Program ekologiczny "Przedszkolak młodym ekologiem"

PROGRAM EKOLOGICZNY
"PRZEDSZKOLAK MŁODYM EKOLOGIEM"

Świat przyrody jest piękny, tajemniczy, fascynujący – częścią tego świata jest także człowiek. Świat ten dostarcza nam pozytywnych emocji, wzruszenia, ciszy, wzbudza zainteresowanie i podziw; świat odkryty a jednak wciąż odkrywany.

Opracowała Dorota Golus

Spis treści :
1. Wstęp

2. Główne założenia programu

3. Cele programu edukacji ekologicznej w przedszkolu

4. Formy i metody pracy

5. Treści edukacyjne

6. Przewidywane osiągnięcia dzieci

7. Plan działań – treści edukacyjne

8. Ewaluacja programu

WSTĘP
Świat przyrody jest piękny, tajemniczy, fascynujący – częścią tego świata jest także człowiek. Świat ten dostarcza nam pozytywnych emocji, wzruszenia, ciszy, wzbudza zainteresowanie i podziw; świat odkryty, a jednak wciąż odkrywany. W dobie gwałtownych zmian i szybkiego rozwoju cywilizacji coraz większego znaczenia nabierają pojęcia: ekologia, edukacja ekologiczna, ochrona środowiska. Człowiek do zarania dziejów, korzystając z bogactw naturalnych ziemi wyrządził jej wiele krzywd, które stanowią poważne zagrożenie równowagi biologicznej. Zanieczyszczone powietrze, woda, gleba, obumierające drzewa, ginące zwierzęta – „wołają o pomoc”. Ochrona środowiska przyrodniczego jest koniecznością. Problem ten dotyczy wszystkich mieszkańców naszej ziemi. Od najwcześniejszych lat należy rozpocząć już kształtowanie właściwej postawy człowieka wobec środowiska. Dziecko w wieku przedszkolnym wchodzi w aktywne relacje ze swoim społecznym i przyrodniczym środowiskiem, nawiązuje żywy i silny kontakt z przyrodą. Jest gotowe do jej poznawania i jej ochrony. Poznawanie przyrody, przeżywanie jej piękna i bogactwa, stwarzanie warunków bezpośredniego kontaktu z nią zapewnia dziecku biospołeczny rozwój. Dlatego należy dostarczać dziecku możliwości poznawania przyrody poprzez aktywny i bezpośredni kontakt z nią i jej zjawiskami. Dziecko powinno obserwować, badać, eksperymentować. Dzięki temu stosunek dziecka do obiektów przyrodniczych, ekosystemów stanie się bardziej osobisty.
Edukacja z zakresu ochrony i kształtowania środowiska człowieka powinna więc stanowić składową część działalności opiekuńczo – rozwojowo – wychowawczo – dydaktycznej nauczyciela i rodziców. Ważne jest również to, aby poprzez konkretne działanie w środowisku i dla środowiska, dzięki swojej bezpośredniości, w zadawaniu dorosłym „kłopotliwych, ekologicznych pytań”, wytykaniu sprawców zagrożeń, poznawaniu piękna swojego regionu – pobudzały do refleksji innych i zachęcały do działań na rzecz środowiska.

CEL OGÓLNY PROGRAMU: Celem ogólnym programu jest zbliżenie dziecka do świata przyrody i poprzez poznawanie go dostrzeganie jego piękna, nabywanie opiekuńczego stosunku do świata roślin i zwierząt, kształtowanie mądrego i umiejętnego współżycia człowieka z przyrodą, rozwijanie poczucia troski i odpowiedzialności o obecną i przyszłą jakość życia na ziemi.

Aby przeprowadzić prawidłowo realizację niniejszego programu ważne jest stosowanie aktywizujących metod i technik. Będą one zachęcać do samodzielności w działaniach; w rozwiązywaniu problemów; nauczą systematyczności i współpracy w grupie; wzmocnią wiarę we własne siły; rozwiną wyobraźnię, myślenie i spostrzegawczość.

