Wpływ percepcji wzrokowej na rozwój motoryki małej

Wpływ percepcji wzrokowej na rozwój motoryki małej

Narząd wzroku jest jednym z najważniejszych i najbardziej wyspecjalizowanych układów zmysłowych człowieka. Prawidłowo funkcjonujący narząd wzroku warunkuje prawidłowy proces widzenia. Umożliwia harmonijny przebieg rozwoju ruchowego, koordynacji wzrokowo- ruchowej oraz orientacji przestrzennej. Jest również niezbędny w nauce jedzenia, ubierania oraz w nabywaniu umiejętności istotnych w nauce pisania i czytania.
Percepcja wzrokowa to umiejętność polegająca na rozpoznawaniu i różnicowaniu bodźców oraz na ich interpretowaniu.
Zmysł wzroku odgrywa bardzo ważną rolę w rozwoju procesów poznawczych oraz zdobywaniu przez dziecko doświadczeń. To dzięki niemu poprzez obserwację, doświadczenie i działanie- łączy, spostrzega oraz właściwie interpretuje bodźce zewnętrzna. Dostrzega coraz bardziej konkretne cechy przedmiotów i porównuje je.
Wzrok odgrywa dużą rolę w rozwoju motoryki małej. Ma on szczególne znaczenie podczas nauki jedzenia, ubierania się oraz czynności związanych z pisaniem, rysowaniem.
Zaburzenia w obrębie narządu wzroku wpływają na ogólny poziom koordynacji wzrokowo- ruchowej oraz rozwój precyzyjnych ruchów ręki, a co za tym idzie sprawność grafomotoryczną. Dziecko ma trudności podczas rysowania, kolorowania oraz wykonywania prac plastycznych wymagających cięcia nożyczkami. Negatywnie wpływają na poziom wykonywanie prawie wszystkich czynności życia codziennego.
U dzieci z zburzeniami percepcji wzrokowej rysunki są ubogie w szczegóły, zaburzone są proporcje poszczególnych elementów. Podczas malowania szablonów często wychodzą poza linię. Mają również problem z celowym chwytaniem przedmiotów. Wiąże się to z niskim rozwojem koordynacji wzrokowo- ruchowej. Od poziomu jej rozwoju uzależnione są niemal wszystkie wykonywane czynności.
Wszelkie nieprawidłowości w funkcjonowaniu analizatora wzrokowego wywołują u dzieci niechęć w wykonywaniu czynności typu: rysowanie, wycinanie czy układanie. Dlatego bardzo ważne jest wczesne rozpoznanie i korygowanie dysfunkcji narządu wzroku w jak najwcześniejszym okresie życia dziecka.

Ćwiczenia rozwijające percepcję wzrokową oraz koordynację wzrokowo- ruchową

Celem poniższych zabaw i ćwiczeń jest rozwijanie nie tylko kontroli nad trzymanym przedmiotem, kontroli ruchów, ale także koordynacji własnej ręki i oka.

- obserwacja najbliższego otoczenia, określanie cech charakterystycznych danego przedmiotu- barwy, kształtu, wielkości, przeznaczenia,
- dobieranie jednakowych par obrazków, przedmiotów,
- „ Pokaż, gdzie jest ... ”- wyszukiwanie podanych przedmiotów, zabawek w najbliższym otoczeniu,
- zabawy naśladowcze- naśladowanie sposobu poruszania się zwierząt, naśladowanie zachowań i czynności wykonywanych przez drugą osobę,
- „ Korale dla mamy ”- nawlekanie korali na sznurek- najpierw dużych, potem coraz mniejszych,
- „ Porządki na półkach ”- porządkowanie zabawek według podanej cechy, kilku cech,
- „ Ułóż tak samo ”- układanie ciągów rytmicznych według podanego wzoru,
- „ Czarodziejski worek ”- rozpoznawanie zabawek ukrytych w worku za pomocą zmysłu dotyku ( I wersja zabawy ); oglądanie przedmiotu na obrazku i odszukiwanie w worku takiego samego przedmiotu ( II wersja zabawy ),
- „ Dopasuj kształt ”- dopasowywanie figur, klocków do odpowiedniego otworu,
- rysowanie linii pionowych, poziomych, falowanych, ukośnych,
- wypełnianie kształtów ograniczonych konturem,
- zabawy z masą solną, plasteliną- lepienie, wyklejanie; formowanie wałków, elementów płaskich i okrągłych,
- wklejanie, wycinanie,
- odwzorowywanie prostych wzorów i znaków,
- odtwarzanie kształtów przedmiotów, figur przez łączenie kropek lub zamalowywanie zaznaczonych pól,
- wskazywanie różnic i podobieństw między dwoma obrazkami,
- układanie obrazków z części- według wzoru i bez wzoru,
- zabawy konstrukcyjne z wykorzystaniem różnego rodzaju klocków, figur geometrycznych, np. „ Buda dla psa ”, „ Budujemy dom ”,

Bibliografia:
„ Terapia ręki. Diagnoza i terapia ”, E. Mikołajewska Wyd. Soyer, Warszawa.
„ Smart Hand Model. Diagnoza i terapia ręki u dzieci ”, K. Piotrowska- Madej, A. Żychowicz, Wyd. Harmonia, Gdańsk 2017, Wyd. 1.
„ Program psychostymulacji dzieci w wieku przedszkolnym z deficytami i zaburzeniami rozwoju ”, A. Franczyk, K. Krajewska, Wyd. Impuls, Kraków, 2006, Wyd. IV.
„ Zabawy i ćwiczenia na cały rok. Propozycje do zabaw z dziećmi młodszymi o specjalnych potrzebach edukacyjnych ”,A. Franczyk, K. Krajewska, Wyd. Impuls, Kraków, 2005,
„ Wzory i obrazki. Program rozwijający percepcję wzrokową ”,M. Frostig, D. Horne, Wyd. Polskie Towarzystwo Psychologiczne, Warszawa 1987.

Opracowała:
Magdalena Kwiatkowska