Istota zdrowego żywienia dziecka dla jego prawidłowego rozwoju

Istota zdrowego żywienia dziecka dla jego prawidłowego rozwoju.
Opracowały: Joanna Ignaciuk, Agnieszka Kowalska

Każdy rodzic zdając sobie sprawę z istoty zdrowego żywienia dzieci, posyłając swoje dziecko do przedszkola poddaje wątpliwości zwyczaje żywieniowe panujące w danej placówce. Dziecko spędzając większą część dnia w placówce, siłą rzeczy spożywa w niej prawie wszystkie posiłki. Rolą przedszkola jest więc dołożenie wszelkich starań do tego, by były one odpowiednio zbilansowane. Jeść zdrowo, to nie tylko szklanka mleka na śniadanie i jedzenie jednego owocu dziennie.
Wraz z wiekiem zmieniają się również nawyki żywieniowe dzieci. W wieku przedszkolnym dziecko przejawia następujące sekwencje rozwojowe czynności odżywiania się:
- 3 r.ż. Pojawiają się swoiste nawyki żywieniowe. Dziecko może ujawniać „wyrobione gusta” odnośnie do rodzaju, smaku, konsystencji, formy oraz czasu podania określonego posiłku. Apetyt dziecka bywa bardzo zmienny. Dziecko chce samodzielnie jeść i pić. Uwzględnienie jego potrzeb rozwojowych – w granicach rozsądku – może ułatwić czynność spożywania posiłków i pomóc w tworzeniu pozytywnych skojarzeń z jedzeniem. Do repertuaru żywieniowego wchodzą zielone warzywa oraz desery.
- 4 r.ż. Dziecko interesuje się przyrządzaniem posiłków – chętnie bierze udział. Posiłek czterolatka może trwać długo, gdyż dziecko w tym okresie zwykle bardzo dużo mówi, trudno mu pozostać na miejscu, niejednokrotnie musi w czasie jedzenia pobiec do łazienki. Dziecko w tym wieku można skoncentrować na jedzeniu i zmobilizować, wzbudzając w nim świadomość, iż będzie dzięki temu „lepiej rosnąć”, organizując „wyścig” z rodzeństwem czy zapowiadając w nagrodę deser.
- 5 r.ż. Lepszy apetyt. Dziecko może swobodnie jeść z rodziną przy wspólnym stole. Jest względnie samodzielne. Mówi, co ma ochotę zjeść; preferuje konkretne, proste dania i łatwo zniechęca się do różnych potraw, nawet na dłuższy czas.
- 6 r.ż. Dość typowy dla sześciolatka jest duży apetyt; dziecko chętnie prosi o jedzenie między posiłkami, czasami także przed pójściem spać lub w środku nocy. Mogą pojawiać się problemy z jedzeniem porannym, zwłaszcza gdy poprzedza ono ważny obowiązek, jak pójście do szkoły/przedszkola.
/źródło: IIg F. L., Bates Ames L., Baker M. S., „Rozwój psychiczny dziecka od 0 do 10 lat“, Gdańsk 2007/