ZAŁOŻENIA PROGRAMU
W zakresie edukacji ekologicznej działania skierowane są między innymi na:
Uświadamianie, że życie bez kontaktu z przyrodą jest niemożliwe, wszystko co jest potrzebne człowiekowi do życia, czerpie on ze środowiska, Uwrażliwianie dzieci na zachowanie czystości w otoczeniu, Pogłębianie wiadomości na temat roślin i zwierząt żyjących na Ziemi, Uświadamianie, że każda istota żywa ma prawo do godnego życia, Kształtowanie podstawowych zasad ochrony przyrody, Kształtowanie umiejętności racjonalnego korzystania z odnawialnych i nieodnawialnych zasobów przyrody, Kształtowanie postawy świadomego konsumenta, Zapoznanie ze sposobami odzyskiwania surowców i odpadów, wdrażanie do segregacji śmieci, Kształtowanie własnego „ja” w harmonii ze środowiskiem, Rozwijanie aktywnych form wypoczynku na łonie natury, Poznawanie pięknych i ciekawych miejsc w najbliższej okolicy, Kształtowanie poczucia odpowiedzialności za stan środowiska przyrodniczego.

FORMY I METODY PRACY: Formy i metody pracy są różnorodne, dostosowane do poziomu, wiedzy i możliwości dzieci, wieku, ich doświadczeń życiowych, nawyków itp. Proponuje stosowanie atrakcyjnych metod i form pracy, które będą oparte na: zabawach spacerach i wycieczkach pogadankach i udziałach w różnych akcjach zajęciach badawczych i eksperymentach w małych grupach obserwacjach spotkaniach z ciekawymi ludźmi zabawach naśladowczych ćwiczeniach, zajęciach z całą grupą lub w małych zespołach opowieściach ruchowych

TREŚCI EDUKACYJNE Program umożliwia dzieciom z naszego przedszkola pośrednie i bezpośrednie poznawanie środowiska przyrodniczego. W związku z tym w każdej grupie w zależności od możliwości dzieci przeprowadzimy cykl zajęć kształtujących pojęcia i wyobrażenia przyrodnicze dotyczące:

Dziecko:
Wiadomości
Zna podstawowe pojęcia z zakresu ekologii i ochrony środowiska, Zna podstawowe metody i sposoby ochrony środowiska, Zna korzyści wynikające z racjonalnego i oszczędnego gospodarowania zasobami przyrody, Zna przyczyny zanieczyszczenia wody, Zna zasady właściwego zachowania się w naturalnym środowisku, Zna chronione gatunki roślin i zwierząt, Rozumie potrzebę segregowania śmieci, Rozumie konieczność oszczędzania energii ze względu na ograniczone zasoby jej źródeł i postępujące ocieplanie klimatu, Rozumie konieczność spożywania żywności produkowanej metodami ekologicznymi, Zna sposoby rozpoznawania naturalnych produktów, Rozumie potrzebę zmniejszania ilości spalin w powietrzu.
Umiejętności
Przestrzega zasad ochrony przyrody, Dostrzega zależności między człowiekiem a przyrodą, Dostrzega zmiany w najbliższym otoczeniu, Podejmuje działania na terenie przedszkola i własnego domu zmierzające do zmniejszenia zużycia wody i energii, Podejmuje działania mające na celu zmniejszenie ilości odpadów w przedszkolu i gospodarstwie domowym, Potrafi segregować śmieci według przydatności do utylizacji lub powtórnego wykorzystania, Unika korzystania z plastikowych opakowań i reklamówek, Rozpoznaje opakowania przyjazne dla środowiska,
Posiada nawyki i zachowania ekologicznego stylu życia.
Postawy
Jest wrażliwe na piękno przyrody i konieczność jej ochrony, Szanuje organizmy żywe i utrzymuje środowisko w należytej czystości, Bierze udział w konkursach, pracach i akcjach ekologicznych, Czuje się odpowiedzialny za środowisko naturalne.
Przewidywane osiągnięcia dzieci
1. Dostrzeganie walorów przyrodniczych najbliższego regionu.
2. Dbanie o estetykę najbliższego otoczenia.
3. Aktywne uczestniczenie w akcjach na rzecz środowiska.
4. Organizowanie zbiórki surowców wtórnych.
5. Rozumienie skutków wypalania traw.
6. Szanowanie lasu jako środowiska życia zwierząt i wypoczynku człowieka.
7. Segregowanie śmieci.
8. Promowanie zdrowej żywności.
9. Układanie krótkich haseł prośrodowiskowych.
10. Uczestniczenie w konkursach, imprezach proekologicznych i prozdrowotnych.
11. Znajomość źródeł zanieczyszczenia powietrza, wody i gleby.
12. Docenianie opakowań ekologicznych.

