Wędrówki z kompasem. Scenariusz zajęć zintegrowanych w klasie III

Szkoła Podstawowa im. gen. bryg. Antoniego Hedy- Szarego
w Radoszycach

Scenariusz zajęć zintegrowanych w klasie III

Prowadząca zajęcia : mgr Anna Myśliwa
Blok tematyczny: Wyruszamy w podróż
Temat: Wędrówki z kompasem

Cele lekcji:
Uczeń:
- uważnie słucha wypowiedzi oraz tekstów czytanych przez nauczyciela i innych ,
- wyszukuje w tekście potrzebne informacje,
- czyta opowiadanie z podziałem na role ,
- udziela odpowiedzi na pytania do tekstu ,
- pisze poprawnie wyrazy z cząstką -om ,
- rozumie rolę słońca i cienia w wyznaczaniu kierunków świata ,
- wyznacza kierunki świata ,
- zna budowę kompasu ,
- wykonuje kompozycję przestrzenną zgodnie z instrukcją ,
- obserwuje i prowadzi proste doświadczenia przyrodnicze, analizuje je i wiąże przyczynę ze skutkiem

Metody :
aktywizujące (burza mózgów, stacje uczenia się- zadaniowe, targ- uczenie się nawzajem) praca z tekstem, praktycznego działania, problemowe

Formy pracy :
praca z całą klasą, praca w parach,praca w grupach jednolita i zróżnicowana, indywidualna jednolita i zróżnicowana
Środki dydaktyczne :
Elementarz XXI wieku – materiały edukacyjne („ Naprzeciwko północy”-Małgorzata Węgrzecka s.78-79), zeszyt ćwiczeń edukacja polonistyczna, przyrodnicza, społeczna (s. 46-47, kompasy, plansze ( mapa fizyczna Polski, mapa fizyczna świata, mapa polityczna Europy, plan miasta, plan budynku, plan parku, plan ewakuacji szkoły,atlas, kierunki świata),testy informacyjne, karty pracy ,instrukcja, leksykon szkolny, encyklopedia, multibook, teczka artysty (karta 15, nożyczki, magnes, igła, klej, taśma, lampka, naczynie z wodą), naturalne okazy (skała pokryta mchem)

Przebieg zajęć:
I. Wytworzenie sytuacji inspirującej określony rodzaj aktywności.
1. Rozmowa wprowadzająca w tematykę dnia. Wyprawy dalekie i bliskie.
- Rozmowa dotycząca pieszych wypraw i wędrówek dzieci w nawiązaniu do ich doświadczeń.
- Swobodne wypowiedzi o walorach pieszych wycieczek.
II. Określenie przedmiotu aktywności.
1. Dzieci stoją w rozsypce. Na sygnał podany przez nauczyciela wybierają po jednej kartce pocztowej położonej awersem na stoliku. Wśród nich są czyste kartki, a na niektórych sylaby tworzące hasło :Wędrówki z kompasem. Uczeń, który podniósł kartkę z sylabą, przyczepia na tablicy. Na zakończenie uczniowie układają hasło. Podanie tematu lekcji.
2. Gromadzenie słownictwa związanego z tematem .
Skojarzenia z wyrazem „ wędrówka” – burza mózgów. Dzieci zgłaszają wyrazy i wyrażenia, które kojarzą się w pojęciem wędrówka.
III. Wielokierunkowa aktywność umysłowa, społeczna, praktyczna ucznia
3. Praca z tekstem „ Naprzeciwko północy” Małgorzaty Węgrzeckiej.
- Głośne czytanie z podziałem na role.
- Ustne udzielanie odpowiedzi na pytania związane z tekstem ( s.47):
• Dokąd wybrał się zastęp Przemka? Z czego korzystały dzieci, żeby tam dotrzeć?
• Wyjaśnij dlaczego mapa okazała się niewystarczająca?
• Do czego służy kompas i jak należy się nim posługiwać?
• W jaki sposób można wyznaczać kierunki w terenie, jeśli nie mamy kompasu?
-Wyszukiwanie w tekście fragmentów dotyczących celu wędrówki zuchów, trasy, którą mieli pokonać
- Wykonanie ćw. 1
a) Zaznaczenie trasy wyprawy do leśniczówki zgodnie z wyszukanym fragmentem tekstu w opowiadaniu
b) Redagowanie zdań na temat trasy wyprawy bohaterów opowiadania – indywidualizacja pracy:
• praca samodzielna z wykorzystaniem słownictwa
• uzupełnianie testu z lukami ( zał.1).
Prezentacja prac- ocena ustana.
4. Projekcja filmu edukacyjnego na temat rodzajów map i ich sporządzaniach ( fragment) . Omówienie filmu. Prezentacja map, planów, atlasów znajdujących się w klasie.

