Plan pracy pedagoga na IV etapie edukacyjnym

Spis treści:

1. Wstęp ........................................s.3
2. Rola i zadania pedagoga szkolnego........................................ s.4
3. Plan pracy pedagoga........................................s.5
4. Przykładowe scenariusze zajęć........................................s.13
5. Sposoby osiągania celów – metody i formy pracy........................................s.19
6. Ewaluacja........................................ s.21
7. Zakończenie........................................s.22
8. Przypisy........................................s.22
9. Spis wykorzystanej literatury........................................s.23

1.Wstęp

Pedagog szkolny to osoba, która powinna mieć istotny wpływ na funkcjonowanie szkoły. Jego rolą jest podejmowanie działań profilaktycznych i wychowawczych, ale przede wszystkim rozpoznawanie indywidualnych potrzeb uczniów i udzielanie im pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Planowanie ma zatem duże znaczenie dla systematycznego i przemyślanego, zgodnego z potrzebami szkoły, realizowania zadań.
Celem niniejszej pracy jest opracowanie planu pracy pedagoga szkolnego w szkole ponadgimnazjalnej realizowanego w cyklu trzyletnim. Stąd też ujęte zostały działania, które będą realizowane przez cały okres oraz zostały zaproponowane konkretne problemy do omówienia w poszczególnych klasach.
Punktem wyjścia do opracowania planu pracy pedagoga, ale również i wychowawcy klasy, musi być analiza potrzeb uczniów i ich oczekiwań. Dlatego też będzie on podlegał ewaluacji w trakcie trzyletniego okresu realizacji. Służyć temu będą między innymi ankiety anonimowo przeprowadzane wśród uczniów, ich rodziców i nauczycieli. Plan pracy może też podlegać modyfikacjom ze względu na sytuacje nagłe, których wcześniej nie dało się przewidzieć.

2. Rola i zadania pedagoga szkolnego.

Pedagog szkolny odgrywa niezwykle istotną rolę w procesie działalności opiekuńczo-wychowawczej szkoły. Wprowadzając w roku szkolnym 1973/74 funkcję pedagoga do szkół, liczono, że podniesie to efektywność jej pracy i przyczyni się do podniesienia kultury pedagogicznej rodziców. Rozporządzenie MEN z 2010 roku 1 po raz kolejny określiło zadania bezpośrednio przypisane pedagogowi szkolnemu. Dostosowano zakres pracy pedagoga do nowej formuły pomocy psychologiczno- pedagogicznej. Okreslono następujące priorytety:
- prowadzenie działań diagnostycznych dotyczących poszczególnych uczniów, w tym diagnozowanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych,
- wspieranie mocnych stron uczniów,
- minimalizowanie skutków zaburzeń rozwojowych i zapobieganie zaburzeniom zachowania,
- realizacja różnych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej poszczególnym uczniom w środowisku szkolnym i pozaszkolnym,
- prowadzenie terapii indywidualnej i grupowej.
Oprócz zadań przypisanych osobowo pedagogom, w rozporządzeniu podkreślona została odpowiedzialność wszystkich nauczycieli i specjalistów zatrudnionych w placówce za udzielanie pomocy psychologiczno – pedagogicznej.
Obecnie oczekiwania wobec pedagoga są bardzo duże – zarówno ze strony dyrektora, rodziców, uczniów, a także nauczycieli i środowiska lokalnego /Ewa Budziak/.
Zgodnie z Rozporządzeniem MEN z 30 kwietnia 2013 roku w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno – pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach, paragraf 23 są to następujące działania2:
1. Prowadzenie badań i działań diagnostycznych uczniów, w tym diagnozowanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów w celu określenia przyczyn niepowodzeń edukacyjnych oraz wspierania mocnych stron uczniów.
2. Diagnozowanie sytuacji wychowawczych w przedszkolu, szkole lub placówce w celu rozwiązywania problemów wychowawczych oraz wspierania rozwoju uczniów.
3. Udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej w formach odpowiednich do rozpoznanych potrzeb.
4. Podejmowanie działań z zakresu profilaktyki uzależnień i innych problemów dzieci i młodzieży.
5. Minimalizowanie skutków zaburzeń rozwojowych, zapobieganie zaburzeniom zachowania oraz inicjowanie różnych form pomocy w środowisku szkolnym i pozaszkolnym uczniów.
6. Inicjowanie i prowadzenie działań mediacyjnych w sytuacjach kryzysowych.
7. Pomoc rodzicom i nauczycielom w rozpoznawaniu i rozwijaniu indywidualnych możliwości, predyspozycji i uzdolnień uczniów.
8. Wspieranie nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i innych specjalistów w udzielaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej.
Tak rozbudowane zadania wymagają współpracy pedagoga szkolnego z nauczycielami i rodzicami uczniów, ale też ze wszystkimi instytucjami, które obejmują opieką dzieci, młodzież i rodziny./Budziak3/ Stąd też niezwykle istotne są kompetencje pedagoga, w tym kompetencje społeczne, polegające na umiejętnościach inicjowania i podtrzymywania relacji interpersonalnych oraz umiejętnościach wywierania wpływu na innych, korzystania z rad i doświadczeń. / Wychowawcza rola szkoły/

