Nauka ortografii inaczej

Innowacja metodyczna rozwijająca zdolności ortograficzne „Jak ortografia szybko do głów naszych trafia” z zastosowaniem elementów metody L. Furmagi "Kolorowa Ortografia"

Głównym zadaniem nauczania ortografii w młodszych klasach szkoły podstawowej jest opanowanie przez uczniów umiejętności poprawnego zapisywania wyrazów w zakresie czynnego słownika dzieci. Poznanie zasad zawiłej polskiej pisowni nie jest łatwym zadaniem dla małego dziecka. Podczas mojej pracy z uczniami w klasach I- III poszukiwałam takich metod wprowadzania i utrwalania zasad ortograficznych, które zaciekawią dzieci i sprawią, że ćwiczenie bezbłędnego pisania będzie dla nich zabawą, a nie następnym żmudnym sposobem nauki. Troską i zadaniem nauczyciela jest dobieranie i stosowanie takich ćwiczeń, które motywowałyby ucznia do wysiłku, a także by rozwijały jego zdolności twórcze. Najlepszym sposobem na spełnienie tego wymagania na pierwszym etapie kształcenia jest uczenie przez zabawę, czyli wzbogacanie procesu nauczania ortografii przez stosowanie różnych ciekawych rozrywek umysłowych: wierszyków, zagadek, rebusów, pomysłowo zilustrowanych ortogramów, itp. Różnorodne i urozmaicone ćwiczenia sprzyjają wyrabianiu nawyku bezbłędnego pisania, a jednocześnie wpływają na wzrost koncentracji uwagi i aktywności oraz rozwój myślenia i pamięci uczniów.
TEMATYKA ZAJĘĆ
1. Zapoznanie uczniów ze słownikiem ortograficznym:
- budowa słownika,
- objaśnienie skrótów i symboli stosowanych w słowniku
- ćwiczenia w wyszukiwaniu haseł w słowniku.
2. WIELKA LITERA na początku zdania, w nazwach własnych, tytułach, adresie i korespondencji:
- omówienie zasad pisowni,
- uzupełnianie luk w wyrazach,
- wpisywanie liter do imion i nazwisk sławnych Polaków,
- odczytywanie plątaninki i uzupełnianie tekstu,
- kolorowanie okienek w nazwach miejscowości i przyklejanie ich na mapie,
- nauka wierszyka „Prośba wielkiej litery”,
- pisanie listu,
- adresowanie koperty,
- uzupełnianie tytułów utworów literackich i łączenie ich z nazwiskami autorów,
- podpisywanie obrazków tytułami książek,
- uzupełnianie tabeli,
- rozwiązywanie krzyżówek i rebusów, gdzie hasłami są tytuły czasopism dla dzieci
- tworzenie męskich i żeńskich nazw mieszkańców miast, państw i regionów od podanych nazw geograficznych,
- tworzenie przymiotników od nazw geograficznych i uzupełnianie nimi podpisów pod ilustracjami,
- uzupełnianie luk w użytkowych formach wypowiedzi (list, życzenia, zaproszenie),
- odgadywanie nazw świąt i zwyczajów na podstawie podanych dat,
- zapisywanie słów do słowniczka, rysowanie ilustracji,
- Mała czy wielka litera?- malowane dyktando (zajęcia z komputerem).
3. ZNAKI PRZESTANKOWE W ZDANIACH:
- głośne czytanie utworów literackich z odpowiednią intonacją,
- wyszukiwanie w tekstach znaków przestankowych,
- przybliżenie zasad stosowania przecinków,
- układanie różnego rodzaju zdań z rozsypani,
- czytanie wiersza „Spotkanie w parku”, podkreślanie nazw znaków przestankowych.
4. PISOWNIA WYRAZÓW Z „RZ”:
„rz” po spółgłoskach
- poznanie spółgłosek, po których należy pisać „rz”,
- uzupełnianie tabeli,
- czytanie wierszyka „Wrzesień”, wypisywanie wyrazów z „rz”,
- wyjątki od reguły: pszczoła, pszenica, kształt, wszystko, bukszpan, wykształcenie, kszyk, Pszczyna– plansza z okienkami,
- rozwiązywanie krzyżówki,
- układanie zdań z wyjątkami.