5. Podział losowy klasy na grupy poprzez wyciagnięcie przez uczniów karteczki z nazwą kierunku geograficznego (S,W,N,E) . Omówienie sposobu oceny pracy grup -przypinanie kartek na tablicy przy swojej grupie za każde poprawnie wykonane zadanie. Praca w grupach –polecenie dla każdej z grup : wyszukaj w encyklopedii, leksykonie szkolnym i dostępnych materiałach znaczenia pojęć: kartograf, kartografia, geolog, geologia. Odczytanie znaczenia pojęć. ( ocena- kolorowe karteczki za poprawne wykonanie zadania)
6.Budowa i zastosowanie kompasu.
- Rozdanie kompasów. Oglądanie ich, wyróżnianie części, z których się składa ( igła magnetyczna, tarcza kompasu, obudowa)
- Zapoznanie z zasadami posługiwania się kompasem i sposobem wyznaczania północy.
- Wyznaczanie przez uczniów za pomocą urządzenia głównych kierunków świata
- Wykonanie ćw.3 s47. (tekst informacyjny o kompasie pisownia końcówki –om)
- Pisownia wyrazów z cząstką -om. Wykonanie ćwiczenia 2 s.46.

7. Sposoby wyznaczania kierunku głównego ( doświadczenia, obserwacje).
Praca w parach.
• „Pływający kompas”- doświadczenie . Praca zgodnie z instrukcją. Uczniowie otrzymują potrzebne materiały: magnes, igła, koło tekturowe o średnicy 5 cm, taśmę klejącą, głęboki talerz, wodę, nożyczki. ( Przymocuj igłę na środku koła z kartonu za pomocą taśmy klejącej, tak aby przyczepiony był tylko jej środek. Potrzyj igłą o jeden z biegunów magnesu kilka razy w tym samym kierunku. Napełnij talerz wodą i umieść w nim koło z igłą). Udzielanie odpowiedzi na pytanie- Co się wydarzyło?

Praca z całą klasą
• „ Wyznaczanie kierunku północnego przy pomocy gnomonu”- doświadczenie ( wyznaczanie kierunku oraz pory dnia za pomocą cienia). Potrzebne materiały do doświadczenia: źródło światła – lampa, gnomon. Udzielenie odpowiedzi co się wydarzyło?
• Obserwacja okazu przyrodniczego „ skała pokryta z jednej strony mchem”. Wnioski z poczynionych obserwacji.
8. Wyznaczenie w klasie kierunków świata, przypięcie kartek z napisami w odpowiednich miejscach sali.
- „Dokąd prowadzi droga” -dyktando graficzne z wykorzystaniem kompasu. Każda grupa ( S,W,N E) otrzymuje taki sam plan z instrukcją i zgodnie z nią wytycza drogę np. 6 kratek na wschód, 8 kratek na północ, 3 kratki na południe, 7 kratek na wschód itd. Obejrzenie powstałych prac – ustalenie czy są takie same, czy się różnią.
9. Wyznaczanie kierunków według uważnej obserwacji otoczenia. Praca w grupach. Każdy z członków danej grupy zapoznaje się z innym tekstem informacyjnym, następnie przekazuje informację dalej- swoim kolegom ( uczenie się nawzajem)
(Fragmenty tekstów: źródło- podręcznik do szkoły podstawowej E. Gromek, E. Kłos, W. Kofta, E. Laskowska, A. Melson „ PRZYRODO WITAJ !” klasa 4 WSiP Warszawa 2012)
• „ Wyznaczanie kierunków geograficznych za pomocą kompasu” ( s.148)
• „ Wyznaczanie kierunku w nocy”( s.151)
• „ Główne kierunki geograficzne” ( s. 148)
• „ Wyznaczanie kierunków geograficznych za pomocą Słońca”
• „ Inne sposoby wyznaczania kierunków geograficznych”( s.150)
• „ Ciekawostka” – dawny kompas chiński (s.149))
10.Sprawdzenie zdobytych wiadomości w oparciu o teksty informacyjne ” Test wiem, to potrafię”– ( zał. 2). Ocena pracy poszczególnych grup.
11.Zadania stolikowe- praktyczne ćwiczenia w wyznaczaniu kierunków( zadania 1.2,3,4 – praca w klasie, zadanie 5 – realizacja zadania w terenie tj. przed budynkiem szkoły)
1) Korzystając z mapy fizycznej Polski określ w jakim kierunku musisz się udać by dojechać:
- ze Szczecina do Krakowa - ........................................
- z Krakowa do Lublina - ........................................
- z Warszawy do Kielc - ........................................
2) Korzystając z mapy politycznej Europy określ w jakim kierunku pojedziesz aby dojechać:
- z Polski do Czech - ........................................
- z Polski do Szwecji - ........................................
- z Polski do Francji - ........................................
3) Określ w jakich kierunkach geograficznych podążają samochody na rysunku (skrzyżowanie dróg z jadącymi autami):
- samochód A jedzie w kierunku ........................................
- samochód B jedzie w kierunku ........................................
- samochód C jedzie w kierunku ........................................
- samochód D jedzie w kierunku ........................................
- samochód E jedzie w kierunku ........................................
- samochód F jedzie w kierunku ........................................
4) Sprawdź czy potrafisz posługiwać się planem ( plan okolicy miejscowości wraz z legendą). Przeczytaj zdania i wykonaj polecenia.
- Ada mieszka w domu położonym w sadzie. Oznacz dom Ady literą A.
- Dom Tomka, znajdujący się najbliżej poczty, oznacz literą T.
- Cyprian mieszka w pobliżu stacji kolejowej. Oznacz dom literą C.
- Położony w lesie dom Daniela oznacz literą D.
5) Stojąc przed szkołą, określ za pomocą kompasu kierunki geograficzne. Zapisz obiekt w zasięgu wzroku i obiekt orientacyjny w naszej miejscowości ( kościół, boisko, plac zabaw, urząd gminy, hala sportowa, stadion) , który położony jest na północ, południe, wschód i zachód na schemacie róży wiatrów.

