Konspekty profilaktycznych zajęć logopedycznych dla uczniów klas I-III

1. Konspekt zajęć logopedycznych

Temat: Co to znaczy pięknie i uprzejmie mówić?

Wiek: I-III klasa
Cele:
• wyjaśnienie, na czym polega piękne i uprzejme mówienie
• doskonalenie pracy z tekstem (aktywne słuchanie i wypowiadanie się)
• zapoznanie uczniów z formami grzecznościowymi używanymi na co dzień
Uczeń:
- aktywnie słucha czytanego tekstu
- wypowiada się na temat wysłuchanej baśni (odpowiada na pytania do tekstu)
- nazywa cechy sióstr
- wyjaśnia za co? i jak? zostały nagrodzone siostry
- wskazuje uprzejme i nieuprzejme wypowiedzi sióstr
- pracuje metodami aktywnymi (wykonuje plakat)
- podaje propozycje grzecznościowych sformułowań
- wskazuje morał baśni (dostrzega potrzebę uprzejmości w rozmowie)
- redaguje odpowiedź na pytanie zawarte w temacie lekcji
Formy pracy: indywidualna i zbiorowa
Metody/ techniki pracy:
• praca z tekstem
• metody aktywne (czytanie z podziałem na role, plakat)
Pomoce dydaktyczne:
- wizerunki sióstr (A4), wydrukowane napisy z cechami sióstr, szablony z uprzejmymi i nieuprzejmymi wypowiedziami sióstr, tekst baśni z podziałem na role, plakaty (A3), kredki, nożyce, klej, magnesy do przytwierdzenia na tablicy.
Czas trwania zajęć: ok. 45 min.

Przebieg zajęć:
I Wstęp: Logopeda na wstępie wyjaśnia uczniom cele lekcji.
1. Następnie dzieci słuchają czytanego przez wybranych uczniów (z podziałem na role: matka, Franusia, Marysia, wróżki, syn królewski, narrator) tekstu baśni Ch. Perraulta „Dary wróżki” oraz odpowiadają ustnie na pytania sprawdzające zrozumienie treści.

Pytania i polecenia do tekstu:
1. Wymień bohaterów baśni.
2. Co przydarzyło się młodszej córce Franusi?
3. Po co matka wysłała po wodę starszą córkę Marysię?
4. Kogo spotkała nad strumieniem starsza córka?
5. Jak została ukarana Marysia?
6. Jak skończyła się historia młodszej i starszej siostry?

II Rozwinięcie:
2. Logopeda umieszcza na tablicy wizerunki dwóch sióstr: młodszej Franusi (z jej ust wypadają róże) i starszej Marysi ( z jej ust wypadają węże i żaby) i prosi uczniów o nazwanie cech sióstr. Napisy z cechami umieszcza pod wizerunkami postaci, przymocowane magnesami:
młodsza Franusia: uprzejma, pracowita, miła, dobra
starsza Marysia: nieuprzejma, leniwa, nadęta/naburmuszona, zła
3. Logopeda prosi uczniów o wyjaśnienie, za co i w jaki sposób została nagrodzona Franusia (za uprzejme słowa) i ukarana Marysia (za brzydkie i nieuprzejme słowa) przez wróżki. Po wypowiedziach uczniów odczytuje właściwe fragmenty tekstu.
FRANUSIA: NAGRODA WRÓŻEK (za co?): „My leśne, dobre wróżki wspaniałe mamy różdżki./ I czyich ust dotkniemy, w bogacza go zmienimy./ Ludziom się przyglądamy i hojnie ich obdarzamy,/ Gdy z ust miłe słowa usłyszymy, w klejnoty i róże je przemienimy.”
(nagradzają za uprzejme słowa). NAGRODA (jaka?):klejnoty (drogocenne kamienie), róże.
MARYSIA: KARA WRÓŻEK (za co?): „Brzydkie słowa mogą zranić, dobre przynieść ukojenie./ Złym słowem możesz zabić, dobrym ukrócić cierpienie./ Gdzie brzydkie są rozmowy, tam wypadają z ust stwory. Czyś pani jest czy baba, z ust ci wyskoczy żaba.”
(karzą za brzydkie i nieuprzejme słowa). KARA(jaka?):węże, ropuchy i pokrzywy.
4. Uczniowie otrzymują szablony z wypisanymi uprzejmymi i nieuprzejmymi wypowiedziami sióstr. Ich zadaniem jest wskazanie, które z nich należą do Franusi, a które do Marysi.

