Trening umiejętności społecznych w pracy dzieckiem z autyzmem

Skillstreaming – trening umiejętności społecznych jest interwencją
psychoedukacyjną wywodzącą się z psychologii i pedagogiki. W niniejszej
metodzie stosuje się nauczanie pożądanych zachowań prospołecznych.
Model nauczania przy pomocy Skillstreamingu zakłada, iż uczeń posiada
braki w ramach swojego repertuaru umiejętności i zachowań. W związku z tym
głównym celem staje się nauczanie pożądanych umiejętności. Dzięki
wprowadzeniu tej metody nauczyciel skupia się przede wszystkim na
aktywnych formach udzielania instrukcji, dzięki czemu nie nastąpi reakcja na
niewłaściwe zachowania ucznia. Po drugie wyjście z założenia braku
umiejętności daje ogromne pole do nauczenia odpowiednich i pożądanych
umiejętności prospołecznych, które uczeń będzie mógł zastosować w danej
sytuacji, a nauczyciel udzieli mu odpowiednio skonstruowanych do poziomu
funkcjonowania i rozumienia mowy wskazówek jak to zrobić.

Trening umiejętności społecznych jest metodą terapii umożliwiającą osobom z autyzmem zmniejszenie deficytów w zakresie kompetencji społecznych i pozwalającą na skuteczniejsze radzenie sobie w życiu, także dorosłym. Owa terapia obejmuje: kompetencje społeczne i komunikacyjne, emocje, umiejętności poznawcze, poczucie tożsamości i własnej wartości, a także samoocenę.

10 podstawowych umiejętności
Zazwyczaj jest tak, że program zajęć terapeutycznych przewiduje naukę dziesięciu podstawowych umiejętności:
1.zawierania znajomości
2.słuchania
3.pytania
4.odmawiania
5.inicjowania rozmowy
6.dyskutowania
7.reagowania na krytykę
8.jej wyrażania
9.radzenia sobie z uczuciami
10.odróżniania uczuć i także mówienia komplementów

W zakresie wyżej wymienionych obszarów wyznacza się cele terapeutyczne – ogólniejsze (do pracy na pewien okres) i szczegółowe (na dane spotkanie). Zajęcia grupowe muszą mieć określoną, stałą strukturę i jasne zasady, które ułatwiają osobom z ZA nabywanie kompetencji społecznych. Mnogość działań: wyznaczanie długoterminowych celów treningu, przygotowanie poszczególnych ćwiczeń, reagowanie na konflikty w grupie, zwracanie uwagi na proces grupowy i na konkretne problemy poszczególnych pacjentów, dbanie o bezpieczną atmosferę na zajęciach jest z jednej strony ogromnym wyzwaniem, z drugiej natomiast przynosi wielką satysfakcję. Podczas zajęć tą metodą dzieci otrzymują wiele informacji zwrotnych dotyczących swojego zachowania. Uczą się, w jaki sposób ich zachowanie wpływa na reakcje innych ludzi. uświadamiają sobie potrzebę rozwijania własnych kompetencji społecznych.
Trening Umiejętności jest zwykle treningiem grupowym, podczas którego terapeuta uczy poprzez korygowanie lub pokazywanie na właściwych przykładach, zachowania dzieci i młodzieży w różnych sytuacjach społecznych.
Umiejętność funkcjonowania w grupie jest dla dziecka bardzo ważna, a brak tej umiejętności rodzi szereg problemów.
Rozwijanie umiejętności społecznych jest podstawą działań terapeutycznych w pracy z osobami ze spektrum autyzmu.
Zajęcia obejmują:
1. Integrację z rówieśnikami w grupie:
- wspólna zabawa,
- nauka komunikowania się z innym dzieckiem,
- podejmowania współpracy.

2. Rozwijanie umiejętności zabawy:
- grupowe zabawy przedszkolne,
- gry i zabawy oparte na naprzemienności.
- wprowadzanie zabaw „na niby” i tematycznych.

3. Dzielenie przestrzeni z innymi ludźmi i nawiązywanie z nimi bliskich kontaktów.

4. Rozwijanie społecznych umiejętności, jakie panują w szkole czy przedszkolu:
- przestrzegania reguł pracy w grupie,
- czekania na swoją kolej,
- zgłaszania się,
- skupiania uwagi,
- reagowania na polecenia kierowane do grupy prze nauczyciela/terapeutę .

5. Rozwijanie społecznych umiejętności, z jakimi dziecko spotyka się w codziennym życiu:
- inicjowania rozmowy
- dyskutowania
- reagowania na krytykę
- radzenia sobie z uczuciami
- odróżniania uczuć

6. Przenoszenie uczonych umiejętności na sytuacje, z którymi dziecko spotyka się codziennie.
Dziecko autystyczne nie rozwija spontanicznie swych zdolności komunikacyjnych i społecznych. Jest to bardzo duży problem, gdyż stopień rozwinięcia tych umiejętności wpływa na poziom akceptacji dziecka przez środowisko społeczne, w którym się znajduje. W terapii dziecka z zaburzeniami autystycznymi należy położyć duży nacisk na wypracowanie zachowań społecznie akceptowanych i wyuczenie sprawności potrzebnych do prawidłowego funkcjonowania w życiu codziennym.
Istnieją różne metody i techniki, które mają na celu usprawnienie umiejętności społecznych dzieci z zaburzeniami autystycznymi. Wybór odpowiedniej metody zależy od stopnia zaburzenia dziecka.
LITERATURA:

„Modele zachowań oraz współpraca z dziećmi autystycznymi. Poradnik
dla rodziców i osób profesjonalnie zajmujących się problemem”.
red. Catherine Maurice

„Kroki ku samodzielności. Poradnik – dzień po dniu Jak nauczyć życia
dzieci specjalnej troski”.
Bruce L. Baker
Alan J. Brightman

„Skillstreaming. Kształtowanie umiejętności ucznia. Nowe strategie i
perspektywy nauczania umiejętności prospołecznych”.
Ellen McGinnis
Arnold P. Goldstein