Właściwości tłuszczów. Scenariusz lekcji chemii

Scenariusz lekcji chemii w gimnazjum
Data: 27.02.2017 r.
Klasa III b
( 1 godz.)
Temat: Poznajemy właściwości tłuszczów.
Cel - ćwiczenie umiejętności analizowania, argumentowania i wyciągania wniosków z przeprowadzanych doświadczeń.

Nacobezu:
Uczeń:
• potrafię doświadczalnie badać rozpuszczalność tłuszczów,
• wiem co to jest emulsja i w jakich warunkach się tworzy,
• umiem doświadczalnie odróżniać tłuszcze roślinne od zwierzęcych,
• wymieniam właściwości i zastosowanie tłuszczów.

Metody:
• słowna: pogadanka,
• praktyczna: ćwiczenia uczniowskie (karta pracy),
• ilustracyjna: pokaz doświdczeń.

Środki dydaktyczne:
• podręcznik, karta pracy,
• odczynniki: tłuszcz roślinny, tłuszcz zwierzęcy (smalec), benzyna, etanol, KMnO4)
• sprzęt: probówki, zlewki,

Tok lekcji:

I. Część organizacyjna.

II. Część wprowadzająca

• sprawdzenie wiadomości z poprzedniej lekcji (ocena)
• omówienie wyników kartkówki z poprzedniej lekcji (ocena)
• sprawdzenie pracy domowej (ocena)

III. Część właściwa.

Na poprzedniej lekcji zapisywaliśmy reakcję otrzymywania tłuszczów (glicerydów) w reakcji glicerolu (alkoholu polihydroksylowego) i kwasu tłuszczowego. Przypominam, że tłuszcze to estry czyli posiadają grupę estrową -COO-. Dokonaliśmy też podziału tłuszczów na roślinne i zwierzęce i stałe i ciekłe.
Na dzisiejszej lekcji będziemy badać właściwości tłuszczów.

Doświadczenie 1.
Badanie rozpuszczalności tłuszczów.
Do trzech probówek: z wodą , etanolem i benzyną należy dodać kolka kropli oleju roślinnego.

(Obserwacje i wnioski podają uczniowie)
Obserwacje: olej dobrze rozpuszcza się w benzynie, gorzej w etanolu, w wodzie nie rozpuszcza się - pływa po jej powierzchni.
Wnioski: tłuszcze nie rozpuszczają sie w wodzie, w etanolu tworzą emulsję, w rozpuszczalnikach organicznych (benzynie) tworzą mieszaninę jednorodną
Emulsja - mieszanina niejednorodna dwóch nierozpuszczalnych w sobie cieczy, z których jedna jest rozpuszczalna w drugiej w postaci małych kropelek

Doświadczenie 2.
Odróżnianie tłuszczów roślinnych od zwierzęcych.
Do jednej (1) probówki dodać kilka kropli oleju roślinnego, do drugiej (2) odrobinę smalcu. Do obu dodać nadmanganian potasu KMnO4)
(Obserwacje i wnioski podają uczniowie)
Obserwacje: w probówce 1 nastąpiło odbarwienie nadmanganianu potasu, w probówce 2 nie zaszła żadna zmiana.
Wnioski: Olej roślinny zawiera wiązania wielokrotne, jest więc związkiem nienasyconym, tłuszcz zwierzęcy (smalec) jest związkiem nasyconym.

3. Właściwości tłuszczów:
• nie rozpuszczają się w wodzie,
• dobrze rozpuszczają się w benzynie,
• mają gęstość mniejszą od wody,
• są estrami.

4. Zastosowania tłuszczów:
• w przemyśle spożywczym,
• w przemyśle kosmetycznym (produkcja mydła - reakcja tłuszczów z KOH lub NaOH), wchodzą w skład kosmetyków (funkcja nawilżająca i ochronna),
• w przemyśle chemicznym (produkcja farb olejnych).

Uczniowie uzupełniają kartę pracy dot. tłuszczów - załącznik do konspektu
Jeżeli wystarczy czasu na lekcji prezentacja (materiał wykraczający poza podstawę programową) dotycząca odróżniania tłuszczu d substancji tłustej czyli tzw. próba akroleinowa.
IV. Podsumowanie lekcji.
Uczeń:
- wie jak doświadczalnie zbadać rozpuszczalność tłuszczów,
- zna pojęcie emulsja i w jakich warunkach się tworzy,
- potrafi doświadczalnie odróżnić tłuszcze nasycone (zwierzęce) od nienasyconych (roślinne),
- zna właściwości i zastosowanie tłuszczów.

V. Zadanie pracy domowej
zad.1, 2 str. 121 podręcznik + powtórzeniowa karta pracy

Karata samooceny ucznia
Moje umiejętności TAK NIE
Wiem jak doświadczalnie zbadać rozpuszczalność tłuszczów
Znam pojęcie emulsja i w jakich warunkach się tworzy
Potrafię doświadczalnie odróżnić tłuszcze nasycone (zwierzęce) od nienasyconych (roślinne),
Znam właściwości i zastosowanie tłuszczów.