Szablony dla uczniów:

UPRZEJME SŁOWA NIEUPRZEJME SŁOWA

........................................
1.„Witam panią. Czy mogę w czymś pomóc?”
........................................
2.„Jeszcze czego, nie jestem niczyją służącą!”
........................................
3.„Pij jejmość wprost ze źródła, jeśli ci sucho w gębie!”
........................................’
4.„Oczywiście, bardzo chętnie.”
........................................
5.„Wybacz matko, jeśli przyszłam za późno.”
........................................
6.„Widzicie ją, próżniaczka.”
........................................

Rozwiązanie:
UPRZEJME WYPOWIEDZI:
1.„Witam panią. Czy mogę w czymś pomóc?”
4.„Oczywiście, bardzo chętnie.”
5.„Wybacz matko, jeśli przyszłam za późno.”
NIEUPRZEJME WYPOWIEDZI:
2.„Jeszcze czego, nie jestem niczyją służącą!”
3.„Pij jejmość wprost ze źródła, jeśli ci sucho w gębie!”
6.„Widzicie ją, próżniaczka.”

5. Uczniowie otrzymują kartki (format A3) z wizerunkami sióstr (młodszej Franusi, z której ust wypadają róże lub starszej Marysi, z której ust wypadają węże i żaby). Zgodnie z poleceniem umieszczają na kartkach wycięte i pasujące wypowiedzi sióstr, tworząc plakaty i kolorują je.

6. Następnie uczniowie podają swoje propozycje uprzejmych i grzecznych słów, i umieszczają je na plakatach: m. in. PROSZĘ, DZIĘKUJĘ, ZAPRASZAM, PRZEPRASZAM, DZIEŃ DOBRY, DO WIDZENIA, DOBRY WIECZÓR, DOBRANOC, MIŁEGO DNIA, ŻYCZĘ WSZYSTKIEGO NAJLEPSZEGO.
III Zakończenie:
7.Na zakończenie uczniowie wskazują morał płynący z baśni: Trzeba być uprzejmym i grzecznym dla innych.
8.Nauczyciel podsumowuje lekcje i wspólnie z uczniami wyjaśnia pytanie zawarte
w temacie lekcji: Co to znaczy pięknie i uprzejmie mówić? Uczniowie samodzielnie redagują odpowiedź na pytanie. Propozycje odpowiedzi: Pięknie i uprzejmie mówić to znaczy:
- mówić starannie, unikać brzydkich i byle jakich słów, unikać wulgaryzmów i przezwisk, wykorzystywać w rozmowie grzeczne i uprzejme sformułowania np. proszę, dziękuję, przepraszam. To, jak mówimy, świadczy o nas, o naszej inteligencji, kulturze i wrażliwości. Ten, kto wypowiada się niegrzecznie, wydaje samemu sobie najgorszą opinię.


2. KONSPEKT ZAJĘĆ LOGOPEDYCZNYCH

Temat: Mówimy wyraźnie, czyli z dobrą dykcją – poradnik dla początkującego recytatora.

Wiek: uczniowie klas I-III Szkoły Podstawowej
Cele:
• doskonalenie wyrazistości mowy (dykcji)
• zapoznanie uczniów z terminami: recytacja i recytator
• doskonalenie techniki recytacji poprzez: utrwalanie prawidłowego toru oddechowego, usprawnianie motoryki artykulacyjnej, ćwiczenia dykcyjne
• poznanie zasad wyraźnej wymowy

Uczeń:
- wykonuje polecenia zamieszczone na karcie pracy
- prawidłowo wykonuje ćwiczenia artykulacyjne, oddechowe i dykcyjne
- potrafi wymienić zasady wyraźnej wymowy
- wykorzystuje zdobytą wiedzę w praktyce

Formy pracy: jednostkowa (karta pracy) i zbiorowa (wspólne odczytywanie wybranych tekstów)

