Propozycje zabaw rozwijających dziecięcą kreatywność w powiązaniu z edukacją przyrodniczą

Dzieci w wieku przedszkolnym żywo odbierają wrażenia estetyczne – barwę, kształt, dźwięk, zapach, ruch, powierzchnie przedmiotów itp. A jednym z cenniejszych źródeł tego typu doświadczeń jest świat przyrody, w całym jego bogactwie, różnorodności, zmienności. Przyroda silnie oddziałuje na sferę zmysłową i emocjonalną dziecka, stając się najłatwiej dostępnym i niewyczerpanym źródłem przeżyć, wiedzy i działania. Różne formy kontaktu dziecka z przyrodą doskonale służą rozwijaniu u dzieci wrażliwości estetycznej i poczucia piękna, wpływając jednocześnie na kształtowanie się postaw estetycznych i wrażliwości w ogóle.
Poza tym, obcowanie dzieci z przyrodą ma ogromne wartości wychowawcze: uczy szacunku dla przyrody, odpowiedzialności, rozwija zainteresowania przyrodnicze, kształtuje postawy twórcze i umiejętność współdziałania, rozwija wrażliwość i sferę emocji ( uczucia zachwytu i radości ale też smutku, zadumy, obawy). W kontaktach z przyrodą następuje integracja możliwości rozwojowych dzieci i ich uspołecznienie.

Pragnę zaproponować różnorodne zabawy twórcze ułatwiające realizację wymienionych celów. Mogą się one odbywać w trakcie „ kolorowych dni przedszkola” lub podczas „dni otwartych”. Przedstawione przeze mnie przykłady można dowolnie zmodyfikować, zależnie od potrzeb i możliwości danej placówki oraz od wieku i zainteresowań dzieci.

DZIEŃ ZIELONY – DZIEŃ ŻABKI
(Dzieci w miarę możliwości ubierają się na zielono).

1. Słuchanie piosenki „Ziemia - zielona planeta” (piosenka znajduje się na płycie „Nasza klasa 0; cz.2.”) – rozmowa tematyczna, zabawa ilustrowana .
„Ziemia – zielona planeta”

Nie warto mieszkać na Marsie,
Nie warto mieszkać na Wenus.
Na Ziemi jest życie ciekawsze,
Powtarzam to każdemu.
Ref.: Bo ziemia to wyspa, to wyspa zielona
Wśród innych, dalekich planet.
To dom jest dla ludzi, dla ludzi i zwierząt,
Więc musi być bardzo zadbany ( 2 razy).
Chcę poznać życie delfinów
I wiedzieć, co piszczy w trawie,
Zachwycać się lotem motyla
I z kotem móc się bawić.
Ref.: Bo Ziemia to wyspa ...
Posadźmy kwiatów tysiące,
posadźmy krzewy i drzewa,
niech z nieba uśmiecha się słońce,
pozwólmy ptakom śpiewać.
Ref.: Bo Ziemia to ...

2. Oglądanie zdjęć i ilustracji przedstawiających różnorodność przyrodniczą świata, swobodne rozmowy w zespołach.
3. Zabawy badawcze „Jak powstaje kolor zielony?”: dzieci mają do dyspozycji farbę niebieską, żółtą i białą. Starają się połączyć na papierze te kolory tak, aby uzyskać maksymalną liczbę odcieni zieleni.
4. Twórcza zabawa słowna pod hasłem „Chciałbym być zielony jak..., bo...” – kończenie zdania przez dzieci.
5. Zielone kanapki – wykonanie prostych kanapek z krakersów , pasty serowo – szczypiorkowej, zielonej sałaty, ogórka itp. Zwrócenie uwagi na wartości odżywcze warzyw
6. Zawody „zielonych żabek”:
- kto dłużej będzie odbijał zielony balonik?,
- najdłuższy żabi skok,
- która żabka szybciej dotrze do stawu?,
- „ukryte żabki” – odszukiwanie sylwet na zielonym tle (na czas),
- najpiękniejszy autoportret lub karykatura żabki .
7. Praca plastyczna „Ziemia – zielona wyspa”: dzieci przedstawiają temat za pomocą dostępnych środków plastycznych (farby, papier kolorowy, wycinki z kolorowych czasopism itp.).