3. Plan pracy pedagoga.
Zadania zostały zaplanowane na trzyletni cykl kształcenia w liceum ogólnokształcącym, z uwzględnieniem podziału na poszczególne klasy. Realizacja planu wymaga ścisłej współpracy pedagoga z wychowawcami, nauczycielami poszczególnych przedmiotów, instytucjami wspierającymi pracę szkoły oraz rodzicami. Najważniejsi są jednak uczniowie jako adresaci działań, stąd też wiele zadań podejmowanych będzie na wniosek lub z inicjatywy uczniów. Dlatego uznać należy, że prezentowany plan stanowi tylko zarys pracy pedagoga i głównych kierunków jego aktywności, jednak ostateczny kształt uzależniony być musi od bieżących potrzeb młodzieży i nauczycieli, a także rodziców.

Lp.
zadania
Sposoby realizacji
termin
odpowiedzialny
uwagi
(Tabela - red.)

1. Diagnozowanie indywidualnych potrzeb uczniów.
1. Rozpoznanie sytuacji szkolnej ucznia – analiza dokumentacji.
2. Przeprowadzenie ankiety diagnozującej oczekiwania uczniów i rodziców wobec szkoły.
3. Przeprowadzenie zajęć z zakresu diagnozy słabych i mocnych stron ucznia.
4. Przeprowadzenie ankiety i zajęć diagnozujących style uczenia się i uzdolnienia uczniów.
5. Badanie predyspozycji zawodowych uczniów i pomoc w wyborze dalszej drogi kształcenia. Wrzesień, klasy pierwsze
Wrzesień, klasy pierwsze
Wrzesień – październik, klasy pierwsze
Październik, klasy pierwsze
Maj – klasy pierwsze, wrzesień – listopad klasy trzecie
Pedagog, wychowawca
Pedagog
Pedagog, wychowawca
Pedagog
Pedagog, współpraca: doradca zawodowy

2. Udzielanie pomocy psychologiczno – pedagogicznej zgodnie z potrzebami uczniów.
1. Prowadzenie indywidualnych konsultacji.
2. Opracowanie bazy danych o możliwościach dalszego kształcenia i niezbędnych predyspozycjach do wykonywania określonych zawodów.
3. Współpraca z Powiatowym centrum na rzecz rozwoju edukacji oraz PCPR.
4. Przeprowadzenie zajęć z zakresu profilaktyki uzależnień.
5. Przeprowadzenie zajęć poświęconych zasadom współpracy w grupie.
6. Przeprowadzenie zajęć na temat skutecznej pomocy osobom niepełnosprawnym
7. Pomoc w rozwijaniu indywidualnych uzdolnień uczniów.
Na bieżąco, z inicjatywy uczniów i nauczycieli
Na bieżąco
Grudzień, klasy II
Listopad, klasy II
Luty, klasy I i II
Na bieżąco
Pedagog, nauczyciele, wychowawcy
Pedagog, współpraca: doradca zawodowy
Pedagog
Pedagog, wychowawcy
Pedagog, wychowawcy
Pedagog, wychowawcy
Pedagog, wychowawcy, nauczyciele przedmiotów, doradca zawodowy