Metody/ techniki pracy:
- burza mózgów (uczeń podaje skojarzenia ze słowem recytacja)
- elementy pogadanki (nauczyciel we wstępie mówi o zasadach poprawnej recytacji)
- metoda praktyczna (czytanie wierszy z dobrą dykcją)
- karty pracy

Pomoce dydaktyczne:
- karty pracy
- materiały: wiersze i rymowanki M. Strzałkowskiej zamieszczone w podręcznikach „Daję słowo. Podręcznik do języka polskiego dla klasy 4 szkoły podstawowej, cz. 1 i 2”. Wydawnictwo Nowa Era, Warszawa 2006 oraz E. Stadtmuller „ABC kultury żywego słowa. Poradnik początkującego recytatora.” Wydawnictwo WIR, Kraków 2008.
- płyta CD z nagraniami profesjonalnej recytacji wierszy

Czas trwania zajęć: ok. 45 min.

KARTA PRACY UCZNIA
„Choć bywają głoski trudne, a ćwiczenia czasem żmudne
Będę pilny i wytrwały – Mówcą chcę być doskonałym!” (M. Rybak)

Recytacja– to piękne wygłaszanie z pamięci wiersza.
Recytator – to specjalista od pięknego mówienia; jego praca polega:
1. Po pierwsze: na przygotowaniu aparatu mowy do artykulacji (gimnastyka buzi i języka); uczeniu się prawidłowego oddychania oraz wyraźnym mówieniu, czyli z dobrą dykcją;
2. Po drugie: na zrozumieniu o co chodzi w wierszu i po co został napisany;
3. Po trzecie: na wybraniu sposobu, w jaki najlepiej go powiedzieć
(np. głośniej – ciszej; mocniej – słabiej; szybciej – wolniej; gwałtowniej – spokojniej).
I ĆWICZENIA ODDECHOWE:
Uczymy się prawidłowo oddychać, żeby recytatorowi nie zabrakło powietrza
w płucach i nie przerwał mówienia.
ĆWICZENIE 1.
Nabieramy powietrze nosem i powolutku wypuszczamy buzią, jak balon,
z którego uchodzi powietrze: s,s,s.....
ĆWICZENIE 2.
Spróbuj powiedzieć te krótkie trzy wierszyki, najlepiej na jednym oddechu każdy.
a) Kwoka o kurczakach śni.
Są już! Słychać pi, pi, pi...
b) Ktoś przypadkiem trącił drzwi,
alarm piszczy: piiiiiiiiiiiiii.
c) Jak alfabet Morse’a brzmi?
Bardzo śmiesznie: pipip...pipip...pipip, piii...

II GIMNASTYKA BUZI I JĘZYKA
Gimnastykujemy nasz aparat mowy, bo kiedy buzia ledwo się otwiera, to bardzo trudno zrozumieć, co jej właściciel chce powiedzieć.

ĆWICZENIE 1.
Wystawiamy język (w ramach ćwiczeń to uchodzi) i staramy się dotknąć własną brodę, nos, lewy policzek, prawy policzek.
ĆWICZENIE 2.
Udajemy „krowę w kropki bordo, która żuła trawę kręcąc mordą”, czyli wykonujemy stosowne ruchy dolną szczęką (raz w jedną, raz w drugą stronę).

III ĆWICZYMY WYRAŹNE MÓWIENIE, CZYLI DYKCJĘ

Ćwiczymy wyraźną wymowę wyrazów, żeby każdy mógł nas usłyszeć i zrozumieć.
Uczymy się poprawnej wymowy, głośno i starannie czytając trudne wierszyki Ewy Stadtmuller.
ĆWICZENIE 1.
Czasami, gdy mówimy byle jak, głoski zlewają się ze sobą np. sąsiadujące ze sobą samogłoski w wyrazach: Leon, idea brzmią jak: „Lon”, „ida”.
Przeczytaj każdy wyraz dokładnie i starannie, tak, żeby głoski nie zlewały się ze sobą w wierszyku o kameleonie Leonie.