DZIEŃ POMARAŃCZOWY – DZIEŃ MARCHEWKI
(Dzieci w miarę możliwości ubierają się na pomarańczowo).

1. Wstęp: zagadka z hasłem „marchewka”, łączenie punktów w kształt marchewki, układanie obrazka pociętego na części itp.
Zagadka: Jest warzywem korzeniowym
Kolor ma pomarańczowy,
Znakomity z niej dodatek,
Do zup oraz do sałatek.
2. Zabawa rozwijająca spostrzegawczość i orientację w przestrzeni „Ukryte marchewki” – odszukiwanie ukrytych w sali sylwet.
3. Twórcza zabawa w zespołach „Marchewkowa przebieranka”: wykorzystanie dostępnych środków plastycznych (bibuła marszczona, tkanina, papier kolorowy, wstążki itp.)do przebrania wybranego dziecka za marchewkę – rozwijanie umiejętności planowania pracy i współpracy w zespole.
4. Wykonanie pod nadzorem nauczyciela surówki marchewkowo – jabłkowej, zachęcenie dzieci do jedzenia warzyw i owoców.
5. Twórcza zabawa słowna „Chciałbym być pomarańczowy jak..., bo...” – kończenie zdania przez dzieci.
6. „Marchewkowe ludziki” – twórcza zabawa plastyczna.

DZIEŃ BIAŁY – DZIEŃ BAŁWANKA
( Dzieci w miarę możliwości ubierają się na biało).

1. Rozwiązanie krzyżówki z hasłem „Bałwan” (dzieci 6 – letnie)lub zagadka na podstawie wiersza H. Ożogowskiej (dzieci młodsze).
Przykład krzyżówki ( można podać dzieciom zagadki słowne lub obrazkowe):

B U T Y
A N T E N A
Ł O P A T A
W O D A
A U T O B U S
N U T Y
Zagadka:
Na podwórku już od rana,
Dziwny gość zawitał.
Nie rusza się, nic nie mówi,
nic się nie pyta.
Twarz okrągła, nos – kartofel,
Oczy – dwa węgielki,
Szyi nie ma, nóg nie widać,
A jak beczka wielki.
Koszyk stary jak kapelusz
Ma na czubku głowy.
Kto to taki? Czy już wiecie?
To...( bałwan śniegowy).
2. Oglądanie fotografii i ilustracji przedstawiających zimowe pejzaże – swobodne wypowiedzi dzieci, nawiązanie do obserwacji dokonanych podczas spacerów.
3. Twórcza zabawa słowna „Jaki jest śnieg?” – tworzenie listy atrybutów do wyrazu „śnieg”.
4. Zabawy badawcze pod hasłem „Poznajemy właściwości śniegu” – wykonanie pod nadzorem nauczyciela prostych doświadczeń (czy śnieg jest czysty?, co się dzieje ze śniegiem, gdy go ogrzewamy? Itp.).
5. Ćwiczenie plastyczne Mróz maluje na szybach” (colografia jednobarwna) – odbijanie na niebieskim tle skrawków firanek, koronek, ścinek tkanin o ciekawej fakturze lub kawałków tapet itp. pomalowanych gęstą białą farbą.
6. Wyjście do ogrodu przedszkolnego – konkurs grupowy lub zespołowy na najpiękniejszego bałwanka.
7. „Śnieżny deser” – ubijanie śmietany kremówki ręcznie lub za pomocą robota
( konieczny ścisły nadzór nauczyciela!), doprawienie do smaku cukrem pudrem i wiórkami kokosowymi, ozdobienie deseru białymi bezami.

