Sprawdzone formy działań wychowawczych w grupie przedszkolnej

SPRAWDZONE FORMY DZIAŁAŃ WYCHOWAWCZYCH
W GRUPIE PRZEDSZKOLNEJ

Chciałam się podzielić z innymi nauczycielami pracującymi z dziećmi, sposobami działań wychowawczych wypracowanych przeze mnie w ciągu wielu lat pracy zawodowej.
Od wielu lat pracuje w grupie zróżnicowanej wiekowo. W takich grupach co roku zmienia się sytuacja społeczna – raz ktoś jest młodszy w stosunku do innych, raz starszy. Struktura społeczna przekształca się naturalnie. Dziecko, które potrzebowało pomocy jeszcze rok temu, dostrzega, że teraz ono może pomóc. W grupach o stałym składzie rzadko dochodzi do takiej zmiany relacji ról. Wprost przeciwnie – struktura pozycji z roku na rok ulega usztywnieniu. Sytuacje społeczne w grupie mieszanej zbliżają nas do życia, raz ktoś jest dla nas mistrzem, raz my dla kogoś. W takiej grupie łatwiej o wypracowanie pożądanych postaw społecznych tj. wzajemna pomoc, opiekuńczość wobec młodszych, współdziałanie, komunikatywność.
Istotą działań wychowawczych podejmowanych codziennie przeze mnie jest personalistyczne podejście do dziecka poprzez min.
- szacunek do wychowanka
- przekaz określonych umiejętności i wartości
Kładę nacisk na porozumiewanie się rodziców z nauczycielami po to, aby wspomaganie rozwoju dziecka przebiegało w sposób jednolity i uzgodniony.
Na działania wychowawcze składa się również:
- atmosfera serdeczności, bezpieczeństwa
- nastawienie na postęp w zachowaniu wychowanka i na jakość przemian
Dziecko odczuwa potrzebę silnego związku uczuciowego, przejmuje od nauczyciela jego sposoby zachowania, poglądy, przekonania, inne wewnętrzne stany i wartości
„Dzieła wychowania nie dokonuje się przy pomocy instytucji, przy pomocy środków organizacyjno- materialnych, choćby najlepszych, najważniejszy jest tu znowu człowiek oraz jego moralny autorytet, wynikający z prawdziwości zasad i zgodności czynów”(Jan Paweł)”.
W działaniach wychowawczych ważne jest :
- diagnozowanie potrzeb wychowanka( rzetelna diagnoza dziecka daje lepsze efekty w pracy wychowawczej, ułatwia dobór metod postępowania z nim)
- weryfikacja wiedzy o dziecku
- refleksja nauczyciela nad efektami własnej pracy
- poszukiwanie najlepszych rozwiązań, dostosowanych do powierzonej nauczycielowi grupy
Istotne jest, aby nauczyciel korzystał z fachowej literatury pedagogiczno- psychologicznej, z porad, szkoleń, warsztatów oraz wymiany doświadczeń z innymi nauczycielami.

Oto kilka działań, jakie przyjęłam w sferze edukacji wychowawczej

A. Prowadzenie port folio z dzieckiem i jego rodzicami

W takim segregatorze gromadzę: arkusze diagnostyczne każdego dziecka, wyznaczone kierunki działań wychowawczych i edukacyjnych z dzieckiem, sukcesy wychowanka(np. karteczki z opisem(obrazkiem) zdobytego sukcesu ora prace plastyczne. Teczka zostaje założona z chwilą przybycia dziecka do przedszkola i jest w nim przez cały okres pobytu przedszkolaka. Rodzice mają możliwość wglądu do por folio i zapoznania się z postępami rozwoju swojego dziecka. Dobrze przeprowadzona diagnoza dziecka, pozwala nauczycielowi na poznanie wychowanka(jego mocnych i słabych stron) a tym samym na opracowanie kierunków i sposobów pracy z dzieckiem. Ważna jest też weryfikacja wiedzy o dziecku aby we właściwym momencie reagować na zmiany w jego rozwoju. Nie można też zapominać o jakże ważnej rzeczy jakim jest współpraca z rodzicami, Na podstawie rozmowy, wywiadu z opiekunami wychowanka zbieramy wiedzę, informacje o nim, jego zachowaniu w innym środowisku. Pozwala to na spojrzenie na dziecko z jak największej perspektywy.