3. Diagnozowanie sytuacji wychowawczej szkoły.
1. Analiza dokumentacji szkolnej: dziennika elektronicznego, arkuszy ocen.
2. Monitorowanie frekwencji uczniów.
3. Współpraca z Poradnią Psychologiczno- Pedagogiczną w zakresie indywidualnych potrzeb edukacyjnych uczniów.
4. Przeprowadzenie wśród uczniów, rodziców i nauczycieli ankiety na temat poziomu bezpieczeństwa w szkole.
5. Przeprowadzenie wśród uczniów, rodziców i nauczycieli ankiety na temat zagrożenia uzależnieniami /alkohol, nikotyna, narkotyki, dopalacze, Internet/
6. Przeprowadzenie w wybranych klasach badań dotyczących umiejętności radzenia sobie ze stresem.
7. Zajęcia w zespole klasowym z zakresu wolontariatu.
8. Zajęcia w zespole klasowym poświęcone zachowaniom asertywnym.
9. Zajęcia w zespole klasowym poświęcone umiejętności świadomego odbioru mediów. Na bieżąco
Na bieżąco
Na bieżąco
Koniec I semestru
Wrzesień, maj
Kl. I- III, październik – grudzień
Kl. III, styczeń
Klasy I-II, marzec – czerwiec
Listopad, klasy II
Pedagog, wychowawcy, dyrekcja
Pedagog, wychowawcy
Pedagog
Pedagog
Pedagog, wychowawcy
Pedagog, terapeuta uzależnień
Pedagog
Pedagog, wychowawcy
pedagog
pedagog, nauczyciele poloniści

4. Profilaktyka uzależnień.
1. Rozpoznanie potrzeb z zakresu profilaktyki uzależnień.
2. Zajęcia w zespole klasowym – profilaktyka uzależnień.
3. Zajęcia w zespole klasowym – skutki zażywania narkotyków i dopalaczy.
4. Prowadzenie konsultacji dla uczniów, rodziców i nauczycieli z zakresu profilaktyki uzależnień.
5. Organizacja konkursu na temat skutków nikotynizmu.
6. Przeprowadzenie zajęć w zespole klasowym zajęć poświęconych skutkom uzależnienia od gier komputerowych.
7. Przeprowadzenie akcji informacyjnej wśród rodziców dotyczącej uzależnieniu od gier komputerowych.
8. Współpraca z PCPR-em, Starostwem Powiatowym, policją, Powiatowym centrum rozwoju na rzecz edukacji i innymi instytucjami odpowiedzialnymi za profilaktykę uzależnień.
Wg potrzeb, w ciągu całego cyklu
Marzec – kwiecień, klasy II
Na bieżąco
Kwiecień, klasy I-III
Kl. I, grudzień
Zebranie z rodzicami po I semestrze
Na bieżąco
Pedagog, powiatowe centrum na rzecz rozwoju edukacji
Pedagog, wychowawca
Pedagog, w razie potrzeb inni specjaliści
Powiatowe centrum na rzecz rozwoju edukacji, pedagog
Pedagog
Pedagog, wychowawcy
Pedagog

5. Mediacje i pomoc w rozwiązywaniu sytuacji kryzysowych.
1. Propagowanie wiedzy na temat mediacji jako sposobu rozwiązywania konfliktów – zredagowanie gazetki ściennej.
2. Przeprowadzenie cyklu zajęć w zespole klasowym na temat sposobu prowadzenia mediacji.
3. Prowadzenie rozmów/konsultacji z uczniami, rodzicami i nauczycielami.
4. Pełnienie funkcji mediatora.
Styczeń
Luty, wg potrzeb, klasy I-III
Na bieżąco
Wg potrzeb
Pedagog
Pedagog, psychoterapeuta
Pedagog
Pedagog, Powiatowe centrum na rzecz rozwoju edukacji

6. Współpraca z nauczycielami, wychowawcami i innymi specjalistami odpowiedzialnymi za udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej uczniom.
1. Udział w szkoleniach i warsztatach z zakresu pomocy psychologiczno – pedagogicznej – wymiana doświadczeń.
2. Doskonalenie warsztatu pracy poprzez nieustanne dokształcanie się.
3. Udzielanie porad nauczycielom.
4. Przygotowywanie pomocy dla nauczycieli /ankiet, materiałów diagnozujących/.
Na bieżąco, zgodnie z potrzebami nauczycieli
pedagog

