małego słownika ortograficznego.

Literatura:
W. Gawdzik „Ortografia na wesoło” Warszawa 1971 Pax
J. Malendowicz „Nauczanie ortografii w kl. I-IV” Warszawa 1976 WsiP
J. Piotrowska „Nauczanie ortografii w kl. I-III” „Nauczanie Początkowe” w roku szkolnym 1980/81. Zeszyt II