Adam Mickiewicz "Świtezianka". Scenariusz lekcji języka polskiego w klasie 1 gimnazjum

Scenariusz lekcji języka polskiego w klasie 1 gimnazjum

Temat: Adam Mickiewicz Świtezianka.

I. Cel ogólny :
- przygotowanie do odbioru tekstu literackiego( zapoznanie uczniów z treścią, problematyką i morałem ballady Adama Mickiewicza pt. „Świtezianka”).
Cele operacyjne :
- potrafi wyodrębnić z przeczytanego tekstu informacje, fakty o które pyta nauczyciel;
- zna treść przeczytanego fragmentu;
- rozróżnia postacie i wydarzenia fantastyczne i realistyczne;
- układa plan kolejnych wydarzeń zawartych w tekście;
- wyjaśnia cechy ballady;
- udowadnia, że Świtezianka jest balladą;
- rozumie przesłanie moralne zawarte w balladzie;
- określa cechy osobowości bohatera;
- popiera swoje spostrzeżenia cytatami z omawianego utworu,
- odbiór innych tekstów kultury (malarstwa),
- określa nastrój utworu ,

II. Metody pracy:
- podająca (forma – praca z książką);
- poszukująca: heurystyczna (ciąg kolejnych pytań nauczyciela, zagadnienie zna nauczyciel, uczeń poznaje je później)
- burza mózgów.

III. Formy organizacyjne lekcji:
- praca zbiorowa (wspólna pod kierunkiem nauczyciela analiza utworu, charakteryzowanie postaci literackiej);
- praca jednostkowa (każdy z uczniów wykonuje samodzielnie to samo zadanie: podczas czytania utworu, zaznacza pewne fragmenty charakterystyczne dla omawianego utworu);

IV. Środki dydaktyczne:
- podręcznik do języka polskiego z tekstem utworu pt. „Świtezianka”,
- pomoce dydaktyczne przygotowane przez nauczyciela, karta pracy.

Tok lekcji:
1. Przywitanie z klasą.
2. Czynności wstępne - sprawdzenie obecności.
3. Sprawdzenie i ocena pracy domowej.

4. Zapisanie tematu lekcji : Tajemniczy świat ballady Adama Mickiewicza.

5. Przypomnienie najważniejszych informacji dotyczących Adama Mickiewicza. ( informacje przygotowane przez wybranych uczniów).
Np. Cykl ten powstał na początku lat dwudziestych XIX wieku i były częścią pierwszego tomu „Poezji” A dama Mickiewicza. Ukazał się on w czerwcu 1822 roku w Wilnie. Utwory wchodzące w skład cyklu w dużej mierze opierają się na wierzeniach prostego ludu oraz na podaniach, które krążyły wśród gminu. Źródłem, z którego czerpał Mickiewicz motywy i tematy, które potem wykorzystywał w swych dziełach, była ludowa fantastyka, Na kształt cyklu w dużej mierze wpłynęły ludowe wierzenia, obyczaje, podania. Wynika to z romantycznego zafascynowania ludowością. To ona była źródłem, z którego czerpał Mickiewicz pomysły na tematy swych utworów. Wątki, które w głównej mierze pochodziły z „wieści gminnej”, pozwoliły na przedstawienie nie tylko samych bohaterów, ale także świata ich uczuć, wewnętrznych przeżyć, ich relacji z naturą, a także jej wpływu na losy człowieka.

6. Odczytanie ballady Świtezianka.

7. Wyjaśnienie niezrozumiałych słów.

8. Wspólne redagowanie planu wydarzeń przez uczniów i zapisanie go w zeszytach przedmiotowych.
Np. Spotkania kochanków nad brzegiem jeziora.
Obietnice składane przez strzelca.
Tajemnicze zniknięcie dziewczyny.
Pojawienie się nimfy wodnej.
Rozpoznanie w zjawie dziewczyny spod lasku.
Surowa kara za niedotrzymanie przysięgi.

9. Następnie nauczyciel zadając szereg pytań uczniom wprowadza jednocześnie w atmosferę utworu (przykładowe pytania):
Jakie postacie występują w utworze?
Co wiemy o poszczególnych postaciach?
Jak one wyglądają?
Jak się zachowują?
Jak wygląda miejsce akcji?
Jaką postacią jest narrator, czy uczestniczy
w wydarzeniach?
Czy potrafimy określić czas i miejsce akcji?
Jaki jest morał?(ukaranie za zdradę i złamanie przysięgi)
Jaki nastrój panuje w utworze?( grozy, tajemniczości, niesamowitości, podkreślony przez czas akcji: „ przy świetle księżyca”).

10. Wykonanie mapy mentalnej , na której uczniowie najważniejsze wydarzenia oraz jaką funkcje pełni przyroda w balladzie.

11.Rozmowa na temat ważnych sytuacji życiowych ,w których ważne jest dotrzymywanie słowa.

12.Nastepnie uczniowie otrzymują karteczki, na których mają wpisać do tabeli elementy fantastyczne i realistyczne: np.
Elementy fantastyczne Elementy realistyczne
Świtezianka- nimfa wodna
pląsanie po powierzchni wody
dające się słyszeć jęki pod modrzewiem
Kuszenie strzelca.
Taniec młodzieńca ze Świtezianką na środku jeziora
miejsce spotkań kochanków,
przyroda,
osoba strzelca
złożenie i niedotrzymanie przysięgi
Kuszenie strzelca.

