Rozwój dziecka w wieku przedszkolnym

Rozwój dziecka w wieku przedszkolnym

Spis treści
I. Rozwój dziecka w wieku przedszkolnym 2
1.1 Rozwój mowy i myślenia 2
1.2 Rozwój emocjonalno-społeczny 5
1.3 Potrzeby dziecka 6
Bibliografia 9

I. Rozwój dziecka w wieku przedszkolnym

Dziecko przychodzi na świat niesamodzielne i bezbronne. Jego rozwój jest jednak niezwykle szybki. Każdego dnia poznaje najbliższe mu otoczenie, świat, uczy się czegoś nowego. Ciągle zdobywa nowe doświadczenia poprzez układy zmysłowe: dotyk, smak, słuch, wzrok. Rozwój dziecka jest procesem ciągłym i trwałym, dotyczy zmian kierunkowych i celowych. Duży wpływ na rozwój ma jego rodzina tworząc odpowiednie warunki do harmonijnego rozwoju osobowości, otaczając go bezpieczeństwem jednocześnie dając możliwość wychodzenia w stronę świata
i zaspokajania ciekawości poznawczej . Dziecko będąc w wieku przedszkolnym jest silnie motywowane pragnieniami, chce poznawać świat i działać w nim. Cieszy się swoją aktywnością fizyczna i poznawczą. Dziecko w tym okresie bardzo się otwiera, interesuje się różnymi zjawiskami, przedmiotami w otaczającej go rzeczywistości. Jest coraz bardziej świadomy siebie i obecności innych ludzi. Ma ciągłą potrzebę doświadczania, eksperymentowania i tworzenia .

1.1 Rozwój mowy i myślenia

U dzieci w wieku 3-6 lat jest to okres swoistej mowy dziecięcej, następującym po etapach:
- przygotowawczym – 3.-9. miesiąc życia płodowego,
- melodii – 1. rok życia,
- wyrazu – 1.-2. rok życia,
- zdania – 2.-3. rok życia .
W okresie przedszkolnym bardzo rozwija się mowa dziecka pod względem ilościowym jak i jakościowym. Dziecko opanowuje język naśladując mowę dorosłych, uczy się używać języka w formie poprawnej pod względem gramatycznym. Wraz
z rozwojem mowy rozwija się umiejętność komunikowania z innymi ludźmi. W początkowym okresie rozmowy dziecka są ubogie i odnoszą się do aktualnych sytuacji. W późniejszych latach wieku przedszkolnego rozmowy staja się bardziej bogatsze i odnoszą się do również do zdarzeń ubiegłych jak i wyobrażonych, wypowiedzi coraz bardziej przystosowują się do wypowiedzi współrozmówców . Szczegółowy opis zasobów słownikowych u dzieci w wieku od 3 do 6 lat zawiera tabela.

Wiek dziecka Liczba słów w słowniku biernym Cechy słownika czynnego
3 lata 1000 – 1500 słów - posługiwanie się ponad 500 słowami w mowie czynnej
- dominacja rzeczowników, mała liczba przymiotników i przysłówków
- występowanie wszystkich części mowy w mowie czynnej
- budowanie zdań pojedynczych - zdania warunkowe rozpoczynające się od słowa „bo”
- pytania rozpoczynające się od „dlaczego”, odnoszące się do każdego tematu
4 lata 1500 – 2000 słów - neologizmy
- odmiana czasowników
- podstawy słownictwa specjalistycznego (np. urządzeń komunikacyjnych, stanów psychicznych, pojęć, zjawisk społecznych)
- przymiotniki określające funkcję użytkową (np. papierowy, jadalny)
- znajomość podstawowych kolorów
- budowanie zdań złożonych współrzędne i podrzędnie
- rozwój umiejętności posługiwania się spójnikami
- hiperpoprawność
5 lat 2000 – 2500 słów - stosowanie wszystkich części mowy
- neologizmy
- rozwój słownictwa specjalistycznego
- wypowiedzi złożone z coraz większej liczby słów i bardziej poprawne pod względem gramatycznym
- tworzenie pierwszych definicji
6 lat 2600 – 3000 a czasami nawet do 7000 - pojawienie się języka sekretnego
- pojawienie się elementów języka aspołecznego w postaci wulgaryzmów
- stopniowy zanik neologizmów
- wydłużenie wypowiedzi zdaniowych (przeciętna długość zdania to 6-7 wyrazów)

Tabela 1.Zasoby słownikowe dzieci w wieku 3-6 na podstawie: Kuszak, 2014,.