DZIEŃ ŻÓŁTY – DZIEŃ SŁONECZNY
(Dzieci w miarę możliwości przychodzą ubrane na żółto)

1. Zgromadzenie różnych przedmiotów w kolorze żółtym (cytryna, żółta farba, żółta frotka do włosów, banan, ser itp.) – zadaniem dzieci jest podanie ich wspólnej cechy.
2. Twórcza zabawa słowna „Chciałbym być żółty jak..., bo...” – kończenie zdania przez dzieci.
3. „Żółty deser” wykonanie pod nadzorem nauczyciela sałatki owocowej z: bananów, melona, moreli, brzoskwini i soku z cytryny; zwrócenie uwagi na potrzebę jedzenia owoców oraz zachowania zasad higieny i bezpiecznego posługiwania się narzędziami podczas przygotowywania posiłków.
4. Zagadka z hasłem „Słońce”, słuchanie ciekawostek na jego temat.

Zagadka: Gwiazda nam najbardziej znana,
Świeci ciepło już od rana,
Do niej, w górę oczywiście,
Obracają drzewa liście.
5. Słuchanie tekstu (autor nieznany): Słoneczko późno dzisiaj wstało
I w takim bardzo złym humorze
I świecić też mu się nie chciało
Bo mówi, że zimno na dworze.

Lecz, gdy piosenkę usłyszało
To się tak bardzo ucieszyło
Zza wielkiej chmury zaraz wyszło
I nam radośnie zaświeciło.

Słoneczko nasze rozchmurz buzię
Bo nie do twarzy ci w tej chmurze.
Słoneczko nasze rozchmurz się
Maszerować z tobą będzie lżej.
6. Rozmowa na temat usłyszanego tekstu, podkreślenie roli słońca w przyrodzie.
7. Ćwiczenie plastyczne „Słoneczko nasze rozchmurz się” – na środku dużego arkusza papieru umieszczona jest sylweta słońca; wokół niej dzieci rysują swoje propozycje.

DZIEŃ SZARY – DZIEŃ KAMYKA
(Dzieci w miarę możliwości ubierają się na szaro)

1. Nawiązanie do celu poszukiwań podczas planowanego spaceru nad strumyk - zebranie kamieni o ciekawych kształtach i fakturze.
2. Oglądanie kamieni zebranych podczas spaceru – dokładniejsze poznanie ich cech za pomocą dotyku, słuchu, węchu.
3. Rozmowa na temat ożywionych i nieożywionych składników przyrody, klasyfikowanie odpowiednich obrazków.
4. Klasyfikowanie kamieni według wielkości, kształtu i koloru lub innych kryteriów.
5. Twórcza zabawa słowna „Chciałbym być szary jak..., bo..” – kończenie zdania przez dzieci.
6. Ćwiczenie plastyczne (do wyboru jedna z propozycji):

· „Zaczarowane kamienie” – malowanie wybranych kamieni farbami , próby uchwycenia kształtu przypominającego rzeczywiste przedmioty, zwierzęta itp. lub malowanie form abstrakcyjnych.
· Układanie kompozycji „Podwodny świat” z kamieni, muszli i piasku na dużym arkuszu papieru, malowanie wody, roślin, ryb itp. – rozwijanie wyobraźni i inwencji twórczej dzieci.

DZIEŃ NIEBIESKI – DZIEŃ WODY
(Dzieci w miarę możliwości ubierają się na niebiesko)

