Mądre ręce - rozwijanie wrażliwości dotykowej w oparciu o różnorodne zabawy

Cele:
- rozwijanie wrażliwości dotykowej
- określanie kształtu i faktury przedmiotów za pomocą dotyku
- poznawanie własnego ciała
- rozwijanie umiejętności pracy w zespole i trójkach
- ćwiczenie analizatora wzrokowego i koordynacji wzrokowo-ruchowej
- uświadomienie dzieciom trudności wynikających z zaburzeń dotyku;
- rozwijanie u dzieci poczucia akceptacji, tolerancji w stosunku do innych dzieci i osób z autyzmem
Metody: historie sensoryczne, el. Pedagogiki Zabawy, el. Ruchu Rozwijającego Weroniki Shearborn, czynne, słowne, oglądowe, polisensoryczne

Środki dydaktyczne: Synapsiak – zabawka sensoryczna, płyta CD z nagraniami, chodniczki fakturowe, dłonie fakturowe, butelki z wodą ciepła i zimną, klocki Numicon, dyski sensoryczne, opaska na oczy, worek

Propozycje zabaw i działań na rozwijanie dotyku:

1. Spotkanie z Synapsiakiem – zabawki zaprojektowanej i wykonanej przez dorosłe osoby z autyzmem - przywitanie nowej zabawki, oswojenie jej poprzez dotyk - rundka w kole – rozmowa nt.:
- Dzięki dłoniom możemy dotykać, czuć.
- Co to są ręce?
- Dlaczego mamy parę rąk?
- Czy są nam bardzo potrzebne?
- Co potrafią nasze ręce?

„Mowa gestów” – zapoznanie z popularnymi gestami, jako forma komunikacji z osobami mającymi trudności z mową werbalną i komunikowaniem się z otoczeniem.

2. Ćwiczenia kształtujące świadomość schematu ciała przy muzyce – rozróżnianie i nazywanie części ciała, pokazywania początku, końca, boków, przodu, tyłu naszego ciała.
- ruchy głowy ramion, rąk, bioder, nóg, uderzanie stopami o podłogę, stukanie kolanami o siebie, stukanie łokciami o kolana i o siebie, masowanie ud, łydek, stóp, pięt, oklepywanie brzucha, pleców, nacieranie skroni, ocieranie czoła, kręcenie nadgarstkami, składanie palców itp.

3. Ćwiczenia zmierzające do poznania doznań termicznych (butelki z ciepłą i zimna wodą).
Obserwacja dotykowa wody i rozmowa ukierunkowana na doświadczenia dotykowe:
- Czy butelki są takie same? (mają taką sama wielkość, kolor i kształt, różnią się temperaturą wody ciepła/ zimna) – uświadomienie dzieciom, że nasz wzrok nie wszystko potrafi ocenić
- Czy wasze oczy umiałyby zauważyć taką różnicę? – zwrócenie uwagi na to, jakie nasze ręce są „mądre”
- Która butelka jest dla nas przyjemniejsza w dotyku i dlaczego? (odczuwanie temperatury przez dzieci jest subiektywne, każdy ma inne, swoje własne odczucia, zwrócenie uwagi na zaburzenia czucia u niektórych osób)
- Czy jeśli ktoś nas dotyka jest to przyjemne?
- Czy wszystkiego możemy dotknąć?
- Czy każdy dotyk jest miły?

4. Zabawa „Parzy łapka” . Dzieci poruszają się po sali w rytm dowolnej skocznej muzyki i dotykają różnych przedmiotów. Na hasło: „Parzy łapka” i przerwę w muzyce muszą unieść obie dłonie wysoko nad głową. Odpada z zabawy to dziecko, które nie uniesie szybko rąk.
5. Zabawa „Poznaj mój dotyk”. Zadaniem dziecka jest odszukanie par szablonów łapek fakturowych za pomocą dotyku. Zasłaniamy oczy dziecka opaską.

6. „Kurka” – zabawa przy muzyce.