Zasady prawidłowego odżywiania się istotne dla zdrowia dzieci:
- Urozmaicenie i umiar w diecie. Spożywanie I i II śniadania: I śniadanie powinno zapewnić dziecku ok. 20% dobowego zapotrzebowania na energię, powinno zawierać: produkty zbożowe, warzywa lub owoce, mleko lub jego przetwory, słabą herbatę naturalną, herbatę ziołową, kawę zbożową białą; II śniadanie po kilku godzinach w przedszkolu uzupełnia niedobory energetyczne i umożliwia dziecku dalszą efektywną pracę i zabawę; powinno składać się z: kanapki z serem lub wędliną, owocu lub warzywa, jogurtu owocowego lub kefiru z bułką razową, ciepłej herbaty, kawy zbożowej, wody mineralnej.
- Dieta wegetariańska nie jest zalecana dzieciom! Jak podaje Antoni Szymański, korzystne jest częstsze spożywania posiłków: 4-5 dziennie (rozkład procentowy kalorii dostarczanych w posiłkach w ciągu dnia powinien być wówczas następujący: 20/10/30/15/25).
Dbanie o właściwą dietę może być czynnikiem zapobiegającym otyłości i związanym z nią chorobom układu krążenia, układu kostnego lub cukrzycy u dzieci. W niektórych przypadkach sposób odżywiania rzutuje na samopoczucie i zachowanie dziecka, a przez to również na jego postępy w nauce. Nieprawidłowa dieta może spowodować senność, zmęczenie, rozdrażnienie, drażliwość, trudności w koncentracji uwagi, osłabienie, dolegliwości ze strony układu pokarmowego, bóle głowy; u alergików może zaostrzyć objawy uczulenia.
Problem popularnej i łatwo dostępnej żywności typu fast food oraz słodyczy i słodkich napojów polega na tym, że produkty te dostarczają dużej ilości kalorii i jednocześnie niewielu pożądanych składników odżywczych oraz witamin i minerałów. Jeśli uwzględnimy fakt, że potrzeby kaloryczne pięciolatka to około 1700kcal w ciągu doby, okazuje się, że jeden podwójny hamburger może mu dostarczyć jedną trzecią dziennego zapotrzebowania kalorycznego. Wiadomo jest, że dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym chętniej sięgają po niewłaściwe produkty, jeśli ich organizmy zostały do tego przyzwyczajone od najmłodszych lat. Zagrożeniem są też reklamy, bardzo często zachęcające do niezdrowego jedzenia oraz popularność słodkich napojów i słodzonych soków, które dostarczają zbędnych kalorii. Psychologowie przestrzegają: pozwalanie dzieciom na sięganie po reklamowane smakołyki kiedy chcą, prowadzi do uzależnienia, wypacza zmysł smaku, buduje postawę biernego, bezkrytycznego konsumenta podatnego na manipulację. A że dawać opór trzeba, przekonują również lekarze. Alarmują, że jeśli nie zadbamy o zdrowe żywienie dzieci, w przyszłości staniemy przed problemem chorób cywilizacyjnych i postępującej degradacji mózgu, a co za tym idzie – trudności w uczeniu się.
Te problemu z resztą już się ujawniają: przybywa dzieci agresywnych, z ADHD, depresją. Skutki złego odżywiania widać gołym okiem – dzieci tyją, szybciej się męczą, częściej chorują. Coraz bardziej otwarcie mówi się, że słodycze i przekąski oferowane dzisiaj przez producentów, często są po prostu trujące. Ciągle za mało słychać o tym, że owe produkty niszczą również mózgi dzieci. Poprzez nieprawidłową pracę mózgu, która spowodowana jest niedoborem substancji odżywczych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania, zaburzona zostaje zdolność uczenia się. Dlatego dzieciom potrzebna jest prawidłowo zbilansowana dieta, czyli taka, która będzie gwarantować dostarczenie w ciągu dnia organizmowi energii i wszystkich potrzebnych składników pokarmowych w odpowiedniej ilości.
Cukier jest swoistą pułapką w diecie dziecka, nadmiar słodzonych produktów zapewnia dziecku „cukrowy szczyt”, czyli tzw. powera objawiającego się hiperaktywnością. Power jednak znika równie szybko, jak się pojawił. I wtedy mózg domaga się kolejnej dawki cukru, więc dziecko sięga po kolejnego batonika – dostarczyciela pustych kalorii. Ma do wyboru poczucie zmęczenia i apatii albo uzupełnienie zapasu słodkiego paliwa i kolejny energetyczny szczyt. U dzieci w nadmiarze spożywających cukier dochodzi do niedoboru witamin i minerałów. Badania nad dziećmi z ADHD i dysleksją wielokrotnie wskazywały na niedobory minerałów i witamin. Istnieją dowody, że prawidłowe odżywianie poprawia warunki rozwoju i leczy jego zaburzenia.
Wszystkie dowody świadczące o tym, jak ogromną role odgrywa prawidłowa dieta dla rozwoju dziecka, przemawiają za tym, że zarówno rodzice, jak i przedszkole powinni dołożyć wszelkich starań, by dziecko odżywiało się zdrowo, wartościowo i właściwie.

/Wykorzystano artykuły: Agnieszka Pasternak: „Mamo, ja też chcę być fit!”; Bliżej przedszkola nr 11.110 listopad 2010; „By niejadek zjadł... gdy dziecko cierpi na brak apetytu”; Bliżej przedszkola nr 9.120 wrzesień 2011; „Pojedynek z fast foodem” Alina Gutek źródło: Internet, http://partnerstwo.onet.pl/1500015,3500,1,artykul.html/