„rz” wymienne
- poznanie reguły ortograficznej,
- dopisywanie wyrazów, w których „rz” wymienia się na „r”,
- dobieranie wyrazów parami.
„rz” niewymienne
- pisownia „rz” w nazwach drzew: wierzba, brzoza, orzech, jarzębina, modrzew i krzewów: porzeczka. Przygotowanie makiety, przyklejenie nazw drzew i krzewów (z pokolorowanymi okienkami).
- wypisywanie na podstawie ilustracji wyrazów z „rz” niewymiennym,
- imiona: Katarzyna, Jerzy, Grzegorz, Marzena, Krzysztof. Malowanie portretów i podpisywanie imion,
- przepisywanie wyrazów i układanie ich w porządku alfabetycznym,
- podpisywanie obrazków,
- układanie wyrazów z rozsypani sylabowej,
- kolorowanie obrazka według instrukcji- wyrazy z „rz” wymiennym i niewymiennym.
- zapisywanie słów do słowniczka, rysowanie ilustracji.
zakończenia –arz, -erz:
- wypisywanie z tekstu wyrazów, które w mianowniku mają zakończenia –arz, -erz, -mierz, -mistrz,
- mapa miejscowości (praca plastyczna) naklejanie nazw zawodów w odpowiednie miejsca: restauracja- kucharz, piekarnia- piekarz, apteka- aptekarz, warsztat samochodowy- blacharz, jednostka wojskowa- żołnierz, itp.
- rozwiązywanie krzyżówki.
5. PISOWNIA WYRAZÓW Z „Ż”:
„ż” wymienne na g, dz, h, z, ź, s
- poznanie reguły ortograficznej,
- wyszukiwanie wyrazów w tekście i wypisywanie,
- kolorowanie obrazka według schematu.
„ż” niewymienne
- pisownia „ż” w większości nazw zwierząt: żaba, żuk, żyrafa, żubr, żbik, żmija, żółw, piżmak, jeż, bażant, wąż, czyżyk, wyżeł, nosorożec- tworzenie książeczki przyrodniczo- ortograficznej. Pamiętamy te cztery nazwy, które nie mają „ż”: nietoperz, tchórz, węgorz, orzeł,
- nauka wierszy „Jeż i żaba”, „Jeże”,
- imiona z „ż”: Bożena, Grażyna,
- pisownia wyrazów, które kojarzą się ze słowem małżeństwo: mąż, żona, małżonek, małżonka, zamężna, mężatka, żonaty, małżonkowie. Tworzenie rymów do w/w wyrazów. Rysowanie drzewa genealogicznego swojej rodziny,
- zapisywanie słów do słowniczka, rysowanie ilustracji,
„ż” czy „rz”?- sprawdzamy nasze wiadomości
- powtórzenie zasad pisowni,
- uzupełnianie tekstu z lukami,
- uzupełnianie malowanego dyktanda- zajęcia z komputerem,
6. PISOWNIA WYRAZÓW Z „Ó”
„ó” wymienne
- poznanie zasad pisowni wyrazów z „ó”, które wymienia się w wyrazach pokrewnych na: a, o, e,
- dobieranie wyrazów pokrewnych,
- uzupełnianie tekstu z lukami,
- kolorowanie na różowo okienek w wyrazach,
- wypisywanie z tekstu wyrazów,
- uzupełnianie tabelki,
- dopisywanie liczby mnogiej do wyrazów,
- nauka wierszyka „Jak się ó zmienia w o”,
”ó” niewymienne
- wykonywanie plakatu „W zaczarowanym królestwie”- przyklejanie wyrazów: królestwo, król, królowa, królewna, królewicz
- imiona z „ó”: Józef, Róża,
- pisownia rodziny wyrazów: góral, góra, góralka, górski, górzysty, pagórek, wzgórek, wzgórze- kolorowanie obrazka Krajobraz górski,
- pisownia nazw ptaków: wróbel, jaskółka, sójka, przepiórka, mysikrólik, sokół, myszołów- wykonanie albumu ze zdjęciami,
- pisownia nazw zwierząt: królik, mrówka, wiewiórka,
- samodzielne układanie dyktanda, które zawiera jak najwięcej wyrazów z „ó” niewymiennym,
- uzupełnianie luk w wyrazach,
- zapisywanie słów do słowniczka, rysowanie ilustracji,
- dobieranie rzeczowników do przymiotników,
- podpisywanie obrazków,
- czytanie wierszyków ortograficznych, podkreślanie i wypisywanie wyrazów z „ó”,
zakończenia –ów, -ówka, -ówna:
- zakończenia –ów w nazwach miejscowości: Kraków, Wilanów, Uniejów, Jędrzejów, Baranów,
- dopisywanie zaprzeczeń do zdań,
- układanie wyrazów z sylab,
- wyjątki od reguły: skuwka, zasuwka, wsuwka- odczytywanie wyrazów z plątaninek,
7. PISOWNIA WYRAZÓW Z „U”
pisownia „u” na początku i na końcu wyrazów
- wypisywanie wyrazów z tekstu,
- układanie zdań z wyrazami,
- kolorowanie obrazka według instrukcji.