Był raz pewien kameleon, /Który miał na imię Leon
I pouczał nie bez racji, /Że życie w jednej kreacji
To brak idei i nudy /Dobre dla jakiejś marudy.
Radził więc z aktualną / Szybko zapoznać się modą
I w idealnej kreacji /Zadziwić wszystkich urodą.

ĆWICZENIE 2.
W niektórych wyrazach występują „zbitki” spółgłosek, które są trudne do wymówienia np. wszystko, zadrżał.
Spróbuj wypowiedzieć głoski w wyrazach: od pierwszej do ostatniej, żeby słowa nie brzmiały: „wszysko”, „zadżał”.

Nagle ciemno się zrobiło / I gwałtownie powiał wiatr,
Chłód ogarnął nas natychmiast, / Zadrżał z trwogi cały świat.
Raptem błysk rozerwał niebo, / Za nim grzmot i trzask i blask.
Piorun strzelił gdzieś w pobliżu / I przestraszył wszystkich nas.

ĆWICZENIE 3.
Niekiedy głoski chowają się na końcu wyrazów i zamiast: poszedł lub rzekł, mówimy niepoprawnie: „poszet”, „rzek”.
Przeczytaj wiersz, starając się nie wypowiadać słów „na skróty”.

Poszedł krasnal na wycieczkę, / Spostrzegł piękną poziomeczkę.
Wylazł do niej jak po płocie, / Spadł, lecz ją uchwycił w locie
I rzekł z dumą: Ot, brawura! / Bez niej krasnal nic nie wskóra.

ĆWICZENIE 4.
Czasem spotkanie dwóch „bliźniaczych” spółgłosek sprawia kłopot i słowa: panna, i wanna, brzmią jak: „pana” i „wana” (dwie głoski zlewają się w jedną).
Dokładnie przeczytaj w wierszu „bliźniacze” głoski.

Jest w muzeum moc obrazów / oglądanych nieustannie:
wonne kwiaty, lekka mgiełka, / pojazd konny, panna w wannie.
Tutaj sanna w miękkim śniegu, / tam deszcz pluszcze monotonnie,
lecąc wprost w ramiona rynny, / która śpiewa: wpadnij do mnie!

ĆWICZENIE 5.

Kłopotliwe w wymowie są głoski „ą” i „ę”. Trzeba wypowiadać je naturalnie, tak jednak, aby np. wyraz: robią nie brzmiał „robio”.
Postaraj się naturalnie wypowiedzieć w wierszu głoski: ą i ę.
Wszyscy już literki znają, / ślicznie piszą i czytają,
szlaczkiem każdą stronę zdobią, / nawet błędów mniej już robią.

ĆWICZENIE 6.
Język pisany różni się od mówionego, dlatego po „t” piszemy „rz”, ale wymawiamy „sz”.
Przeczytaj wiersz „Trzy po trzy” Małgorzaty Strzałkowskiej i przekonaj się sam, że czasami zapis różni się od wymowy.
Strzelec strzyże strzechę w Żninie, / trzmiel trzepaczką trzaska w trzcinie,
na strzelnicy strzela łotrzyk, / a trzpiot trzepie coś trzy po trzy.

ĆWICZENIE 7.

W języku polskim są różne głoski. Trudne w wymowie są zwłaszcza szumiące i syczące głoski.
Przeczytaj na głos bardzo wolno dwa wierszyki M. Strzałkowskiej. Powiedz, który z nich jest „syczący”, a który „szeleszczący”.
Susza
Kiedy susza chaszcze suszy,
każdy suszy ma po uszy,
lecz gdy deszcze spadną ze trzy,
wszystkim w chaszczach się polepszy.
Wąż Paskuda
Wąż Paskuda sunąc mostem,
spostrzegł suchą kępę z ostem,
z sykiem susa dał pod osty
i solone wsuwał tosty.

PODSUMUJMY ZASADY WYRAŹNEJ WYMOWY:

1. Starannie wymawiaj wszystkie głoski (sąsiadujące ze sobą samogłoski, „zbitki spółgłosek” i „bliźniacze spółgłoski”) tak, żeby nie zlewały się ze sobą.
2. Nie wypowiadaj słów „na skróty” (zwłaszcza głosek na końcu wyrazów).
3. Głoski „ą” i „ę” wypowiadaj naturalnie, bez zbędnej przesady.
4. Ćwicz poprawną wymowę, głośno i starannie powtarzając trudne wierszyki.