7. Współpraca z rodzicami uczniów.
1. Zorganizowanie spotkania z rodzicami na temat sposobu rozpoznawania uzależnień.
2. Opracowanie i udostępnianie materiałów dotyczących instytucji wspierających rodzinę w zakresie indywidualnych potrzeb edukacyjnych i pomocy materialnej.
3. Przekazanie rodzicom informacji na temat zadań pedagoga szkolnego.
Wywiadówka śródroczna
Na bieżąco
Pierwsze zebranie z rodzicami
Pedagog
Pedagog
Pedagog

4. Przykładowe scenariusze zajęć.

Temat: Dlaczego warto przyjmować postawę asertywną?
Grupa: IV etap edukacyjny, klasa I.
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności zachowań asertywnych.
Cele szczegółowe:
- ćwiczenie umiejętności asertywnych,
- doskonalenie umiejętności rozróżniania postawy asertywnej od uległej lub agresywnej.
Wielkość grupy: 15 uczniów.
Metody i formy:
pogadanka, burza mózgów, praca w grupie, elementy dramy

Przebieg zajęć
I. Część wstępna:
- Przedstawienie problematyki zajęć, krótka pogadanka na temat tego, jak młodzież rozumie pojęcie asertywności, ewentualnie sprawdzenie znaczenia pojęcia, np. w zasobach internetowych.

II. Rozwinięcie:
1. Podzielenie klasy na grupy, każda grupa otrzymuje od prowadzącego kartkę z opisem sytuacji do odegrania. Wszystkie grupy mają ten sam problem do rozwiązania, jednak każda musi inaczej go rozwiązać. Problem dotyczy prośby kolegi, który chce pożyczyć pieniądze.
2. Obejrzenie scenek przygotowanych przez uczniów, rozmowa na temat postaw bohaterów: podporządkowanej, agresywnej i asertywnej.
3. Burza mózgów- wskazywanie przyczyn braku asertywności - propozycje zapisywane są na fiszkach i przyczepiane do tablicy.
4. Praca w zespołach – tworzenie katalogu „praw osobistych”.
III. Podsumowanie:
- zaprezentowanie przez chętnych uczniów przykładów zachowań asertywnych.

Temat: Każdy człowiek jest ważny. Samoakceptacja.
Grupa: IV etap edukacyjny, klasa I.
Cel ogólny: budowanie poczucia własnej wartości.
Cele szczegółowe:
- doskonalenie umiejętności określania swoich mocnych stron,
- uczenie krytycznego myślenia i autoanalizy
Wielkość grupy: 15-20 uczniów.
Metody i formy pracy: pogadanka, praca w parach, metoda ćwiczeń praktycznych
Realizacja
I. Część wstępna – pogadanka na temat znaczenia procesu pracy nad sobą. Nauczyciel wyjaśnia, na czym polega kompensacja i dlaczego warto zastanowić się nad swoimi mocnymi stronami. Następnie proponuje przeprowadzenie krótkiego ćwiczenia, które będzie ilustrowało, jak uczniowie postrzegają siebie.
Zadanie: uczniowie zapisują swoje imię, a następnie dopisują skojarzenia dotyczące cech charakteru, umiejętności lub wyglądu zaczynające się na kolejne litery imienia.
II. Rozwinięcie
1. Nauczyciel proponuje, by każdy uczeń indywidualnie zastanowił się nad tym, jakie do tej pory odniósł sukcesy i spisał je na kartce /około 10 minut/. Warto podkreślić, że nie chodzi tylko o sukcesy edukacyjne, ale również o wszystkie zachowania, osiągnięcia, z których jest się dumnym.
2. Po upływie czasu przeznaczonego na pracę indywidualną, uczniowie w parach opowiadają o swoich osiągnięciach.
Po wykonaniu ćwiczenia warto wspólnie porozmawiać o tym, jak czuli się uczniowie, kiedy opowiadali o sobie.
3. Nauczyciel prosi uczniów o zastanowienie się nad tym, jakie cechy, zdolności, zachowania pozwoliły im odnieść sukcesy, o których mówili. Uczniowie zapisują na kartkach swoje mocne strony, a następnie chętni przedstawiają sporządzoną listę całej klasie.
III Podsumowanie – podkreślenie, że każdy człowiek posiada szereg zalet, które są dostrzegane przez innych. Nauczyciel proponuje, by uczniowie usiedli i kręgu , a następnie rozdaje z imionami poszczególnych osób. Zadanie polega na tym, by osoba siedząca po lewej zapisała cechę, którą lubi/ceni u kolegi/ koleżanki, a następnie zagięła kartkę i podała dalej. Zadanie kończy się w momencie, kiedy wszyscy uczniowie otrzymają kartki ze swoim imieniem.