12.Ocena poprawności wykonania zadań. Ocena efektów pracy zadań stolikowych poszczególnych grup.

IV. Część końcowa – ewaluacja. Ocena efektów pracy poszczególnych grup. Samoocena.
13. Praca domowa
a) Kompas- wykonanie kompozycji przestrzennej ( wykonanie pracy według instrukcji- praca dla chętnych uczniów
b) ćwiczenie 2 s.80 ( podręcznik)
14.Podsumowanie zajęć: kończenie zdania o pieszych wędrówkach.
Nauczyciel rozpoczyna zdanie :W czasie pieszych wędrówek ........................................i turla piłkę do jednego z uczniów. Ten kończy zdanie i turla piłkę do następnego ucznia.

KARTY PRACY
Załącznik 1
Uzupełnij tekst brakującymi wyrazami: Przemek, kompas, przez paprocie, zachód, leśniczówki, południe, mapę, las, prosto, kierunek.

Druh ..................... wraz ze swoim zastępem zaplanował wyprawę do prawdziwej................................. . Zuchy zabrały .............., by bez problemu dotrzeć do celu przez ............. Z mapy wynikało, że najpierw muszą kierować się na ............ Po czterdziestu minutach mają dotrzeć do polany. Stamtąd dwadzieścia minut na południe i będą w leśniczówce. Wyruszyli w drogę. Szli ............. Przed siebie. Cały czas na zachód. Trasa nie była łatwa. Im bardziej zagłębiali się w las, droga stawała się węższa i zmieniała się w zarośniętą ścieżkę. Musieli się przedzierać gęsiego ................................. . W końcu dotarli do polany, gdzie odpoczęli. Byli blisko celu. Mieli udać się na ............................, nie wiedzieli jednak w którą stronę pójść, którą ścieżką i z pomocą przyszedł druh Przemek. Wyjął ...................... i określił ...................... . Niebawem dotarli do celu.

Załącznik 2
Test „ To wiem, to potrafię”
I. Aby prawidłowo wyznaczyć kierunki geograficzne na widnokręgu za pomocą gnomonu, należy znać odpowiedź na kilka pytań. Zaznacz właściwe odpowiedzi.
1. Jaki wybrać dzień?
a) pochmurny b) słoneczny
2. Jaką wybrać porę dnia?
a) wieczór b) południe
3. Który kierunek geograficzny wyznaczy linia biegnąca od podstawy gnomonu do środka odcinka łączącego końce cienia?
a) zachód b) północ
II. Stojąc tyłem do Słońca około godziny 12.00 przed sobą będziesz mieć kierunek:
a)północny b) wschodni
po lewej ręce będziesz mieć kierunek
a) zachodni b) południowy
III. Najczęściej wyznaczanym kierunkiem głównym jest:
a) południe b) północ
IV. Najdokładniej i najłatwiej wyznaczyć kierunki w terenie za pomocą:
a) mapy b) kompasu
V. Kompas wynaleziono w :
a) Egipcie b) Chinach
VI. Gdy nie widać Słońca, w wyznaczaniu kierunków geograficznych pomoże ci obserwacja przyrody.
1. Bardziej porośnięty mchem jest pień drzewa, od strony:
a) zachodniej b) północnej
2. Krótsze i cieńsze są gałęzie drzew wolnostojących od strony:
a) wschodniej b) północnej
3. Bardziej spadziste jest mrowisko od strony:
a) południowej b) północnej
4. Anteny satelitarne umieszczane na dachach domów są zwykle zwrócone w kierunku:
a) południowym b) zachodnim
VII. 1.W nocy możesz wyznaczyć kierunki geograficzne odnajdują na niebie:
a) Gwiazdę Północną b) Gwiazdę Polarną
2. By ją odnaleźć, należy znaleźć na niebie tak zwany Wielki Wóz, który jest zbiorem siedmiu gwiazd. Należy odmierzyć pięć odcinków ( między tylnymi kołami);
a) w górę b) w dół
3. Czy kierunek północny wskaże dłoń wyciągnięta w kierunku Gwiazdy Polarnej :
a) powoli opuszczana pionowo w dół czy b) unoszona pionowo w górę ?
VIII. Jeśli narysuje się linie łączące kierunki główne i pośrednie, to powstanie:
a) róża kierunków b) róża wiatrów
IX. Wykonaj rysunek róży wiatrów, oznacz kierunki główne.