13. Uczniowie na podstawie definicji z podręcznika str.199 wykazują, że ,,Świtezianka” jest balladą. W tym celu odpowiadają na pytania i zapisują definicję do zeszytów.
1. Czy występuje narrator?
2. Czy posiada budowę wierszowaną?
3. Czy łatwo wpada w ucho?
4. Czy, ma rymy?
5. Czy jest oparta na ludowych legendach?
6. Czy opowiada o wydarzeniach niezwykłych, fantastycznych?
7.Czy posiada morał?
Ballada to gatunek mieszany ( synkretyczny), to znaczy taki, w którym można odnaleźć cechy trzech rodzajów literackich:
liryki ( podział na wersy, strofy, obecność środków artystycznych, nastrój),
epiki ( fabuła, akcja, bohaterowie, wydarzenia, obecność narratora),
dramatu ( dialogi między bohaterami).
Ballady zawierają zwykle treści tajemnicze, panuje w nich nastrój grozy i niesamowitości. Treść tych utworów oparta jest często na wierzeniach ludowych i zawiera ludowy kodeks moralny.

14 . Nauczyciel zadaje uczniom pytanie
Czy obraz zamieszczony w podręczniku (str.193) mógłby być ilustracją Świtezianki? Uczniowie wyszukują podobieństwa i uzasadniają swoją wypowiedź.

15.Sprawdzenie wiedzy uczniów polegające na uzupełnieniu tekstu z lukami:
Genezą do napisania wielu ............................... Adama Mickiewicza były opowieści ludowe.
Głównymi bohaterami utworu są młody ........................................ i ...............................dziewczyna.
Za.............................. i ................. młodzieniec musiał ponieść karę. Niewierny kochanek utonął
w wodach ................................ , a po śmierci ........................ ........................................ Z utworu wypływa
morał.. ........................................
,,Świtezianka’’ jest ......................................, gdyż jej tematyka sięga do ludowych źródeł, jest rytmiczna, łatwo
wpada w ucho, rzeczywistość przeplata się z......................................., panuje nastrój........................................ i
.................................... Przebieg zdarzeń kreuje ......................................
Ballada jest .................................. z pogranicza epiki, liryki i ............................

16.Praca domowa ( do wyboru):
- Napisz zaproszenie dla uczniów z twojej klasy na przedstawienie teatralne pt. Świtezianka wystawiane przez kółko teatralne z waszej szkoły.
- Napisz list do kolegi (koleżanki), w którym opowiesz mu o niezwykłej historii strzelca i rusałki.
- Przygotuj opowiadanie o wydarzeniach nad Świtezią, tak jak to widziała dziewczyna lub strzelec.

.Na poniższej mapie mentalnej zamieść najważniejsze wydarzenia i zapisz jaką funkcję pełni przyroda w balladzie(Skorzystaj z poniższych podpowiedzi.)
Światło księżyca, upływ czasu, kara, świat przedstawiony, modrzew, schronienie, przysięga, dzika droga, woda się burzy i wzdyma, fala, czule nucenie, jezioro Świteź, minęło lato.

Wpisz do tabeli postacie i wydarzenia elementy fantastyczne i realistyczne ukazane w balladzie Świtezianka.

Elementy fantastyczne Elementy realistyczne

Zadanie domowe:
( do wyboru):
- Napisz zaproszenie dla uczniów z twojej klasy na przedstawienie teatralne pt. Świtezianka wystawiane przez kółko teatralne z waszej szkoły.
- Napisz list do kolegi (koleżanki), w którym opowiesz mu o niezwykłej historii strzelca i rusałki.
- Przygotuj opowiadanie o wydarzeniach nad Świtezią, tak jak to widziała dziewczyna lub strzelec.

Genezą do napisania wielu ............................... Adama Mickiewicza były opowieści ludowe .Głównymi bohaterami utworu są młody ........................................ i ...............................dziewczyna.
Za.............................. i ................. młodzieniec musiał ponieść karę. Niewierny kochanek utonął w wodach ................................ , a po śmierci ........................ ........................................ Z utworu wypływa morał.. ........................................
,,Świtezianka’’ jest ......................................, gdyż jej tematyka sięga do ludowych źródeł, jest rytmiczna, łatwo wpada w ucho, rzeczywistość przeplata się z......................................., panuje nastrój........................................ i
.................................... .
Ballada jest .................................. z pogranicza epiki, liryki i ............................

Genezą do napisania wielu ............................... Adama Mickiewicza były opowieści ludowe .Głównymi bohaterami utworu są młody ........................................ i ...............................dziewczyna.
Za.............................. i ................. młodzieniec musiał ponieść karę. Niewierny kochanek utonął w wodach ................................ , a po śmierci ........................ ........................................ Z utworu wypływa morał.. ........................................
,,Świtezianka’’ jest ......................................, gdyż jej tematyka sięga do ludowych źródeł, jest rytmiczna, łatwo wpada w ucho, rzeczywistość przeplata się z......................................., panuje nastrój........................................ i ........................
Ballada jest .................................. z pogranicza epiki, liryki i .............................