Temat: Jak walczyć z uzależnieniami?
Grupa: IV etap edukacyjny, klasa I, II.
Cel ogólny: profilaktyka uzależnień
Cele szczegółowe:
- poznanie skutków zdrowotnych i społecznych uzależnienia,
- uświadomienie skali problemu
Wielkość grupy: 20 osób.

Metody i formy pracy: metoda projektu - WebQuest3, praca z tekstem źródłowym, burza mózgów

Przebieg lekcji:
I. Czynności wstępne: określenie problematyki zajęć, przedstawienie danych dotyczących uzależnienia młodzieży od alkoholu, nikotyny, narkotyków i dopalaczy. Przeczytanie fragmentu „Pamiętnika narkomanki” i rozmowa wokół tekstu – refleksje dotyczące sytuacji bohaterki.
II. Rozwinięcie
1. Praca w zespołach – prośba nauczyciela, by uczniowie podali przyczyny sięgania po substancje uzależniające / każda grupa zajmuje się innym rodzajem używek/.
Po ok. 15-20 minutach następuje omówienie zadania, porównanie wyników pracy i wyciągnięcie wniosków / wskazanie podobieństw i różnic/.
2. Omówienie projektu metodą WebQuest – na przygotowanie uczniowie będą mieli trzy tygodnie, a efekty pracy zostaną zaprezentowane na forum szkoły.
Zadaniem uczniów jest przygotowanie w zespołach prezentacji multimedialnych na temat szkodliwości i skutków używek: grupa I przygotuje prezentację dotyczącą uzależnienia od alkoholu, II – nikotyny, III – narkotyków, IV dopalaczy. W pracy należy uwzględnić przyczyny, objawy i skutki stosowania używek, warto też wskazać sposoby przeciwdziałania oraz instytucje zajmujące się pomocą osobom uzależnionym.
III. Podsumowanie: podkreślenie znaczenia wiedzy na temat skutków stosowania substancji psychoaktywnych.


Temat: Jak nie ulec manipulacji? – wpływ mediów na nasze życie.
Grupa: IV etap edukacyjny, II klasa

Cel ogólny: uczenie świadomego i krytycznego odbioru różnych wypowiedzi
Cele szczegółowe:
- uświadomienie różnicy pomiędzy informacją a opinią,
- umiejętność rozróżniania manipulacji od perswazji
Wielkość grupy: 20-25 osób.

Metody i formy pracy: mapa mentalna, burza mózgów, praca z tekstem

I. Czynności wstępne:
1.Zapoznanie uczniów z fragmentem powieści U. Eco, „Temat na pierwszą stronę”4, a następnie rozmowa na temat tego, w jaki sposób media manipulują odbiorcą. Czy opisana sytuacja mogłaby mieć miejsce w rzeczywistym świecie?
2.Rozwinięcie:
1.Podział klasy na zespoły – każda grupa tworzy mapę mentalną dotyczącą roli i zadań mediów wobec społeczeństwa.
2. Przegląd wybranych gazet i czasopism, a także programów telewizyjnych / należy zapewnić uczniom dostęp do Internetu / - analiza tytułów, sposobu podawania informacji. Sformułowanie wniosków i odpowiedź na pytanie: Jak współczesne media wpływają na społeczeństwo?
3. Cechy świadomego odbiorcy – zapisanie propozycji uczniów na fiszkach i przyczepienie ich do tablicy, a następnie próba wskazania najważniejszych kompetencji krytycznego czytelnika i widza.
III. Podsumowanie – czy jestem podatny na manipulację – mini test.