PLAN DZIAŁAŃ
WRZESIEŃ
1. 18.IX– Międzynarodowy Dzień Turystyki — wycieczki do lasu, parku, ogrodu.
zapoznanie z charakterystycznymi zmianami w przyrodzie jesienią w toku bezpośredniej obserwacji, rozwijanie aktywnych form wypoczynku na łonie natury,
zbieranie jesiennych darów przyrody,
2. Urządzanie kącików przyrody.
3. 23.IX– Pierwszy Dzień Jesieni.
4. Akcja„Sprzątanie Świata”– problem śmieci w naszej okolicy.
kształtowanie poczucia odpowiedzialności za stan środowiska naturalnego,
udział dzieci w sprzątaniu najbliższego otoczenia,
pogadanki na temat segregacji śmieci.
5. 28.IX– Dzień Morza.
zwrócenie uwagi na zróżnicowanie regionów Polski charakteryzujących się różnym ukształtowaniem terenu, bogactwami naturalnymi i różną roślinnością,
słuchanie tekstów literackich dotyczących określonych regionów Polski, np. Tatry, Morze Bałtyckie...
6. Wykonanie jesiennych krajobrazów i innych prac różnymi technikami plastycznymi.
PAŹDZIERNIK
1. 1.X.- Światowy Dzień Ptaków.
naprawa starych karmników dla ptaków, przygotowanie nowych i zawieszenie ich na placu przedszkolnym,
zbieranie karmy na zimowe dokarmianie ptaków,
obserwacja odlotów ptaków ciepłolubnych.
2. Spacery i wycieczki po najbliższej okolicy.
zapoznanie z charakterystycznymi zmianami w przyrodzie w toku bezpośredniej i pośredniej obserwacji,
dostrzeganie zmian zabarwienia liści, określanie ich kolorów,
rozpoznawanie owoców, warzyw na podstawie smaku, zapachu i dotyku, utrwalanie wiadomości dotyczących wyglądu i nazw.
3. Zbieranie jesiennych darów przyrody i gromadzenie ich w sali.
4. Wystawa kompozycji jesiennych.
5. 4– 11.X. – Światowy Tydzień Zwierząt.
projekcje filmów przyrodniczych i rozmowa na ich temat,
poznawanie sposobów przygotowywania się zwierząt do zimy,
6. 10.X. – Dzień Drzewa.
pogadanka na temat ochrony drzew i ich znaczenia w przyrodzie,
popularyzowanie haseł proekologicznych, gazetki, broszury, plakaty, teatrzyki, przedstawienia,
rozróżnienie drzew rosnących w najbliższym otoczeniu,
literatura tematyczna,
ilustracje i fotografie drzew,
sadzenie drzew.
7. Wzbogacanie i aktualizacja kącików przyrody.
LISTOPAD
1. Spacery po najbliższej okolicy.
zapoznanie z charakterystycznymi zmianami w przyrodzie w zależności od pory roku, w toku bezpośredniej i pośredniej obserwacji,
obserwowanie zmian w przyrodzie w związku ze zbliżającą się zimą, występujących zjawisk atmosferycznych; mgła, padający deszcz, obniżająca się temperatura, skracająca się długość dnia, obserwacja ptaków w karmnikach.
2. 3. XI – Światowy Dzień bez Papierosa.
pogadanka na temat szkodliwości palenia tytoniu, broszury, plakaty.
3. 14.XI – Dzień Czystego Powietrza.
pogadanka na temat walki z zanieczyszczeniami powietrza i sposobami jego ochrony,
wyjaśnienie znaczenia czystego powietrza w życiu ludzi i zwierząt,
popularyzowanie haseł proekologicznych.
4. Poznanie kalendarza pogody.
5. Wzbogacanie kącików przyrody.
GRUDZIEŃ
1. Poznanie historii powstania węgla kamiennego i jego właściwości.
poznanie innych ekologicznych źródeł ciepła i energii.
2. 21.XII – Pierwszy Dzień Zimy.
3. Obserwacja zmian zachodzących w zimowym krajobrazie.
zwracanie uwagi na koloryt i piękno przyrody w zimowej szacie,
