Sposoby przeciwdziałania patologii w szkole

- należy nawiązać i utrzymywać współpracę z rodziną ucznia. Warto powtarzać rodzicom uczniów, jak ważny jest bezpośredni kontakt dziecka z rodzicami i przykład przez nich dawany. Zdarza się, iż nauczyciel musi zmodyfikować postawy rodzicielskie – od podstaw nauczyć rodziców prawidłowej komunikacji ze swoimi dziećmi;

- w każdej szkole musi koniecznie być prowadzona profilaktyka nikotynowa, alkoholowa i narkotykowa. Program profilaktyki ma za zadanie propagować zdrowy styl życia, ukazywać zgubny wpływ nałogów na organizm, zwracać uwagę na negatywne skutki zachowań agresywnych. Działania profilaktyczne realizowane mogą być w ramach lekcji przedmiotowych, godzin wychowawczych lub zajęć pozalekcyjnych;

- jeśli już w szkole pojawi się agresja, muszą zareagować wszyscy: zarówno dorośli, jak i młodzi ludzie. Najgorsze, co można zrobić, to zlekceważyć pierwsze przejawy patologii czy niesprawiedliwości. Wiadomo, że tolerancja nie oznacza obojętności na krzywdę innych. Należy zdawać sobie sprawę, że osoby bierne są współwinne negatywnych zdarzeń, bo nie zrobiły nic, by powstrzymać agresorów, uniknąć zła. W żadnym wypadku nie można zgadzać się na modną obecnie wśród młodych tzw. „kulturę przemocy”;

- warto dać młodzieży szansę rozwijania swoich umiejętności. Dobrym sposobem na walkę z różnego rodzaju patologią w szkole jest organizowanie dodatkowych zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych, które angażowałyby wszystkich albo przynajmniej wielu. Takich, na które młodzież chodziłaby z przyjemnością. Uczestnictwo w nich jest, w moim przekonaniu, bardziej odpowiednim zajęciem dla młodego człowieka niż wałęsanie się bez celu po wsi czy po mieście;

- zachowania patologiczne służą również badaniu granic – na co można sobie pozwolić. Pozwalają badać swoją skuteczność oraz są wyrazem walki o władzę. Zachowania patologiczne w danej sytuacji/szkole będą się powtarzać, gdy granice są słabo określone i dziecko nie wie, co jest dozwolone, a co zabronione, bądź też w sytuacjach, gdy nikt nie reaguje na przekraczanie granic. Aby zapobiegać zachowaniom patologicznym, należy wyznaczyć uczniom jasne i czytelne granice zachowania, stworzyć normy i zasady postępowania w palcówce oraz ustalić sposoby ich przestrzegania;

- w niektórych sytuacjach warto nagradzać pozytywne zachowania danego ucznia;

- w dobie rozpowszechnionego korzystania młodych ludzi z komputerów, Internetu i gier komputerowych, należy dyskretnie kontrolować młodzież - i to zarówno w szkole, jak i w domu;

- zlikwidować albo przynajmniej zmniejszyć wszelkiego rodzaju zakłócenia w funkcjonowaniu rodziny. Owe zaburzenia w zachowaniu rodziców mają zły wpływ na rozwój psychospołeczny dzieci i młodzieży;

- uczniowie mający lub sprawiający trudności w realizacji procesu dydaktyczno -wychowawczego powinni objęci być różnymi formami pomocy: współpraca z nauczycielem zajęć wyrównawczych, zajęcia świetlicy szkolnej;

- działania zmierzające do eliminowania zachowań patologicznych odniosą wtedy skutek, kiedy będą one zintegrowane zarówno ze strony szkoły, jak i rodziców, w związku z tym szkoła powinna dostarczać rodzicom wzorców postępowania z dziećmi, gdy staną się one ofiarami lub sprawcami przemocy, a także umożliwiać im ulepszanie metod oraz środków oddziaływań wychowawczych i profilaktycznych wobec własnych dzieci.Tego rodzaju pedagogizacji rodziców służy organizowanie dla nich spotkań i warsztatów z instytucjami współpracującymi ze szkołą, np. Poradnia Psychologiczno - Pedagogiczna, Kurator Sądowy, Sąd Rodzinny, Policja;