3. Scenariusz zajęć logopedycznych w klasach I-III

Temat: Jak należy recytować? Poradnik małego recytatora.

Cele:
• zapoznanie uczniów z zasadami poprawnej recytacji wierszy
• doskonalenie techniki recytacji poprzez: usprawnianie motoryki artykulacyjnej, utrwalanie prawidłowego toru oddechowego, ćwiczenia rytmizujące i rozwijanie percepcji słuchowej
• doskonalenie wyrazistości mowy (dykcji)
Uczeń:
- wypowiada się na temat wysłuchanego tekstu
- potrafi wymienić zasady poprawnej recytacji wierszy
- prawidłowo wykonuje ćwiczenia artykulacyjne, oddechowe, logorytmiczne i słuchowe
- pracuje metodami aktywnymi
- wykorzystuje zdobytą wiedzę w praktyce
Formy pracy: indywidualna i zbiorowa
Metody/ techniki pracy:
- mapa mentalna
- burza mózgów
- elementy pogadanki
- metody aktywne (m.in. zabawy logorytmiczne i słuchowe)
- metoda praktyczna
- karty pracy
Pomoce dydaktyczne:
- wycięte z kolorowej wycinanki słoneczko z promykami i chmura z kropelkami
- kserokopie kart pracy
- kolorowe waciki dla wszystkich dzieci
- kolorowe kartoniki z ćwiczeniami oddechowymi i artykulacyjnymi
- podczas zajęć można wykorzystać nagrania recytacji w wykonaniu aktorów
- materiały: Szłapa K. Cmokaj, dmuchaj, parskaj, chuchaj. Ćwiczenia oddechowe i artykulacyjne dla najmłodszych; Bąk P. Nauka czytania i recytacji; Klemensiewicz Z. Prawidła poprawnej wymowy polskiej; Język polski. Materiały do ciekawych lekcji; Demel G., Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola.
Czas trwania zajęć: ok. 45 min.
Przebieg zajęć:
I Wstęp: Logopeda na wstępie wyjaśnia uczniom cele lekcji i mówi o potrzebie pięknej recytacji.
1. Następnie uczniowie słuchają czytanego przez logopedę tekstu, dotyczącego zasad recytacji pt. O Janku Słówko miłośniku poezji i odpowiadają ustnie na pytania zamieszczone na tablicy:
a) Dlaczego Janek Słówko nie zdobył I miejsca w konkursie recytatorskim?
b) Jak ma mówić Janek Słówko, żeby zdobyć I miejsce w konkursie recytatorskim?
Logopeda zapisuje propozycje na tablicy w postaci mapy mentalnej: chmurka i krople deszczu (-) oraz słońce i promyki (+).

O Janku Słówko miłośniku poezji
(tekst czyta nauczyciel)
W niewielkim miasteczku była szkoła, do której uczęszczał Janek Słówko. Janek był przez wszystkich lubiany, ponieważ zawsze miał dla każdego dobre słowo i nigdy się nie złościł.
Janek uwielbiał czytać wiersze. Codziennie na przerwie można go było zobaczyć w bibliotece szkolnej, gdzie przeglądał różne tomiki wierszy. Wiersz, który szczególnie mu się spodobał, długo pozostawał w jego pamięci. Jednak Janek Słówko mówił niepoprawnie. Niedbale i niestarannie wymawiał słowa. A ponieważ był nieśmiały mówił bardzo cicho i niewyraźnie. Nie wszyscy potrafili go zrozumieć, ale nikt nie odważył się zwrócić mu uwagi. Poza tym stał zgięty i mówiąc patrzył w podłogę.
Janek Słówko, jako miłośnik poezji, brał udział już w niejednym konkursie recytatorskim z różnych okazji. Niestety, nigdy nie zdobył pierwszego miejsca. Przegrana za każdym razem smuciła go ogromnie, ale nie wiedział jak ma zdobyć I miejsce w konkursie recytatorskim.