B. Funkcjonowanie ustalonych z dziećmi regulatorów życia w grupie

a) regulatory słowne

Są to najczęściej wierszyki, rymowanki podczas różnych sytuacji
np. podczas gromadzenia dzieci na dywanie w kole
- „Podajmy sobie ręce w zabawie i piosence i zróbmy duże koło, niech będzie dziś wesoło”
- „Robimy kółeczko, okrągłe jajeczko, tupiemy nóżkami, klaszczemy nóżkami, siadamy i już”
- „Chwytamy się za rączki, robimy kółeczko, wszyscy się cieszymy , bo świeci słoneczko”
np. podczas ustawiania w pary przy wyścigu z sali, z przedszkola itp.
- „Wieje wietrzyk(dzieci naśladują ruchy n-lki), pada deszczyk, przeszedł mnie dreszczyk, bardzo się boje, więc cicho stoję”
- „Tak się drzewa kołysały a tak dzieci cicho stały”
W swoim warsztacie pracy mam mnóstwo wierszyków i rymowanek. Ważne jest, aby w ciągu roku było ich duży. Zauważyłam, iż powtarzanie ciągle tych samych nudzi dzieci i przestaje przynosić efekt.

b) regulatory ruchowe

Fantastyczną rzeczą przy dyscyplinowaniu dzieci są zabawy ruchowe różnego rodzaju z wykorzystaniem instrumentów perkusyjnych lub muzyki. Często też angażuję starsze dzieci(5, 6 latki) do prowadzenia takich zabaw. Jest ona dla nich dodatkową motywacją do podejmowania oczekiwanych przez nas działań.

c) regulatory graficzne

- kontrakty(wzajemna umowa miedzy nauczycielem i dzieckiem)
Kontrakt umieszczam na tablicy, zawieszonej na ścianie. Składają się na niego obrazki(mogą wykonać je dzieci) z różnymi sytuacjami wychowawczymi oraz podpisami. Podpisy nie zawierają zdań zakazujących, ale jedynie takie, które zachęcają i pobudzają do działania. Wprowadzam go we wrześniu prze około trzech tygodni. Każdą sytuację należy omówić i sprowokować w działaniu. Dzieci muszą przeżyć pewne sytuacje aby zrozumieć zasady a następnie je stosować. Oczywiście w ciągu roku odwołujemy się do tych umów, szczególnie w chwilach konfliktu, problemu.
- znaczek umieszczony na patyczku „stop dla języków”
Znaczek zrobiony wspólnie z dziećmi, który pomaga np. podczas prowadzenia zajęć. Znaczek podnosimy do góry- dzieci wiedzą, że teraz nie mogą rozmawiać. Należy go stosować często, aby wyrobić w dzieciach nawyk reagowania na umowny sygnał.

d) inne

- dzwoneczek i gwizdek
Dzwonek używam w sali do dyscyplinowania dzieci podczas różnych sytuacji(np. podczas spożywania posiłków). Natomiast gwizdek stosuje Ne terenie ogrodu przedszkolnego, przy zabawach ruchowych, zbiórkach.

C. Zabawy i działania w kącikach zaciekawień

Jedną z niedocenionych form pracy z dziećmi są zabawy swobodne w kącikach zaciekawień (kącikach stałych oraz w kącikach zmiennych, tematycznych), zmieniających się w zależności od potrzeb, od zmieniającej się tematyki kompleksowej w danym miesiącu. Kąciki w mojej Sali są miejscem działań dzieci a nie wystawek do oglądania. W tych miejscach dziecko ma swobodny dostęp do niezbędnych narzędzi, materiałów, środków dydaktycznych potrzebnych mu do działania. Często proponuje dzieciom różne działania w kącikach(np. w kąciku przyrodniczym: segregowanie i układanie do koszyków owoców jesieni lub wykonanie różnych stworów z materiałów przyrodniczych, tworzenie albumów, prowadzenie doświadczeń, w kąciku matematycznym: klasyfikowanie wg różnych cech, zabawa z wykorzystaniem wagi)
Na początku roku szkolnego dzieci poznają stałe kąciki w sali(np. kącik plastyczny, przyrodniczy, matematyczny itp.) oraz sposób korzystania z nich, tj. ilość dzieci bawiących się w kąciku, z jakich zabawek i innych materiałów mogą korzystać, w jaki sposób mogą opuścić kącik. Takie zabawy i działnai wychowanków w poszczególnych kącikach wprowadza ład i zachęca dzieci do zabaw twórczych, niebanalnych. Nauczyciel powinien poświęcić czas na przemyślane wyposażenie kącików, a o zmianach w nich powinien zawsze informować dzieci. Kąciki powinny być wyposażone w materiały i zabawki w zasięgu jego wzroku, tak aby miało ono do nich swobodny dostęp.