Załącznik – test
1.Ktoś w Twojej obecności wypowiada opinie, z którymi nie zgadasz się:
a/ otwarcie prezentujesz swoje stanowisko,
b/ wbrew sobie, przyznajesz tej osobie rację,
c/ milczysz.
2.Sprzedawca zachęca Cię do zakupu dodatkowych produktów, które jego zdaniem są świetne:
a/ grzecznie odmawiasz,
b/ tłumaczysz się, dlaczego nie możesz ich nabyć,
c/ nie potrafisz odmówić i kupujesz.
3. Usłyszałeś negatywną informację na temat swojego kolegi, który miał dopuścić się kradzieży;
a/ uważasz, że w każdej plotce jest ziarno prawdy i stajesz się wobec niego nieufny,
b/ uważasz, że wiadomość należy sprawdzić,
c/ nie przejmujesz się plotkami.
4.W Internecie ukazał się sensacyjny artykuł dotyczący cudownego działania nowego specyfiku poprawiającego zapamiętywanie u uczenie się:
a/ traktujesz tekst jako żart,
b/ pokazujesz tekst kolegom i wspólnie zastanawiacie się nad jego prawdziwością,
c/ natychmiast chcesz go zdobyć.
5.Oglądając reklamy:
a/ jesteś przekonany, że reklamowane produkty są lepsze od innych,
b/ uważasz, że twórcy reklam manipulują odbiorcami, tworząc nierzeczywisty obraz,
c/ nie oglądasz reklam.


Temat: Jak nauczyć się skutecznego rozwiązywania konfliktów?
Grupa: IV etap edukacyjny, klasa II, III.
Cel główny:
kształcenie umiejętności rozwiązywania konfliktów
Cele szczegółowe:
- poznanie przyczyn powstawania konfliktów,
- uczenie się współpracy w grupie
Wielkość grupy: 15-20 uczniów.
Metody i formy pracy: pogadanka, burza mózgów, mapa mentalna, elementy dramy.

Przebieg lekcji
I. Czynności wstępne: krótka pogadanka na temat mechanizmu powstawania konfliktów; wyjaśnienie, czym są bariery komunikacyjne.
II. Część zasadnicza:
1. Burza mózgów – skutki konfliktów /czy tylko negatywne?/
2. Podział na grupy – uczniowie przygotowują scenki ilustrujące zachowania, które mogą doprowadzić do konfliktu lub im przeciwdziałają. Po prezentacji następuje omówienie przedstawionych sytuacji i wyciągnięcie wniosków.
3. Praca w grupach – jak rozwiązać konflikt? – możliwe strategie. Uczniowie tworzą mapę mentalną, którą potem omawiają na forum klasy.
III. Podsumowanie – sformułowanie 7 zasad, które sprzyjają porozumieniu w grupie.

Instrukcja do przygotowania zadań dla grup/ punkt drugi konspektu.
Grupa A – jedna osoba opowiada o ważnej dla siebie sprawie, pozostali uczniowie starają się uważnie słuchać, wykazując postawę empatyczną.
Grupa B - – jedna osoba opowiada o ważnej dla siebie sprawie, pozostali uczniowie przeszkadzają, są nieuważni, rozglądają się lub coś notują. Taka postawa kolegów wywołuje zdenerwowanie u mówiącego.
Grupa C – jeden z uczniów opowiada o ulubionym zespole lub swoich zainteresowaniach; koledzy wykazują zainteresowanie, starają się jak najwięcej dowiedzieć, ewentualnie grzecznie komentują spostrzeżenia mówiącego.
Grupa D – jeden z uczniów opowiada o swoim ulubionym sposobie spędzania czasu wolnego, pozostali głośno krytykują jego zainteresowania, nie są zainteresowani wypowiedzią.

5.Sposoby osiągania celów – metody i formy pracy

Dobór form i metod pracy ma istotny wpływ na skuteczność oddziaływania na uczniów, a tym samym efektywność działań pedagoga. Należy pamiętać o tym, iż młodzież najchętniej uczy się poprzez działanie, dlatego należy uczniom proponować przede wszystkim metody aktywne. Istotne jest również to, by proponowane tematy i zajęcia miały przełożenie na rzeczywiste potrzeby i zainteresowania uczniów, tylko wtedy będą oni chętnie współpracować z pedagogiem lub wychowawcą.

Burza mózgów /giełda pomysłów, twórcza dyskusja/ - celem jest zaangażowanie wszystkich uczniów, którzy dzięki tej technice rozwijają twórcze myślenie, uczą się pracy w grupie oraz ćwiczą umiejętność uważnego słuchania. Istotne jest, by prowadzący przygotował uczniów do zrozumienia i rozwiązania problemu oraz przedstawił zasady uczestnictwa w burzy mózgów, szczególnie zwracając uwagę na to, że przedstawione propozycje nie mogą być krytykowane czy wyśmiewane, a każda osoba może zgłosić wiele propozycji. Wszystkie pomysły powinny być zapisane. Zgromadzony materiał służy do dalszej pracy – dyskusji i wyboru najlepszych rozwiązań.