1. Słuchanie opowiadania nauczycielki „Wędrówka kropelki” – rozmowa na temat obiegu i znaczenia wody w przyrodzie i życiu człowieka.
2. Twórcza zabawa słowna pod hasłem „Co by było, gdyby na świecie zabrakło wody?” – podawanie propozycji przez dzieci.
3. Przygotowanie napoju z wody mineralnej i naturalnego soku owocowego.
4. Zabawy badawcze pod hasłem „Co pływa, a co tonie w wodzie?”.
5. Poznanie w toku prostych doświadczeń różnych stanów skupienia wody.
6. Wykonanie papieru ozdobnego do pakowania upominków: Dzieci otrzymują arkusze białego papieru pakunkowego wielkości A3; które zgniatają w dosyć ścisłą kulę; następnie kulę tą malują na różne odcienie koloru niebieskiego. Po wyschnięciu (minimum 1 dzień), dzieci delikatnie rozwijają i rozprostowują kulę, po czym powtarzają wszystkie czynności, starając się tak zwinąć papier, by na wierzchu znalazły się elementy białe. Ten tok postępowania można powtarzać aż do uzyskania oczekiwanego efektu.

DZIEŃ CZERWONY – DZIEŃ POMIDORA
(Dzieci w miarę możliwości ubierają się na czerwono)

1. Zagadka z hasłem „Jabłko”: Odmian ma ten owoc
Po prostu bez liku,
Część dojrzewa w lipcu,
Część aż w październiku.
Zielone, czerwone, chrupiące, soczyste,
Zostaje ogryzek, gdy już go zjedliście.
2. Tworzenie listy atrybutów do słowa „ jabłko” w połączeniu z polisensorycznym poznaniem naturalnego okazu.
3. Twórcza zabawa słowna pod hasłem „Chciałbym być czerwony jak ..., bo ...”
4. Układanie sylwet ( jabłka, serca, róży, maku itp. w kolorze czerwonym) pociętych na części, poznanie w toku rozmowy symboliki koloru czerwonego (miłość).
5. Twórcze ćwiczenie plastyczne „Zabawy z kolorem czerwonym” – dzieci łączą czerwona farbę z innymi tak, aby uzyskać jak najwięcej nowych barw i ich odcieni; następnie na dużych arkuszach papieru próbują twórczo zinterpretować jeden z tematów: „ Kocham Cię mamo”, „Ogień” lub „Mars – czerwona planeta” (praca w zespołach).
6. Zabawa dydaktyczna rozwijająca percepcję węchową i smakową „Czerwone smakołyki” – rozpoznawanie produktów spożywczych po zapachu i smaku ( np. papryka, pomidor, jabłko rzodkiewka itp.).
7. Wykorzystanie rozpoznanych produktów do przygotowania „czerwonych kanapek” lub „czerwonej sałatki”, wspólna degustacja.

UWAGA: stałym punktem poszczególnych dni jest przygotowanie z dziećmi prostych potraw. Wymaga to od nauczyciela dokładnego przemyślenia, stałego przypominania o potrzebie zachowania zasad higieny i bezpieczeństwa a także wcześniejszego sprawdzenia przeciwskazań zdrowotnych u dzieci (ewentualne alergie na pokarmy). Jednocześnie zajęcia te pomagają w przezwyciężaniu dziecięcych uprzedzeń, szczególnie jeśli zawierają element rywalizacji (np. konkurs na najładniejszą, najsmaczniejsza kanapkę).


DZIEŃ KOLOROWY – DZIEŃ TĘCZY
(Dzieci ubierają się jak najbardziej kolorowo)

W ostatnim dniu proponuję teatrzyk sylwet na podstawie opowiadania Anastasa Pawłowa „Władca kolorów”.
1. Nauczyciel przygotowuje planszę przedstawiającą wyobrażenie świata w różnych odcieniach szarości a na jej odwrocie drugą – świat pełen barw. Podczas przedstawienia plansza powinna być zawieszona na sznurku tak, aby w odpowiednim momencie można ją było sprawnie odwrócić. W trakcie opowiadania nauczyciel posługuje się odpowiednimi sylwetami (człowiek, ptaszek, sarenka, papuga, zebra, dziewczynka ubrana w różowa sukienkę, kwiaty).
Dla dzieci nauczyciel przygotowuje kolorowe emblematy na patyczkach (brązowy, czerwony, żółty, niebieski, złoty, zielony, biały, czarny, różowy). Zadaniem dzieci jest uważne słuchanie opowiadania i podnoszenie emblematów w momencie, gdy zostaje wymieniony dany kolor. Inne kolory dzieci podnoszą, gdy mowa np. o kolorowych kwiatach czy papudze.
2. Twórcza zabawa słowna pod hasłem „Co by było, gdyby świat zrobił się szary?”
3.Przedstawienie za pomocą dostępnych środków plastycznych jednego z dwóch tematów: „Świat w szarościach” lub „Świat pełen barw”.