poznanie zjawisk atmosferycznych charakterystycznych dla zimy; opady śniegu, szron, szadź, zawieje śnieżne.
4. Dokarmianie ptaków w okresie zimy.
obserwacja ptaków przylatujących do karmników,
nazywanie ptaków odwiedzających karmnik,
zapoznanie z ptasim jadłospisem i jadłospisem zwierząt żyjących w naszych lasach.
5. Akcja choinkowa.
pogadanka na temat ochrony drzew iglastych,
wykonanie stroików świątecznych.
5. Aktualizacja kącików przyrody.
STYCZEŃ
1. Poznanie właściwości fizycznych śniegu i lodu, zwrócenie uwagi na
zanieczyszczenia, które zatrzymują w sobie.
2. Poznanie ciekawostek o wodzie.
gdzie zimą znajdziemy wodę (śnieg, sople, lód, szron, kra na rzece),
doświadczenia z wodą.
3. 17.I – Dzień Ekologa.
poznawanie podstawowych pojęć z zakresu ekologii i ochrony przyrody,
rozmowa na temat; kto to jest ekolog ?,
4. Wykonanie zimowych krajobrazów różnymi technikami plastycznymi.
1. Kontynuowanie dokarmiania ptaków.
2. Zabawy na śniegu i lodzie,
rozbudzanie aktywnych form wypoczynku na łonie natury,
wielozmysłowe poznawanie pór roku.
LUTY
1. Wyrabianie świadomości dbania o zdrowie.
spożywanie zdrowej żywności: warzyw, owoców, nabiału, picie kompotów, soków,
ograniczenie spożywania słodyczy, chipsów, picia napojów gazowanych,
ruch na świeżym powietrzu.
2. 10.II – Dzień Dokarmiania Zwierzyny Leśnej
pogadanka na temat konieczności dokarmiania zwierząt zimą,
poszerzanie wiadomości o zwierzętach leśnych.
3. Odpady stałe zagrożenie dla środowiska.
rozpropagowywanie wiedzy na temat selektywnej zbiórki surowców wtórnych, • pogadanki na temat wykorzystywania surowców wtórnych, segregacja, recykling, • zbiórka surowców wtórnych, • zbiórka baterii małogabarytowych, • wyrabianie nawyków segregacji odpadów,
4. Kontynuacja dokarmiania ptaków w karmnikach.
MARZEC
1. Spacery i wycieczki po najbliższej okolicy.
obserwowanie zmian zachodzących w przyrodzie przed zbliżającą się wiosną, coraz dłuższe dni, wyższa temperatura, topnienie śniegu i lodu.
poznanie zwiastunów wiosny: kwitnienie wierzby i leszczyny, pojawienie się pierwszych pąków na drzewach i krzewach.
2. Założenie w sali „zielonego ogródka”
poznanie czynników potrzebnych do rozwoju roślin,
wdrażanie do systematycznego pielęgnowania roślin, obserwacja wzrostu roślin.
3. 18.III – Międzynarodowy Dzień Słońca.
pogadanka na temat znaczenia promieni słonecznych dla ludzi, zwierząt i roślin,
poznanie nazw wybranych planet Układu Słonecznego, np.: Mars, Wenus, słuchanie ciekawostek na ich temat, gromadzenie literatury, zdjęć, albumów związanych z kosmosem.
4. 21.III – Pierwszy Dzień Wiosny.
powitanie wiosny, tradycja topienia marzanny,
5. 22.III – Światowy Dzień Wody.
zapoznanie ze znaczeniem wody dla życia na Ziemi,
zapoznanie z obiegiem wody w przyrodzie,
znajomość źródeł zanieczyszczenia wody,
poznanie sposobów ochrony i oszczędzania wody,
podejmowanie działań na terenie przedszkola i własnego domu zmierzających do zmniejszenia zużycia wody,
6. Aktualizacja kącików przyrody.
KWIECIEŃ
1. 1. IV – Międzynarodowy Dzień Ptaków
omówienie życia ptaków wiosną (budowanie gniazd, składanie jaj, wylęganie się młodych, dbanie o młode,
gromadzenie literatury, zdjęć, albumów o ptakach.
2. 1– 7 IV – Tydzień Czystości Wód