Dyskusja – wymiana poglądów i opinii na dany temat. Ważne jest, by w czasie dyskusji uczniowie pamiętali o tym, ze nie wolno przerywać cudzej wypowiedzi, trzeba mówić konkretnie i na temat, nie należy krytykować i oceniać innych, a dyskutować na argumenty.

Debata „za i przeciw” -jest metodą pozwalającą na łatwiejsze podjęcie decyzji oraz spojrzenie na ten sam problem z różnych punktów widzenia. Uczniowie w dwóch przeciwstawnych grupach prezentują argumenty "za i przeciw", których celem jest przekonanie adwersarzy do swojego stanowiska. Czas na prezentację opinii obu grup powinien być jednakowy. Prowadzący ocenia poprawność merytoryczną wypowiedzi, kulturę dyskusji, sposób reagowania na racje strony przeciwnej. Metoda ta uczy jasnego formułowania myśli i współpracy w grupie.

Metoda kuli śnieżnej – od indywidualnej pracy, poprzez działanie w małych zespołach /parach/, a następnie większych grupach, aż do stanowiska całej klasy. Metoda ta pozwala na przedstawienie własnego stanowiska, ale też poznania zdania innych. Uczy umiejętności wyrażania własnych sądów, uważnego słuchania innych i współdziałania w grupie.

Metoda aktywności kreatywnej – kreatywne mówienie, pisanie, działanie /akcje, happeningi/. Działania tego typu mogą być planowane nawet na cały dzień zajęć lekcyjnych. Mogą one być realizowane spontanicznie, ale najczęściej wymagają przygotowania scenariusza, wyłonienia się grupy organizatorów, podziału ról, terminarza wydarzeń, jeżeli działania obejmują uczniów i nauczycieli całej szkoły lub są realizowane z inną szkołą, należy ustalić:
tematykę działania, zadania, sposoby realizacji, materiały i termin akcji. Trzeba też wskazać grupę, do której działania są skierowane, ewentualnie osoby instytucje wspierające.
Kreatywne myślenie wyzwalamy poprzez rozwiązywanie określonego problemu.

Heureza /pogadanka heurystyczna/- dochodzenie do wniosków, prawd poprzez szukanie różnych rozwiązań i ich weryfikowanie. Prowadzący wyznacza kierunek rozmowy, podając kolejne zagadnienia/pytania.

Mapa mentalna /mapa myśli/ - jest to metoda wizualnego opracowania problemów z wykorzystaniem rysunków, obrazków, zdjęć, symboli, słów – kluczy, haseł. Punktem startowym jest dowolny, złożony problem.

Symulacje, czyli naśladowanie rzeczywistości. Ich ideą jest doskonalenie umiejętności rozwiązywania problemów poprzez dokonywanie wyborów i uczenie się na błędach.
Trening jest zasadniczym mechanizmem osiągania wysokiej sprawności w działaniu. Należy uświadomić młodzieży, jak ważną rolę pełni trening, konieczność powtarzania i podejmowania kolejnych prób. Dobrze dobrane tematy kształcą umiejętności życiowe, sprzyjają doskonaleniu kompetencji komunikacyjnych oraz zaradności. Każda symulacja wymaga podsumowania zebranego doświadczenia.

Metoda drzewka decyzyjnego - jest graficznym zapisem procesu podejmowania decyzji. Uczniowie, wypełniając przygotowany arkusz, muszą zauważyć związki między różnymi możliwościami rozwiązania omawianego problemu, a konsekwencjami przyjęcia wybranego wariantu.
Ważnym elementem wypełnienia drzewa decyzyjnego jest określenie wartości, jakie uznaje osoba podejmująca decyzję. Metoda ta uczy, jak należy dokonać wyboru, aby uświadomić sobie jego skutki i żeby były one zgodne z akceptowanymi wartościami.
Na wypełnienie drzewa decyzyjnego składa się kilka elementów: zdefiniowanie problemu, będącego celem naszej decyzji, ustalenie możliwych skutków, określenie zalet (pozytywnych skutków) i wad (negatywnych skutków) każdego możliwego rozwiązania. Dzięki metodzie tej młodzież uświadamia sobie wagę podejmowanych decyzji i ich konsekwencji, uczy się odpowiedzialności i krytycznego myślenia.