K. Kuszak. Świat związków frazeologicznych w języku dziecka. Inspiracje teoretyczne – badania – implikacje praktyczne. Poznań: 2014 Wydawnictwo Naukowe UAM s. 55-56

Rozwój mowy wiąże się ściśle z rozwojem myślenia i przejawami aktywności poznawczej. Mowa i myślenie rozwijają się w toku praktycznego działania spostrzeżeń dziecka. Myślenie dziecka w wieku 3-6 lat najlepiej można przedstawienia trzech procesu myślenia. Są to:
- myślenie sensoryczno-motoryczne (zmysłowo-ruchowe),
- myślenie konkretno-wyobrażeniowe,
- myślenie pojęciowe (abstrakcyjne, słowno-logiczne).
Dla dzieci w wieku przedszkolnym najbardziej charakterystyczne jest myślenia konkretno-wyobrażeniowe tzn. że jest ono przyporządkowane zadaniom praktycznym, przejawia się ono podczas codziennych zajęć, rozwiązywaniu problemów podczas zabawy. Jest to typowe myślenie symboliczne co przejawia się w zabawach „lalki dostają pić z pustych kubeczków, kawałek papieru staje się prześcieradłem, a szmatka królewskim płaszczem” Wiek przedszkolny nazywa się „wiekiem pytań”, gdyż
w tym wieku dziecko zadaje wiele pytań a tym samym nabywa nowe wiadomości. Pytania dzieci świadczą o rozwoju myślenia. Dlatego też odpowiedzi dorosłych powinny być zrozumiałe dla dziecka, zachęcać je do dalszego stawiania pytań i naprowadzać do samodzielnego rozwiązywania zadań. Pod koniec wieku przedszkolnego myślenie u dziecka staje się coraz bardziej abstrakcyjne, zaczyna ono operować liczbami, rozwiązuje proste działania arytmetyczne, przyswaja pojęcia. Dużą rolę w rozwoju mowy i myślenia w wieku przedszkolnym odgrywa rozmowa, tworzenie bajek, opowiadanie wychowawcy. To wszystko pobudza dziecko emocjonalnie i sprzyja rozwojowi jego twórczej wyobraźni.

1.2 Rozwój emocjonalno-społeczny

Emocje w wieku przedszkolnym są jeszcze niestałe – łatwo powstają szybko się zmieniają i trwają krótko, wybuchają na zewnątrz. Dziecko wyraża swą radość głośnym śmiechem, gdy wpada w złość – krzyczy i tupie nogami, nie tai awersji do różnych obiektów”
Niemalże do końca wieku przedszkolnego w skutek niepełnej dojrzałości układu nerwowego dziecko jest nadpobudliwe, dlatego też łatwo ulega bodźcom które mogą wywołać przyjemne jak i przykre stany emocjonalne. Dziecko sześcioletnie charakteryzuje się już znaczną równowagą uczuciową w porównaniu do lat wcześniejszych, jest pogodniejsze, nie obserwuje się zmienności nastrojów ale jednocześnie silnie angażuje się emocjonalnie w to co się dzieje dookoła. Dla prawidłowego rozwoju emocjonalnego dziecka w wieku przedszkolnym największe znaczenie ma zainteresowanie się jego odczuciami i zaspokojenie jego podstawowych potrzeb. Czyli zapewnienie mu bezpieczeństwa, miłości i stabilności uczuciowej, akceptacji i uznania. Rozwój strefy emocjonalnej bardzo zależy od kontaktów społecznych. Obejmują one nie tylko dom ale i przedszkole gdzie zakres tych kontaktów bardzo się zwiększa. Ważne jest aby dziecko nie izolować od rówieśników. Dziecko uczy się przestrzegania zasad, współżycia w grupie, ma możliwość pełnienia różnych ról społecznych. To wszystko stwarza warunki do rozwoju złożonych zachowań i uczuć społecznych. W młodszym wieku dzieci w swoim postępowaniu są bardziej egocentryczne. Uwidacznia się to w momencie kiedy trzeba podzielić się zabawkami, nie troszczy się w zabawie o wspólne dobro. Powyżej 5 roku życia dzieci potrafią lepiej współdziałać ze sobą. Nie mniej jednak dochodzi też częściej do agresji, uporu i negatywizmu. Często są nieporozumienia z innymi dziećmi i z dorosłymi. Dzieci w wieku przedszkolnym są bardzo podatne na wpływy dorosłych. Równie łatwo jak wpływom dodatnim ulegają i ujemnym wpływom otoczenia. Dlatego też bardzo ważna jest rola dorosłych, którzy powinni dbać o to, by dziecko mogło działać samodzielnie, ale w kontekście przez niego kreowanym, przekształcanym i ubezpieczanym – dorosły powinien tworzyć społeczne rusztowanie dla aktywności dziecka Wszystkie działania dorosłego powinny być stanowcze, ale przepełnione zaufaniem i zrozumieniem.