7. Słuchanie opowiadania „O mądrych rękach” i naśladowanie ruchu palców wg treści opowiadania:

W małym mieście mieszkały sobie mądre ręce. Bardzo lubiły codziennie dotykać różnych rzeczy. Ale najbardziej lubiły się spotykać i liczyć swoje palce (dzieci łączą obie dłonie i dotykają je, składają ze sobą palce, pocierają je o siebie). Najważniejszy był najdłuższy palec – środkowy (dzieci stykają swoje palce środkowe). Twierdził, że skoro jest najdłuższy, to powinien być przywódcą. Inne palce nie bardzo chciały go jednak słuchać.
- Urządzimy zawody – powiedziały palce. I zaczęły obmyślać konkurencje. Kciuk powie-dział:
- Chociaż jestem najkrótszy, to mam ważną rolę, beze mnie nie można na przykład pisać ani dobrze chwytać. Mam wielką moc (dzieci stykają swoje kciuki).
Palec wskazujący powiedział:
- Beze mnie nikt nie potrafiłby pokazać kierunku czy miejsca, gdzie znajduje się jakaś zabawka. To ja wszystkim wskazuję drogę. Jestem bardzo ważny (dzieci stykają palce wskazujące).
Palec środkowy powiedział:
- A ja jestem bardzo potrzebny do gry na różnych instrumentach. Gdyby nie ja, gitarzysta nie mógłby tworzyć melodii (dzieci stykają palce środkowe).
Palec serdeczny chwalił się:
- Na mnie zakładają najpiękniejsze ozdoby – pierścienie. Służyłem królom i zwykłym ludziom, tylko ja w ozdobach wyglądam dostojnie (dzieci stykają palce serdeczne).
Palec mały zaś rzekł:
- Chociaż jestem najmniejszy, najchudszy i ostatni, to beze mnie nikt nie utrzymałby okrągłych przedmiotów (dzieci stykają małe palce).
Ręka, która przysłuchiwała się tym wszystkim przechwałkom, w końcu się odezwała:
- Sprawdźcie, który z was jest najsilniejszy. W ten sposób rozpoczęła zapasy kolejnych palców (dzieci kolejno naciskają na poszczególne palce, sprawdzają, które są najsilniejsze).
- A teraz połączcie swoje siły i spróbujcie wszystkie razem (dzieci składają dłonie i przyciskaja je do siebie).
- Popatrzcie – powiedziała ręka. – Razem jesteście najsilniejsze i dużo potraficie zrobić. Jeśli będziecie współpracować , to wiele osiągnięcie, bo jesteście bardzo mądre.
Dłonie zaczęły szukać innych miejsc. Zauważyły, że inaczej czuć, kiedy głaszczemy się po głowie (dzieci głaszczą włosy), kiedy pocieramy nogę (dzieci dotykają swoich nóg), a jeszcze inaczej, kiedy gładzimy nasze ramiona (dłonie wędrują na ramiona). Kiedy dłonie były już zmęczone, położyły się obok siebie i zasnęły (dzieci układają dłonie jedna obok drugiej).
8. Zabawa „Ułóż dłonie tak, jak widzisz na obrazku”.

9. Ćwiczenia zmierzające do rozpoznania różnych struktur powierzchniowych:

- chodzenie po dywanikach fakturowych przy muzyce.
Rodzaje powierzchni (miękka, gładka, twarda, śliska, chropowata, cienka, gruba, szorstka, puszysta, gąbczasta, ostra, kłująca, ciepła, zimna, wilgotna);
- turlanie się po różnych materiałach (koc, folia bąbelkowa, gładka folia, agrowłókniny o różnych fakturach).

10. Zabawy dotykowe przy stolikach - miski z różnymi materiałami sypkimi, miski z wodą i gąbki, tacki z kaszą manną, piasek kinestetyczny, układanie puzzli w rękawicach narciarskich (poczucie, że nie każdy jednakowo odczuwa, niektóre osoby bardzo słabo czują).

11. Praca plastyczna „Drzewo dobra” – odciski dłoni farbą sensoryczną na drzewie.

12. Relaks – dzieci leżą na dywanie z zamkniętymi oczami – dotykanie wybranych części ciała dzieci miotełką do wycierania kurzu lub pawim piórem przy dźwiękach muzyki relaksacyjnej. Na zakończenie dzieci określają, w którą część ciała były dotknięte.

13. Zakończenie zajęcia – zabawa ruchowa „Bańkę łap” dotykanie i łapanie baniek mydlanych w obie dłonie przez dzieci.

Opracowała i przeprowadziła :
Iwona Michalak