Czynniki wspomagające adaptację dziecka do warunków przedszkolnych

"Najgorsze są poniedziałki. W domu jest bezpiecznie, a tu jest źle. Dziecięcy protest w kolejnych dniach stopniowo się wycisza, aby w następny poniedziałek pojawić się z nową siłą".

Zanim podejmę rozważania dotyczące wybranego tematu pracy, wyjaśnię pojęcie Adaptacji, które w literaturze pojawia się dość często i używa się go zamiennie z terminem "przystosowanie".
Słownik pedagogiczny w biologii definiuje adaptację- przystosowanie, jako zachowanie przystosowawcze organizmu w stosunku do zmian zachodzących w środowisku. Współcześnie dosyć powszechna jest definicja amerykańskiej psycholog Elizabeth B. Hurlock, która uważa, że społeczne przystosowanie jest powodzeniem w przystosowaniu się do innych ludzi w ogóle, a w szczególności do grupy, z którą ktoś się identyfikuje.

Okres, w którym dziecko przekracza próg przedszkola jest ważnym wydarzeniem w życiu zarówno dla niego, jak i dla jego rodziców. Nowe środowisko i brak bliskich osób w oczach dziecka nie zawsze bywa mu przyjazne. Co zatem zrobić, aby dziecko czuło się lepiej?
Pomyślny przebieg procesu adaptacji dziecka do nowego środowiska zależy od wielu czynników. Pierwsze niezmiernie ważne ogniwo wyżej ujętego procesu stanowi RODZINA.

Rodzina jest pierwszym środowiskiem, które oddziałuje na dziecko. W niej dziecko nawiązuje pierwsze interakcje z innymi ludźmi, zdobywa pierwsze doświadczenia. Dlatego moment, w którym dziecko przekracza próg przedszkola należy do najbardziej znaczących i trudnych w jego życiu.
Ważne zatem jest to, aby rodzice wspierali dziecko i starali się stopniowo przygotowywać je do roli przedszkolaka poprzez odpowiednie działania, np.:
- wdrażanie dziecka do samodzielności, tak aby samo potrafiło się ubrać, rozebrać oraz wykonać podstawowe czynności,
-kształtowanie pozytywnego nastawienia dziecka do przedszkola,
-zachęcanie dziecka do interakcji z innymi dziećmi,
- wspominanie o przedszkolu,
-oglądanie programów o przedszkolu,
- zapoznanie dziecka ze środowiskiem przedszkolnym, a także poznanie przedszkolnych zwyczajów,
- wspólne zakupy do przedszkola (ręcznik, szczoteczka, pasta)
-opowieści rodziców, o tym, jak to było, gdy oni sami chodzili do przedszkola,
- czytanie książeczek o tematyce przedszkolnej.

Ważnym elementem prawidłowej adaptacji dziecka jest również WSPÓŁPRACA Z NAUCZYCIELAMI I PRZEDSZKOLEM.

Rodzice współpracujący w przedszkolem powinni:
-zapoznać wychowawczynię z zaobserwowanymi przez rodziców cechami dziecka, m.in. czy jest w domu: śmiałe i odważne, skryte, nerwowe, spokojne, wrażliwe,
-przekazywać nauczycielkom swoje spostrzeżenia, np. upodobania dziecka, jego zamiłowania i zainteresowania,
-interesować się tym, jak maluch sprawował się w ciągu ostatnich dni,
-informować o dolegliwościach lub poważniejszych przeżyciach,
-zaznajomić wychowawczynię z systemem wychowania, który sami stosują,
-współpracować w organizowaniu różnych imprez okolicznościowych w przedszkolu, w których biorą udział ich dzieci,
- brać udział w spotkaniach poruszających zagadnienia wychowawcze, zdrowotne, itp. organizowanych przez przedszkole. W ramach wymiany informacji, doświadczeń między rodzicami można dowiedzieć się o wielu możliwościach rozwiązania problemów, dotyczących wychowania domowego,
-rozmawiać z nauczycielkami na temat trudności, jakie mają dzieci w domu.

Przebywanie w nowym środowisku daje dziecku nowe możliwości w zdobywaniu wiedzy i pogłębianiu doświadczeń, dlatego równie ważnym elementem procesu adaptacji malucha jest ROLA PRZEDSZKOLA.

Przedszkole dla wielu dzieci jest pierwszym środowiskiem poza rodzinnym, z którym się spotykają i przebywają. Chwile, podczas których dziecko przebywa w zupełnie nowym dla niego otoczeniu bywają trudne. Aby jednak zapobiec negatywnym przeżyciom dziecka wprowadza się tzw. program wstępnej adaptacji, czyli konkretne działania pedagogiczne mające na celu:
- ułatwienie dzieciom przekraczania progu: dom- przedszkole,
- rozładowanie emocji dziecka, wywołanych rozstaniem z rodziną i nieznajomością środowiska,
-skrócenie okresu przystosowania maluchów do przedszkola we wrześniu,
-zapobieganie przed lękiem rodziców związanym z koniecznością oddania dzieci pod opiekę pracowników przedszkola,
-nawiązanie kontaktów z rodzicami, ułatwiających dalszą współpracę,
-pozytywne nastawienie rodziców do przedszkola,
-integracja rodziców ze sobą,
uświadomienie rodzicom potrzeb emocjonalnych dziecka.

Warto bowiem pamiętać, że gdy początkowy okres w przedszkolu związany jest z przyjemnymi przeżyciami, wtedy dziecko będzie bardziej ufne i pozytywnie nastawione.

Istotną rolę ułatwiającą adaptację dziecka do przedszkola stanowi WSPÓŁPRACA NAUCZYCIELEK i PRZEDSZKOLA Z RODZICAMI.

Nauczycielki w porozumieniu z dyrektorem przedszkola organizują tzw. spotkania adaptacyjne. Celem takich spotkań jest:
-zapoznanie rodziców z nauczycielkami, dyrektorem przedszkola,
-zapoznanie z organizacją i trybem przedszkola,
-zapoznanie z wymogami placówki,
poznanie ogrodu, sali przedszkolnej,
-spotkania dla rodziców,
-zachęcenie rodziców do włączania dziecka w przygotowanie do przedszkola, np. wspólne zakupy,
-zachęcanie rodziców do organizowania kontaktów z rówieśnikami,
-odpowiedni harmonogram - zachęcanie rodziców do tego, aby od pierwszego dnia przebywały w przedszkolu, te dzieci, które wcześniej nie uczęszczały do żłobków lub innych punktów opieki nad dziećmi.

Podsumowanie:

Problem adaptacji wciąż cieszy się wielkim zainteresowaniem wśród wielu różnych autorów, co więcej jest ważnym etapem w życiu każdego dziecka. Dlatego warto zadbać o to, aby proces ten był przemyślanym i dobrze zorganizowanym działaniem zarówno przez rodziców, nauczycieli, a także przedszkole.

BIBLIOGRAFIA:
1. Fiutowska T., Rumińska A., Dziecko w domu i przedszkolu, Oficyna Wydawniczo- Poligraficzna "Adam", Warszawa 2010.
2. Hurlock E.B, Rozwój dziecka, PWN, Warszawa 1985.
3. Okoń W., Nowy Słownik Pedagogiczny, Wydawnictwo Akademickie "Żak", Warszawa 1998.
4. Piwowarska- Krukowska H., Adaptacja dzieci w przedszkolu, "Wychowanie w Przedszkolu", nr 5/2007.