Anglicyzmy w języku polskim. Pożyczać albo nie pożyczać - oto jest pytanie. Scenariusz lekcji koleżeńskiej

Scenariusz lekcji koleżeńskiej
Osoba prowadząca: Urszula Kowalczyk
Szkoła: ZS nr 1 w Wieluniu
Data: 27.02.2018 r.
Czas trwania: 45 minut
Temat lekcji: Anglicyzmy w języku polskim. Pożyczać albo nie pożyczać- oto jest pytanie.

1. Cele kształcenia:
Uczeń:
• zna terminy: zapożyczenie, anglicyzm,
• rozumie, co powoduje nadużywanie zapożyczeń w języku polskim,
• odróżnia zapożyczenia od wyrazów rodzimych,
• potrafi zastąpić niepotrzebne zapożyczenia wyrazami rodzimymi,
• potrafi wyjaśnić, kiedy stosowanie zapożyczeń jest błędem językowym,

2. Metody pracy
Praca indywidualna i grupowa, burza mózgów, praca z tekstem, metoda pokazowa

3. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
1. Uczniowie podają definicję zapożyczenia i anglicyzmu
2. Wprowadzenie na temat historii zapożyczeń w języku polskim
3. Wskazanie zapożyczeń z języków: łacińskiego, niemieckiego, rosyjskiego, włoskiego i francuskiego (prezentacja)
4. Początek anglicyzmów i ich zalew w języku polskim (przyczyny)

a) Faza realizacyjna
1. Nauczyciel wyświetla prezentację multimedialną i omawia kolejne slajdy:
b) Najczęściej używane anglicyzmy
c) Anglicyzmy, w których została zachowana oryginalna pisownia
d) Używane przez młodzież skróty zapożyczone z języka angielskiego
e) Uczniowie określają znaczenie skrótów angielskich (karta pracy)

2. Analiza tekstu „Stretching w fitness clubie”

Całe szczęście, że zbliża się już weekend, bo miałam fatalny tydzień. Marzę tylko o wizycie
w SPA, gdzie ktoś mi zrobi peeling stóp i lifting twarzy. W środę ominęłam ćwiczenia
w fitness clubie, gdzie przy stretchingu zawsze można z kimś porozmawiać o najnowszych trendach. Tymczasem nawet do pubu nie miałam dziś z kim pójść. Wieczorem
zjadłam hot doga i cheeseburgera w fast foodzie, choć obiecałam sobie poprzestać na jogurcie naturalnym z formułą bio –active. Mimo iż jestem wykończona, muszę jeszcze wybrać się do najbliższego dealera BMW, który uruchomił właśnie nowy atrakcyjny program
leasingowy. Może choć nowy samochód o interesującym designie poprawi mi humor i sprawi, że znów poczuję się trendy.

Po zapoznaniu z tekstem, uczniowie wykonują następujące polecenia:
1) Wskaż zapożyczenia z języka angielskiego.
2) Spróbuj zastąpić zapożyczenia rodzimymi odpowiednikami. Czy w każdym przypadku jest to jednakowo proste zadanie?

3. Nauczyciel proponuje uczniom, aby na chwilę wyeliminowali zapożyczenia z języka angielskiego i próbowali nazwać wskazane przedmioty: komputer, laptop, smartfon, e- mail, router. (praca w grupach)

4. Ostatnie ogniwo fazy realizacyjnej stanowi próba odpowiedzi na pytanie, kiedy warto stosować zapożyczenia, a kiedy ich unikać. Uczniowie przy pomocy nauczyciela formułują najważniejsze wnioski. Nauczyciel wyświetla i omawia kolejny slajd.

Warto używać anglicyzmów, gdy:

- nie mamy polskiego odpowiednika danego słowa (np. weekend)
- wyraz jest powszechnie znany i rozumiany (np. hot dog, komputer)
- anglicyzmu nie da się zastąpić jednym wyrazem- wymaga rozbudowanych definicji (np. import, eksport)
Nie warto używać anglicyzmów, gdy:
- istnieje polski odpowiednik wyrazu (np. stretching to po prostu rozciąganie, leasing to wynajęcie, dzierżawa, a design niepotrzebnie zastępuje rodzimy projekt, model)
- są one niezrozumiałe dla znacznej grupy osób,
- nie wiemy, jak poprawnie zapisać oraz wymówić obce słowo.

c) Faza podsumowująca
1. Nauczyciel inicjuje dyskusję na temat zasadności posługiwania się wyrazami obcego pochodzenia, których odpowiedniki istnieją w języku polskim. Uczniowie uzasadniają, dlaczego należy stosować głównie rodzime wyrazy tam, gdzie jest to możliwe.
2. Co na temat zapożyczeń uważają autorytety w dziedzinie językoznawstwa?
Wyświetlenie krótkiego filmu zamieszczonego na kanale youtube z wypowiedzią prof. Jerzego Bralczyka „Lubimy obco brzmiące słowa, ale czy powinniśmy ich używać?”
www.youtube.com/watch?v=SDmwR6DrHG4

3. Nauczyciel dokonuje podsumowania lekcji.

Stosowanie zapożyczeń jest wygodne i w wielu przypadkach uzasadnione. Co może i powinno niepokoić? Postępujące wypieranie pewnych rdzennie polskich słów i zastępowanie ich tymi pożyczonymi z języka angielskiego. Zapożyczenia nie są zjawiskiem negatywnym, jeśli nie będziemy ich nadużywać. Zachowajmy w tym zakresie umiar i pamiętajmy o prostej regule: zapożyczenia mają prawo bytu wtedy, gdy w języku polskim brak odpowiednika danego terminu. Zatem: pożyczajmy, lecz z szacunkiem do ojczystej mowy!