6.Ewaluacja

Podjęte przeze mnie działania będą podlegały ewaluacji bieżącej, podczas realizacji opracowanego planu pracy pedagoga szkolnego. Celem ewaluacji jest gromadzenie wiedzy niezbędnej w praktyce do monitorowania podjętych działań oraz wprowadzenia niezbędnych modyfikacji. Informacja zwrotna uzyskana po przeprowadzonych zajęciach pozwala na udzielenie odpowiedzi: gdzie jesteśmy i dokąd zmierzamy. Dzięki informacji zwrotnej możliwe jest zaplanowanie dalszej pracy, uwzględniającej potrzeby i oczekiwania osób, które są adresatami podejmowanych działań. W celu dokonania ewaluacji stosowane będą następujące metody: obserwacje, wywiad ustny, wywiad grupowy, studium indywidualnego przypadku, ankiety.
Ewaluacja będzie prowadzona zarówno wśród uczniów, jaki i rodziców i nauczycieli.
Po zakończeniu trzyletniego cyklu realizacji planu pracy pedagoga opracowany zostanie końcowy raport z ewaluacji wewnętrznej. Uwzględnione zostaną w nim następujące kryteria: użyteczność, zgodność z potrzebami, efektywność, atrakcyjność i trwałość. Raport będzie zawierał wyniki ewaluacji, wnioski uwzględniające przyjęte kryteria i rekomendację.

7.Zakończenie

Rolą pedagoga jest wspieranie rozwoju i pobudzanie aktywności uczniów, diagnozowanie trudności i udzielanie pomocy. Ważnym aspektem jest też budzenie wrażliwości moralnej.
W opracowanym planie pracy pedagoga szkolnego skupiłam się przede wszystkim na działaniach, które według mnie są niezbędne, by uczeń w szkole czuł się bezpieczny i miał poczucie, że zawsze może liczyć na wsparcie. Niezbędnym warunkiem rozwoju jest poczucie akceptacji, szkoła powinna zatem wspierać uczniów w budowaniu własnej wartości, odkrywaniu potrzeb i wyznaczaniu celów działania. Zadaniem szkoły jest też budowanie kompetencji kluczowych, zwłaszcza umiejętności współpracy z innymi. Stąd też w zaproponowanych przeze mnie scenariuszach dominują metody aktywne, wymagające współdziałania i twórczego rozwiązywania problemów.

PRZYPISY:
1. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach, Dz. U. z dnia 2 grudnia 2010 r., § 1-6.
2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach, Dz. U. 2013 poz. 532, §23.
3. www.eduscience.pl
4. U. Eco, Temat na pierwszą stronę, NOIR SUR BLANC, Warszawa 2015, s. 28-30.

Spis wykorzystanej literatury:

1. Bielecki R., Pedagog szkolny: Kierunek, oczekiwania, perspektywy, w: „Problemy opiekuńczo – wychowawcze”, czerwiec 2012 /LII 511/, Instytut Rozwoju Służb Społecznych, Warszawa.
2. Brudnik E., Moszczyńska A., Owczarska B., Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach, Kielce 2000.
3. Eco U., Temat na pierwszą stronę, NOIR SUR BLANC, Warszawa 2015.
4. Grzesiak E., Janicka– Szyszko R., Steblecka M., Scenariusze godzin wychowawczych, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005.
5. Jaroszewski M., Nauczyciel jako mediator w konfliktach rówieśniczych, W: „Problemy opiekuńczo – wychowawcze”, październik 2013 /LIII523/, Instytut Rozwoju Służb Społecznych, Warszawa.
6. Pedagogika ogólna a teoria i praktyka dydaktyczna, red. M. Myszkowska – Litwa, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2011.
7. Rozwiązywanie konfliktów w szkole, red. Kazimierczyk M., Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno- Pedagogicznej, Warszawa 2008.
8. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej , Dz.U. 2013 nr 0 poz. 532 - Internetowy System Aktów Prawnych.
9. www.eduscience.pl