Dlaczego Janek Słówko nie zdobył I miejsca w konkursie recytatorskim?

Jak ma mówić Janek Słówko, żeby zdobyć I miejsce w konkursie recytatorskim?

Przykładowe odpowiedzi:
a) Dlaczego Janek Słówko nie zdobył I miejsca w konkursie recytatorskim? (propozycje)
- mówił niepoprawnie (niewłaściwie wymawiał głoski w wyrazach)
- niedbale (czyli byle jak, za mało otwierał usta) i niestarannie wymawiał słowa
- mówił bardzo cicho i niewyraźnie
- nie wszyscy potrafili go zrozumieć
- mówiąc stał zgięty i patrzył w podłogę
b) Jak ma mówić Janek Słówko, żeby zdobyć I miejsce w konkursie recytatorskim? (propozycje zasad recytacji = poradnik małego recytatora)
- mówić poprawnie/ bezbłędnie (właściwie wymawiać głoski w wyrazach)
- starannie/ dokładnie wymawiać słowa
- mówić wyraźnie, głośno i odważnie
- recytować bez pośpiechu (zachować wolne tempo mówienia)
- podczas recytacji być wyprostowanym
- należy patrzeć przed siebie
2. Uczniowie otrzymują karty pracy i wykonują pierwsze polecenie. Zapisują temat lekcji.
Polecenie 1) na karcie pracy ucznia: Ułóż i zapisz poradnik małego recytatora.
Uczniowie zapisują zredagowane już zasady recytacji (punkt 1.b) i podają kolejne.
Inne propozycje:
- wykonywać ćwiczenia: usprawniające narządy mowy (wargi, język, podniebienie, żuchwa), wydłużające oddech, usprawniające słuch i doskonalące wyczucie rytmu
- nauczyć się dobrze czytać wiersz, zrozumieć jego treść a potem opanować go pamięciowo
- w odpowiednim miejscu brać oddech
- przestrzegać znaków przestankowych: kropek, przecinków
- odpowiednio intonować wiersz (zdania oznajmujące, rozkazujące i pytające)
- modulować głos czyli zmieniać jego brzmienie i tempo (np. radosne utwory czytać głośno, wesoło i szybciej, a smutne wygłaszać ciszej, smutniej i wolniej)
- podczas recytacji ręce trzymać wzdłuż ciała
- stać w lekkim rozkroku
II Rozwinięcie:
Logopeda przechodzi do właściwego etapu lekcji, czyli do ćwiczeń doskonalących technikę recytacji wierszy.
Ćwiczenia doskonalące technikę recytacji wierszy:
- gimnastyka narządów mownych,
- ćwiczenia oddechowe,
- ćwiczenia logorytmiczne,
- ćwiczenia słuchu fonematycznego.
Uczniowie mają na kartach pracy obrazki z poleceniami. Wykonują te ćwiczenia powtarzając za logopedą.
1. Gimnastyka buzi i języka (czyli ćwiczenia usprawniające narządy artykulacyjne).
Warunkiem prawidłowego wymawiania wszystkich głosek jest m. in. sprawne działanie narządów mowy. Ćwiczenia narządów mowy mają na celu wypracowanie zręcznych i celowych ruchów języka, warg i podniebienia.
Polecenie 2) na karcie pracy ucznia: Wykonaj ćwiczenia buzi i języka, które pokazane są na obrazkach.
a) Gimnastyka buzi:
• osiołek: i – o, i – o....... (Ćwiczenie usprawniające mięśnie warg. Dziecko naprzemiennie wymawia głoskę: i rozciągając usta i głoskę: o układając wargi w kółeczko.)
• ryba: okrągłe usta (Ćwiczenie mięśnia okrężnego warg. Dziecko opuszcza i unosi żuchwę.)
• koń: parskamy (prr..) (Ćwiczenie mięśnia okrężnego warg.)
b) Gimnastyka języka:
• źrebak: kląskamy (Ćwiczenie usprawnia czubek języka, którym dziecko energicznie uderza o podniebienie.)
• cukierek: mlaskamy (Ćwiczenie usprawnia środek i czubek języka.)
• koci grzbiet: prężymy język (Dziecko wykonuje „koci grzbiet” z języka, zaczepiając jego czubek o dolne siekacze, a środek wyginając do góry. Ćwiczenie usprawnia mięśnie poprzeczne i podłużne języka.)