Tekst opowiadania Anastasa Pawłowa „Władca kolorów”:

Kiedy władca kolorów pojawił się na tym świecie wszystko dookoła było tak szare, że nic nie było widoczne w tej szarości. Zatrzymał się człowiek i głowił się dokąd się udać – przed nim była szara droga, a on myślał, ze może to jest szare błoto.
- Hej, Władco Kolorów! – dał się słyszeć piskliwy głosik.
- Co tak kwili?
- To, ja ptaszek. Władco Kolorów, użycz mi trochę brązowej barwy do pomalowania skrzydełek, troszeczkę czerwonej na ogonek oraz odrobinę żółtej na dziobek.
- Zgoda. Weź sobie tyle, ile potrzebujesz.
Wzniósł się ptaszek wysoko. Aż nagle dało się słyszeć:
- „Daam” i na końcu „Pinnk”. Ptaszek upadł na ziemię.
- Och, Władco Kolorów, uderzyłem w słońce! Proszę cię, daj mi troszkę niebieskiego do pomalowania nieba i odrobinkę złotego na słońce.
Tak małą ilością niebieskiego można namalować dwoje oczu, ale nie całe niebo! I Władca Kolorów oddał całą swoją niebieską i złotą barwę.
- Władco Kolorów, powiedz mi gdzie jest trawa, a gdzie są kamienie? – zapytała sarenka. Zęby sobie połamię i umrę z głodu.
- O! to bardzo niedobrze! – pomyślał sobie dobry człowiek i powiedział:
- Oddałem już niebieski kolor, oddałem zloty, ale jeszcze mam dużo kolorów.
I nagle zazieleniła się trawa upstrzona kolorowymi kwiatami. Papuga wzięła sobie trochę z każdego koloru, a inne papugi zrobiły to samo.
- A ja chcę być biała! – zapragnęła zebra i wzięła sobie trochę bieli.
- Tylko, że w czarnym jest mi bardziej do twarzy...
Trochę bieli, trochę czerni, trochę bieli, trochę czerni – i wyszła pasiasta.
Wędrował sobie Władca po świecie a wokół niego robiło się coraz barwniej i radośniej.
Kiedy dziewczynka spotkała dobrego człowieka miała tylko trochę różowego koloru.
- Władco Kolorów, użycz mi trochę twoich barw.
- Weź je wszystkie – powiedział.
Został bez kolorów i zniknął. Różowa dziewczynka zaczęła tańczyć z radości. Zachciało się jej z wdzięczności ucałować Władcę Kolorów.
- Władco Kolorów, gdzie jesteś?
- Miłe kwiaty, czy nie widziałyście gdzieś Władcy kolorów?
- Fioletowego tak jak ja? – zapytał fiołek.
- Czerwonego tak jak ja? – odezwała się róża.
- On był niebieski – powiedziało niebo.
- Skądże, złoty – dodało słońce.
Dziewczynka posmutniała i przeraziła się. Co będzie jeśli świat od nowa zrobi się szary?

Nie martw się, różowa dziewczynko!
Jeśli świat od nowa zrobi się szary, wtedy znowu pojawi się Władca Kolorów, aby go
Obdarzyć wszystkimi swoimi barwami.


Życzę udanych „kolorowych dni” i serdecznie pozdrawiam:

Krystyna Matera, nauczyciel Zespołu Szkolno – Przedszkolnego
w Mazańcowicach