1.3 Potrzeby dziecka

Według Słownika Języka Polskiego potrzeba to stan, która zmusza nas do postąpienia w ten sposób i zaspokojenia jakiegoś braku, defektu lub niedoskonałości. Poprzez potrzeby zaspokajamy swoje pragnienia, chęci i zamierzenia. Potrzeby towarzyszą człowiekowi od samych narodzin. Dziecko w wieku przedszkolnym również ma swoje potrzeby, które są głównie skierowane w stronę rodziców
i otoczenia. Rodzina oddziałuje na rozwój i uspołecznienie dziecka poprzez swoją strukturę, warunki bytowe, status społeczny, więzi emocjonalne, kulturę wartości i obyczaje. Poprzez stopniowe włącznie dziecka w sieć relacji społecznych uczy się ono zachowań w różnych sytuacjach, komunikowania się. Dzięki stworzeniu dziecku dobrych warunków może ono podejmować własną aktywność, która pozwoli mu na zdobywanie nowych umiejętności i na jego zachowanie.
A. Maslow przedstawił piramidę potrzeb, które powinny być zaspokojone według priorytetu to znaczy, ze potrzeby słabsze pojawiają się dopiero w momencie zaspokojenia potrzeb silniejszych..

Tabela 2. Piramida potrzeb A. Maslowa

W piramidzie w pierwszej kolejności występują potrzeby fizjologiczne, celem zaspokojenia tych potrzeb jest utrzymanie równowagi wewnętrznej organizmu. .
Jedną z najważniejszych potrzeb dla dziecka jest poczucie bezpieczeństwa, które zapewnić mogą mu tylko najbliżsi, zapewniając mu opiekę, wsparcie, spokój. Zdaniem Maslowa rozwój dziecka przebiega małymi krokami, a każdy krok jest możliwy dzięki zapewnieniu dziecku bezpieczeństwa i wsparcia.
Potrzeba przynależności i miłości zaspokaja u dzieci potrzeby więzi, bycia akceptowalnym i kochanym przez najbliższych. Takiemu dziecku łatwo jest nawiązywać kontakty z innymi, współpracować w grupie. A w przyszłości lepiej funkcjonuje w społeczeństwie.
Potrzeby poznawcze są następnymi w piramidzie potrzeb i są niezwykle ważne tym wieku, ponieważ dziecko w wieku przedszkolnym jest bardzo ciekawe świata i otoczenia. nabywa wiedzę, doświadcza, zaczyna rozumieć zachodzące zjawiska.
Kolejna potrzeba to potrzeba uznania i poczucia własnej wartości, ponieważ bardzo ważne jest żeby dziecko miało zaufanie do siebie, potrafiło wyrażać swoje myśli i uczucia.
Ostatnim szczeblem hierarchii jest potrzeba samorealizacji, którą dziecko może osiągnąć w przyszłości, jeśli zaspokoi wszystkie potrzeby niższego szczebla.
Każdy człowiek a tym bardziej dziecko chce być kochane, doceniane i ma swoje potrzeby. Wszystkie są one ze sobą powiązane i aby zaspokoić jedną musi być zaspokojona wcześniejsza. Dom rodzinny, rodzina to miejsce gdzie dziecko się rozwija i to jakie będzie w przyszłości zależy od rodziców, warunków środowiskowych i zaspokojonych potrzeb.

Bibliografia

1. A.Klim-Klimaszewska Pedagogika przedszkolan Warszawa 2012 wyd ERICA
2. M. Tyszkowska Pojęcie rozumu i zmiany rozwoju , Psychologia rozwoju człowieka Warszawa 2004
3. J. Matejczuk Rozwój dziecka wiek przedszkolny Warszawa
4. J. Pyżalski, M. Klichowski Teoretyczny model dostosowania technologii informacyjno-komunikacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem aplikacji mobilnych, do możliwości rozwojowych dzieci w wieku 3-6 lat Poznań 2014
5. K. Kuszak. Świat związków frazeologicznych w języku dziecka. Inspiracje teoretyczne – badania – implikacje praktyczne. Poznań: 2014 Wydawnictwo Naukowe UAM
6. H. R. Schaffer Psychologia dziecka. Warszawa 2007 Wydawnictwo Naukowe PWN
7. Praca niepublikowana
8. M. Przetacznikowa Wiek przedszkolny. W: M. Żebrowska (ed.), Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży. Warszawa:1986 Wydawnictwo Naukowe PWN