pisownia „u” w zakończeniach – uje:
- uzupełnianie krzyżówki,
- podpisywanie obrazków,
- nauka wierszyka „Kto się lubuje w cząstce – uje”
„ó” czy „u” – sprawdzamy nasze wiadomości
- powtórzenie zasad pisowni,
- uzupełnianie tekstu z okienkami,
- pisanie dyktanda
8. PISOWNIA WYRAZÓW Z „H”
- wypisywanie z diagramu wyrazów z „h”, układanie zdań,
- układanie tekstu zawierającego jak najwięcej wyrazów z „h”,
- układanie wyrazów z rozsypani literowej, zapisywanie wyrazów,
- uzupełnianie tekstu na podstawie ilustracji,
- podpisywanie i kolorowanie obrazków,
- wpisywanie wyrazów do tabeli,
- „hałaśliwe” wyrazy: hałas, hałaśliwy, huk, harmider, zahuczało, huknęło – nauka wierszyka,
- „huśtające” wyrazy z „h”: huśtawka, huśtać, hamak, wahadło,
- imiona z „h”: Halina, Heniek, Honorata, Helenka, Henryk, Hieronim, Hania, Hilary- malowanie portretów i przyklejanie imion- tworzenie zbioru ortoimion,
- łączenie imion dzieci z odpowiednią nazwą geograficzną- plątaninka,
9. PISOWNIA WYRAZÓW Z „CH”
- wyszukiwanie wyrazów pokrewnych, w których „ch” wymienia się na sz,
- uzupełnianie tekstu na podstawie ilustracji,
- podpisywanie obrazków,
- dobieranie rzeczowników do przymiotników,
- wyszukiwanie wyrazów w tekście
„h” czy „ch” ?- sprawdzamy nasze wiadomości
- powtórzenie poznanych reguł,
- kolorowanie okienek w malowanym dyktandzie.
10. PISOWNIA WYRAZÓW ZE SPÓŁGŁOSKAMI MIĘKKIMI W RÓŻNYCH POZYCJACH
- tworzenie liczby mnogiej wyrazów,
- uzupełnianie luk w wyrazach,
- podpisywanie ilustracji,
- wpisywanie wyrazów do tabelki,
- uzupełnianie tekstu na podstawie obrazka
11. PISOWNIA WYRAZÓW Z Ą, Ę
- poznanie zasad pisowni,
- tworzenie wyrazów pokrewnych,
- pisownia wyrazów: kurczątko, prosiątko, kaczątko, gąsiątko, jagniątko- tworzenie makiety,
12. PISOWNIA PRZECZENIA „NIE” Z RÓŻNYMI CZĘŚCIAMI MOWY
- uzupełnianie zdań,
- łączenie wyrazów o znaczeniu przeciwnym.
13. Ćwiczenia na materiale ortograficznym mieszanym.
- odgadywanie zagadek,
- ćwiczenia z dyktandami „Z kalendarzem przez rok szkolny”- wpisywanie liter, kolorowanie okienek,
- rozwiązywanie rebusów ortograficznych,
- uzupełnianie kart ortograficznych