- szkoły muszą systematycznie diagnozować zjawiska patologiczne. Powinny też zrozumieć, że wszelkie działania profilaktyczne i zaradcze nieadekwatne do problemów w konkretnym środowisku są nieskuteczne i pogłębiają patologię, zamiast ją redukować. W takim przypadku należy zmienić taktykę postępowania i poszukać innych skuteczniejszych metod walki z zachowaniami patologicznymi występującymi wśród uczniów;

- uczniom należy przede wszystkim poświęcić uwagę. Zachowania patologiczne często maja na celu pozyskanie uwagi otoczenia, zainteresowania z jego strony, wsparcia i miłości – są wołaniem o pomoc kierowanym do otoczenia, które o dziecku nie pamięta;

- często w szkołach brakuje odpowiedniej terapii pedagogicznej dla uczniów z dysfunkcjami rozwojowymi i niepowodzeniami szkolnymi, które mogą być przyczyną poważnych zaburzeń zachowania;

- można spróbować rozwijać u młodych ludzi empatię – zdolność jednostki do rozumienia uczuć i myśli drugiej osoby;

- w szkole warto zadbać również o właściwe relacje pomiędzy nauczycielami a uczniami. Młodzież często narzeka na drastyczną niesprawiedliwość ze strony nauczycieli. Uczniowie do patogennych sytuacji wychowawczych szkoły zaliczają przede wszystkim brak poszanowania ich godności i interesów, nadmierne krytykowanie, ośmieszanie, a nawet atakowanie rodziny;

- w szkole nauczyciele często podporządkowują sobie uczniów, hamują ich naturalną aktywność. Uczniowie zaś chcą decydować o sobie, często wręcz walczą o prawo do własnych sądów i niezależności. Buntują się przeciw władzy, regulaminom i zwyczajom szkolnym. Pojawiająca się u uczniów agresja może być czasem odpowiedzią ucznia na prowokacyjne zachowanie nauczycieli.
należy zdawać sobie sprawę, iż gromadne przebywanie dużej liczby osób w określonym miejscu, np. w gimnazjum, tworzy naturalne podłoże dla zadrażnień i konfliktów, szczególnie, gdy dotyczy to osób o różnym systemie wartości, temperamencie, dysfunkcjach, celach, potrzebach i motywacjach czy doświadczeniach społecznych;

- należy zdawać sobie sprawę, iż rodzice – najważniejsze osoby w kształtowaniu postaw i charakterów - często nie dają sobie rady ze swoimi dziećmi. Dzisiejsza młodzież potrzebuje dużo więcej zainteresowania nie tylko ze strony opiekunów, ale i nauczycieli. Trzeba ją naprowadzać na odpowiednią ścieżkę życia i pomóc pokonywać przeciwności. Zmieniająca się sytuacja społeczna sprawia, że dzieci są osamotnione. Jakże często zapracowani rodzice czy też przemęczeni nadmiarem obowiązków nauczyciele nie mają wiele czasu na wzmocnienie więzi z młodzieżą. A młodzi ludzie, jeśli nie uzyskają pomocy, z pewnością się zagubią;

- każdy z nauczycieli musi pamiętać, że szkoła została stworzona nie tylko po to, aby uczyć, ale głównie po to, by sukcesywnie wychowywać. W dobie upadku tradycyjnych autorytetów szkoła powinna kształtować pozytywne postawy i wartości wśród młodzieży. Przecież nie są to dorośli ludzie, którzy wiedzą, czego chcą i wiedzą, jak żyć. Młodzieży trzeba wiele wyjaśnić, pokazać, jak odnaleźć się we współczesnej rzeczywistości;

- starając się przeciwdziałać patologii w szkole, należy przede wszystkim stworzyć dobrą atmosferę między uczniami a nauczycielami. Młodzież powinna wiedzieć, że przychodząc do pedagogów, zostanie uważnie wysłuchana, spotka się ze zrozumieniem i pomocą. Nauczyciel powinien traktować poważnie swoich podopiecznych, wysłuchać ich, wskazać to, co jest dobre lub negatywne w ich postępowaniu. Nauczyciel powinien przede wszystkim stać na straży wartości;

