Prawidłowe formułowanie tematu zajęć

Zajęcia z młodzieżą muszą spełniać kilka podstawowych warunków. Po pierwsze być atrakcyjne aby zainteresować dzieci przez cały czas trwania lekcji. Po drugie zgodne z zaleceniami nowoczesnej dydaktyki i pedagogiki a także psychologii. Po trzecie wreszcie nauczyciel powinien dostosować wybór i sformułowanie tematu zajęć do własnych możliwości oraz doświadczeń zawodowych.
Jeśli chodzi o punkt pierwszy, a mianowicie atrakcyjność zajęć, to należy pamiętać, że dzieci w różnych klasach reagują i zachowują się inaczej w związku z tym nauczyciel powinien skorzystać ze swojej wiedzy na temat klasy (czy klas), w których mu przyjdzie prowadzić zajęcia. Poziom intelektualny dzieci w różnych klasach różni się nieraz dość znacznie, trzeba zatem pamiętać o tym by dotrzeć do wszystkich a nie tylko do kilkorga najzdolniejszych. Z drugiej strony nie należy popadać w inną skrajność i obniżyć poziom zajęć tak aby zrozumiały wszystko dzieci najmniej zdolne, gdy ci najlepsi będą się nudzić. Naturalnie znalezienie takiego „złotego środka” nie jest łatwe. Bardzo wiele zależy też od wielkości klasy. W klasie bardzo licznej pewne tematy jest niezmiernie trudno zrealizować, a czasem jest to wręcz niemożliwe. Oczywiście sytuacja dla nauczyciela jest najbardziej komfortowa wtedy, gdy dzieci w klasie jest niewiele, może on sobie stawiać znacznie ambitniejsze cele.
Odnośnie punktu drugiego czyli zgodność z zaleceniami nowoczesnej dydaktyki i pedagogiki oraz psychologii należy tu uwzględnić kilka elementów . każda jednostka lekcyjna spełnia co najmniej dwojaką rolę. Z jednej strony powinna stanowić zwartą, starannie zaprogramowaną całość, z drugiej zaś jest także częścią procesu dydaktycznego. Wynika z tego konieczność nawiązania do już wcześniej przerobionego materiału, wprowadzenie czasem pewnego elementu powtórzenia już przyswojonej wiedzy, a także przygotowanie dzieci (młodzieży) do tematyki kolejnych lekcji. Wybór i właściwe sformułowanie tematu zajęć muszą się także odwoływać do wiedzy o rzeczywistości jaką dzieci mają z prasy, radia, telewizji, czy też własnej obserwacji. Temat nie powinien być zatem zbyt „teoretyczny” i pozostawać w zgodzie z tym co dzieci dowiadują się o świecie poza szkołą. Nie jest dobrze, gdy lekcja jest przeładowana informacjami do tego stopnia, że młodzież nie ma ani chwili oddechu, nie można jednak także dopuścić do tego, aby były w czasie lekcji przestoje i dłużyzny. Dla rozluźnienia atmosfery, czy też dania dzieciom chwili odpoczynku warto przygotować kilka lżejszych fragmentów , np. dowcipów czy anegdot (lub ćwiczenia śródlekcyjne), gdyż utrzymanie pełnej koncentracji uwagi przez całe 45 minut jest rzeczą niezmiernie trudną.
Przejdźmy teraz do punktu trzeciego. Jest oczywiste, że każdy pedagog dysponuje określonym bagażem doświadczeń zawodowych, który w znacznym stopniu uzależniony jest od długości stażu w szkolnictwie. Nie jest to jednak jedyne kryterium. Niezmiernie ważną rolę odgrywa (to rzecz powszechnie znana) stałe dokształcanie się nauczyciela. Pedagog oczytany, dysponujący większą wiedzą o otaczającym świecie z pewnością może sformułować temat zajęć w sposób bardziej interesujący niż taki, który bazuje głownie na wcześniej zdobytych umiejętnościach i nie unowocześnia swojego warsztatu dydaktycznego.
Zdanie sobie przez nauczyciela sprawy ze swoich możliwości to sprawa niezmiernie istotna. Trzeba pamiętać, że prowadzenie lekcji to odgrywanie określonej roli, ale ze znacznymi możliwościami indywidualizacji. Dzieci ja k wiadomo są znakomitymi obserwatorami i świetnie wiedzą (widzą) na ile nauczyciel jest zaangażowany w to co się dzieje, a na ile posługuje się tylko rutyną. Nastawienie emocjonalne, chęć przystępnego przekazania wiedzy może pomóc w skutecznej realizacji nawet trudnego tematu, a z kolei przy braku pozytywnego nastawienia można „położyć” nawet atrakcyjny temat.
Sformułowanie tematu lekcji może być różnorodne. Można go zapisać w postaci jednego zdania rozwiniętego, dwóch lub trzech zdań oznajmujących, pojedynczych, można też w postaci równoważników zdań. Zależy od realizowanych zagadnień programowych.
Temat, czyli to nad czym uczniowie pracują na lekcji przez cały czas pod kierunkiem nauczyciela.
Temat ma za zadanie skoncentrowanie uwagi na określonym wycinku wiedzy, zagadnieniu bądź umiejętności, rozwijanie dokładności myślowej i słownej uczniów, umiejętności pracy ‘na temat’.

Miejsce tematu
Ze względu na swoją funkcję temat musi być sformułowany na początku lekcji. Odstępstwo od tej zasady może wystąpić na lekcji problemowej, kiedy to na początku lekcji zostaje ustalony problem, który uczniowie mają rozwiązać, a na końcu lekcji formułuje się temat lekcji.
Forma gramatyczna tematu powinna być różnorodna gdyż przeciwdziała to monotonii i wpływa dodatnio na aktywność uczniów.
Poprawne formułowanie tematu określa równocześnie istotny pomysł nauczyciela dotyczący przebiegu i efektów pracy.
Jednostka tematyczna powinna stanowić sensowną całość, nie należy jej zatem dzielić na poszczególne przedmioty i lekcje. Nauczyciel sam decyduje o jej strukturze, charakterze zadań oraz czasie potrzebnym na ich rozwiązanie. Dostosowuje ją każdorazowo do charakteru treści, sytuacji dydaktycznych, możliwości i zainteresowań uczniów. Oznacza to, że budowa jednostek tematycznych będzie zróżnicowana, bowiem nauczyciele mają pełną swobodę w dowolnym ich komponowaniu. Pożądane jest jednak, aby przy doborze treści poznawczych do poszczególnych jednostek przestrzegana była ciągłość tematyki, zasada stopniowania trudności oraz najogólniej propozycje czasowe wynikające z planu nauczania.