pogadanki, dyskusje ekologiczne, uświadomienie indywidualnego wpływu na środowisko wodne,
wdrażanie do racjonalnego gospodarowania wodą.
3. 5. IV – Światowy Dzień Leśnika i Drzewiarza.
obserwacja leśnej przyrody podczas wycieczek
4. 7. IV – Światowy Dzień Zdrowia
propagowanie zdrowego stylu życia,
rozumienie konieczności spożywania żywności produkowanej metodami ekologicznymi.
5. 22. IV – Dzień Ziemi
poznanie sposobów ratowania Ziemi, popularyzowanie haseł proekologicznych, pogadanki dyskusje,
poznanie różnych środowisk przyrodniczych — spacery i wycieczki do lasu, parku, ogrodu
unikanie korzystania z plastikowych opakowań i reklamówek, • ekologiczny Happening-zielony marsz przedszkolaków
6. Porządkowanie terenu przedszkolnego.
7. Pielęgnowanie roślin w kąciku przyrody.
8. 25. IV– Międzynarodowy Dzień Świadomości Zagrożenia Hałasem
szukamy źródeł hałasu w najbliższej okolicy,
uczymy się mówić i bawić ciszej.
MAJ
1. Spacery i wycieczki po najbliższej okolicy.
obserwowanie w sposób bezpośredni zmian zachodzących w przyrodzie,
poznanie właściwości powietrza poprzez zabawy, ćwiczenia i eksperymenty,
oglądanie kwiatów ogrodowych, nazywanie ich, np: tulipany, nasturcje, lilie; omówienie ich budowy oraz etapów rozwojowych
2. 15. V– Święto Polskiej Niezapominajki
szukanie polnych niezapominajek
zasadzenie w donicy niezapominajek obserwacja,
wykonanie niezapominajkowych plakatów pod hasłem „Nie zapomnij o przyrodzie!”,
4. Wyrażanie piękna przyrody za pomocą środków plastycznych, literackich.
5. 31. V – Dzień Bociana
poznanie zwyczajów i wyglądu bociana.
CZERWIEC
1. 1– 7 VI – Dni Lasu i Zadrzewień
spacery i wycieczki do lasu,
gromadzenie literatury, zdjęć, albumów o zwierzętach, drzewach i roślinach leśnych.
2. 5 VI – Światowy Dzień Ochrony Środowiska
pogadanki, rozmowy na temat ochrony przyrody, utrwalanie wiedzy ekologicznej,
wzbudzanie u dzieci poczucia odpowiedzialności za otaczające nas środowisko naturalne,
3. 21 VI – Pierwszy Dzień Lata– korzystanie z uroków lata.
kontakty z przyrodą podczas wakacji, walory przyrodnicze i krajoznawcze odwiedzanych miejsc (morze, jezioro, rzeka, las, łąka, góry, wyżyny). Oglądanie filmów, albumów, zdjęć.
Sposoby ewaluacji:
analiza dokumentów,
obserwacja dzieci w czasie zabaw i zajęć,
zaangażowanie i udział w akcjach proekologicznych,
ocena realizacji programu na Radzie Pedagogicznej.
Informacje o wynikach ewaluacji pozwolą na określenie przydatności programu, a także mogą dać wskazówki do jego uzupełnienia lub zmodyfikowania.
Literatura
Podstawa programowa Dz. U. z dnia 15.01.2009r. Nr4, poz. 17
Frątczak E. i J. „Edukacja ekologiczna w przedszkolu”, W-wa 1989
Kutyłowska G. „Ekologia w przedszkolu”, W-wa 1996
Studzińska M „Dzieci przedszkolne poznają przyrodę ożywioną”, W-wa 1989.
Przyroda przeżywana i obserwowana z dziećmi przedszkolnymi / tł. z niem. Edeltrauta Janik. – Warszawa : WSiP, 1998
E. J. Frątczak, Kącik przyrodniczy w wychowaniu przedszkolnym, Warszawa 1979. WSiP
M. Wojtowicz, Postawy proekologiczne, Bydgoszcz 2008, Wychowanie przedszkolne, nr 6
E. Jaszczyszyn, Edukacja ekologiczna w przedszkolu, Białystok, 2003
E. Janik, Przyroda przeżywana i obserwowana z dziećmi przedszkolnymi, Warszawa