- dorośli swoim zachowaniem powinni dawać właściwe przykłady młodym ludziom. Jak powszechnie wiadomo w dzisiejszym świecie młodzież kształtuje swoje zachowanie w domu, na podwórku, ulicy. Młodzi nie zawsze wybierają za wzorzec odpowiednią osobę. Dlatego też nauczyciele, jako osoby mądrzejsze, powinni starać się wpłynąć na zachowanie młodzieży, poprzez swoje postępowaniem dawać odpowiedni przykład młodym. Przede wszystkim pedagodzy muszą wpajać podstawowe wartości takie, jak szacunek do drugiego człowieka, poszanowanie jego godności, odpowiedzialność za słowa i czyny, uczciwość, dążenie do prawdy. I oczywiście wymagać, by te zasady były przestrzegane;

- należy również szukać pomocy u specjalistów. Szkoła powinna - w miarę swoich możliwości - starać się organizować zajęcia z psychologiem i pedagogiem. Najlepiej byłoby, gdyby na te lekcje uczęszczały wszystkie dzieci ze szkoły. Wiele z nich na pewno bało się do tej pory lub wstydziło iść, np. do pedagoga. Jeśli zaś całe klasy chodziłyby na takie spotkania, nikt nie miałby większych oporów;

- szkoła musi eliminować patologie. Powinny być organizowane zajęcia na ten temat. Dzięki temu uczniowie będą bardziej wyczuleni na krzywdę innych. Będą starali się być mniej impulsywni, ponieważ uświadomią sobie konsekwencje swojego postępowania. Lecz sami się tego nie dowiedzą . Do tego potrzebna jest właśnie szkoła;

- sami nauczyciele powinni rozmawiać ze sobą o problemach uczniów. Dlatego nie tylko wagary, ale też inne zachowania patologiczne uczniów, czyli np. agresja, zażywanie narkotyków lub picie alkoholu często w szkołach nie są właściwie monitorowane, ani rozwiązywane;

- w szkole można spróbować zorganizować grupy wsparcia, wykłady i pogadanki profilaktyczne;

- należy zdawać sobie sprawę, iż działania zmierzające do eliminowania zachowań patologicznych odniosą wtedy skutek, kiedy będą one zintegrowane zarówno ze strony szkoły, jak i rodziców, w związku z tym szkoła dostarcza rodzicom wzorców postępowania z dziećmi, gdy staną się one ofiarami lub sprawcami przemocy, a także umożliwiająca im ulepszanie metod i środków oddziaływań wychowawczych i profilaktycznych wobec własnych dzieci. Takiej pedagogizacji rodziców służy organizowanie dla nich spotkań i warsztatów z instytucjami współpracującymi ze szkołą jak, np. Poradnia Psychologiczno - Pedagogiczna, Kurator Sądowy, Sąd Rodzinny czy Policja;

- warto uczulić sprzedawców, by przestrzegali Ustawy o zakazie sprzedaży nieletnim papierosów i alkoholu, ponieważ są informacje, iż nieletnim są sprzedawane wyroby nikotynowe i alkohol.

Biorąc pod uwagę powyższe argumenty stwierdzam, że szkoła może starać się pomóc młodzieży w walce z patologią. Istnieje wiele różnych sposobów, choć nie ma idealnego, aby temu zjawisku się przeciwstawić. Trzeba po prostu chcieć. Wszyscy powinniśmy szukać rozwiązania problemów, a nie skupiać się na wskazywaniu winnych. W walce z szerzącą się wśród młodzieży patologią konieczne jest współdziałanie nauczycieli, rodziców oraz uczniów. Razem powinniśmy stworzyć taką szkołę, w której każdy uczeń będzie czuł się bezpiecznie, będzie z chęcią przychodził na zajęcia i pogłębiał w spokoju swoją wiedzę. Mam nadzieję, że w przyszłości stanie się to realne.
Na zakończenie może warto przytoczyć słowa pewnej uczennicy: „Uważam, że jest tylko jeden sposób na zlikwidowanie patologii w szkołach: należałoby udowodnić całej buntującej się młodzieży, że można żyć w inny, normalny sposób”. Jak to udowodnić? – to już wyzwanie stojące przed nauczycielami, rodzicami i samą młodzieżą.