Inne ćwiczenia:
-„malowanie podniebienia” (Dziecko przesuwa czubkiem języka od wałka dziąsłowego do podniebienia miękkiego.)
-„malowanie ścian policzków” (Dziecko przesuwa czubkiem języka po wewnętrznej stronie policzków.)
-„liczenie ząbków” (Dziecko dotyka czubkiem języka do dolnych i górnych ząbków.)
-wysuwanie języka na brodę, w kierunku nosa, lewego ucha i prawego ucha
-„lizanie lodów” (Dziecko wykonuje językiem ruchy przypominające lizanie lodów.)
-układanie języka w rurkę
c) Gimnastyka podniebienia:
- naśladowanie chrapania; gulgotanie: gul, gul; naśladowanie gęsi: gę, gę
Na zakończenie chętni uczniowie losują kartoniki z ćwiczeniami i wykonują je, pozostałe osoby ich naśladują.
2. Ćwiczenia oddechowe: (wdech nosem – wydech ustami)
Mówienie jest nierozłącznie związane z oddychaniem. Celem ćwiczeń oddechowych jest pogłębienie oddechu, rozruszanie przepony i wydłużenie fazy wydechu. Ćwiczenie należy powtórzyć kilka razy.
• dmuchanie: zadanie polega na przysunięciu dłoni do ust, krótkim wdechu nosem i zdmuchnięciu kolorowej watki z dłoni powietrzem wydychanym przez usta.
Polecenie 3) na karcie pracy ucznia: Wykonaj ćwiczenia oddechowe, które pokazane są na obrazkach. Pamiętaj, że powietrze wdychamy nosem a wydychamy ustami.
Ćwiczenia na obrazkach:
• filiżanka: dmuchamy na parującą herbatę (Wdech nosem – wydech ustami zimnego strumienia powietrza. Ćwiczenie utrwala prawidłowy tor oddechowy, wydłuża fazę wydechową.)
• baloniki: powoli wypuszczamy powietrze (Wdech nosem, następnie dziecko maksymalnie wypełnia policzki powietrzem i bardzo powoli je wypuszcza: psss... Ćwiczenie utrwala prawidłowy tor oddechowy oraz ćwiczy mięśnie warg i policzków.)
• lew: ziewamy (Ćwiczenie utrwala oddychanie brzuszne. Ćwiczenie żuchwy.)
• ręce: chuchamy ciepłym strumieniem powietrza (Ćwiczenie utrwala oddychanie brzuszne i wydłuża fazę wydechową.)
• liczenie na wydechu (Dziecko stopniowo wdycha powietrze nosem i spokojne, na jednej fali wydechowej wypowiada tekst, próbując policzyć jak najwięcej wron.): Pierwsza wrona bez ogona, druga wrona bez ogona, trzecia wrona bez ogona, czwarta wrona bez ogona, piąta wrona bez ogona...
Inne ćwiczenia oddechowe do wykorzystania na zajęciach:
-chichotanie: hi,hi,hi – śmiech dziewczynki; ha, ha, ha – śmiech chłopca; he, he, he – śmiech staruszki; ho, ho, ho – śmiech mężczyzny (Wdech nosem, wydech ustami. Ćwiczenie utrwalające oddychanie brzuszne. Ćwiczenie przepony.)
-gwizdanie (Ćwiczenie mięśnia okrężnego warg i wydłużanie fazy wydechowej.)
-zabawa w oddechy: nabieramy powietrze nosem i na wydechu powtarzamy wielokrotnie wybraną sylabę ( mi, zy, ta, ...) oraz krótkie wyrazy- np. kosa, piła, maszt, itp.)
3. Ćwiczenia logorytmiczne:
Bardzo pomocne w pracy nad doskonaleniem mowy są ćwiczenia rytmizujące (logorytmiczne).
• dzieci wyklaskują za nauczycielem rytm: np. dwa krótkie (szybsze) klaśnięcia i dwa dłuższe (wolniejsze)
Polecenie 4) na karcie pracy ucznia: Wykonaj ćwiczenia logorytmiczne; przeczytaj tekst, podziel o na sylaby i wyklaskaj.
• dzieci powtarzają za nauczycielem tekst rymowanki (przesadnie artykułując samogłoski), dzielą go na sylaby i wyklaskują:
Mała dama domek miała.
Mały domek. Duży chciała.
To go zawsze podlewała.
A jak urósł, to przestała

W domu Ani –ani ani.
W domu Oli – ni fasoli.
W domu Eli – nie wiedzieli.
W domu Uli – nie wyczuli.
W domu Izy – dwie walizy.
• dzieci maszerują w kole, śpiewają tekst i wyklaskują liczebniki lub wytupują nogami: 1) Na zielonej łące: raz, dwa, trzy. Pasły się zające: raz, dwa, trzy. A to była pierwsza zwrotka, teraz będzie druga zwrotka.
2) Na zielonej łące: raz, dwa, trzy. Pasły się zające: raz, dwa, trzy. A to była druga zwrotka, teraz będzie trzecia zwrotka. Itd.
• dzieci ustawiają się parami, twarzą ku sobie i powtarzają (przesadnie artykułując samogłoski) po logopedzie imiona (stopniowo dodając nowe) jednocześnie wyklaskując je, lewą ręką w prawą rękę partnera i odwrotnie: Oto Ala, Ola, Ada, Ula, Ania. (Dziecko nabiera powietrze przez nos i wydychając je przez usta powtarza tekst.)
3. Ćwiczenia słuchu fonematycznego (słuchowe):
Słuch fonematyczny to zdolność precyzyjnego słyszenia i różnicowania dźwięków mowy.
Polecenie 5) na karcie pracy ucznia: przeczytaj i połącz w pary obrazki różniące się jedną głoską.
bułka - półka
bączek - pączek
góry – kury
biurko – piórko
koza - kosa
• rozpoznawanie osób po głosie: jedno dziecko jest odwrócone tyłem do klasy i ma za zadanie rozpoznać po głosie wybrane osoby, które mówią: Dzień dobry, kto cię woła?
• ćwiczenie słuchowe, w którym dzieci powtarzają za nauczycielem odgłosy:
- duży dzwon: bim – bam – bom
- sanki dzwonią: dzeń – dzeń
- odgłos bębna: bum – bum
- trąbka gra: tra – ta – ta
- tyka zegar: tik – tak
- okrzyk radości: hej – ha!
- wołanie w lesie: hop – hop
- usypianie do snu: a – a – a
Zadaniem dzieci jest zapamiętanie i powtórzenie dźwięków na prośbę nauczyciela. Na zakończenie wskazane pary powtarzają wybrane odgłosy, dzięki czemu powstaje symfonia dźwięków.
• rozkazy- dzieci całą grupą stoją na jednym końcu sali, a jedno z nich na drugim końcu. Stojąc tyłem do grupy wydaje polecenia szeptem, np. „podnieście lewą rękę”, po czym odwraca się i sprawdza, czy wszyscy słyszeli jego słowa lub „głuchy telefon”, gdzie dzieci stoją gęsiego i ostatnia osoba wykonuje polecenia przekazane przez osobę na początku
4. Ćwiczenia wyrazistości mowy (dykcji).
Polecenie 6) na karcie pracy ucznia: Przeczytaj i powtórz kilkakrotnie, bez błędu zdania, za każdym razem coraz szybciej.
(Nauczyciel wypowiada zdania, dzieci mają je starannie powtórzyć.)
Proponowane teksty:
1)Nie marszcz czoła.
2) Zmiażdż dżdżownicę.
3)Chrząszcz brzmi w trzcinie w Szczebrzeszynie.
4)Tup, tup, kto to tutaj tak tupie?
5)Król Karol kupił królowej Karolinie korale koloru kolorowego.

Praca domowa: Naucz się na pamięć wybranego wierszyka.

III Zakończenie:
Logopeda podsumowuje zajęcia i pyta o wrażenia uczniów, którzy opowiadają czego się nauczyli, co im się podobało a co nie.