To szkoła powinna przystosowywać się do uczniów, a nie na odwrót (A.S. Neill)

„To szkoła powinna przystosowywać się do uczniów, a nie na odwrót” (A.S. Neill)

Celem działalności dydaktyczno-wychowawczej szkoły jest wielostronny rozwój ucznia, ze szczególnym zwróceniem uwagi na jego przygotowanie do aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym i kulturalnym, należytego wykonywania przyszłej pracy zawodowej . Szkoła nie tylko kształtuje jego intelekt i odpowiednie postawy społeczno- moralne, lecz także rozwija uczucia i dążenia. Dba o zgodne funkcjonowanie wszystkich członków społeczności szkolnej, ze szczególnym zwróceniem uwagi na wzajemne poszanowanie ich indywidualności i godności osobistej. Ale czy polska szkoła przystosowuje się do uczniów czy wręcz przeciwnie; to uczniowie przystosowują się do niej?
Udzielenie jednoznacznej odpowiedzi na powyższe pytanie mogłoby wydawać się pochopne, a nawet niesprawiedliwie. Wolność jest często błędnie kojarzona z samowolą i brakiem kontroli nad dzieckiem. Tymczasem wolność może dotyczyć kwestii takich jak wybór aktywności, popełnianie błędów czy rozwój we własnym tempie.
Faktem jest, że koncepcja pedagogiczna A.S. Neilla nie jest w polskich szkołach w pełni realizowana, nie mniej jednak wiele jej elementów znajduje zastosowanie. Uczniowie polskich szkół nie mogą rozpoczynać nauki wtedy, kiedy chcą, ponieważ są objęci obowiązkiem szkolnym, którego czas może ulec zmianie jedynie w oparciu o stosowne orzeczenia w tej kwestii. Nie mogą również uczęszczać tylko na wybrane zajęcia. Wiele do życzenia pozostawia w kontekście koncepcji A.S. Neilla także sprawa ich samorządności. Nie mniej jednak nauczycielom w polskich szkołach zależy na tym, by przygotować dzieci i młodzież do życia w szerokim znaczeniu tego słowa. Oferta zajęć pozalekcyjnych jest w większości szkół na tyle bogata, że każde dziecko może znaleźć coś dla siebie. Trudno byłoby również mówić o ograniczaniu swobody postaw, zachowań wobec nauczycieli czy ubioru, ponieważ swoboda w tym zakresie jest dopuszczalna do momentu, gdy nie przynosi szkody innym. Celem wychowania w polskich szkołach nie jest pełna swoboda, ale z pewnością „wolny człowiek, istota w pełni szczęśliwa, żyjąca w pełnej harmonii z pokoleniem ludzi dorosłych i starszych”, jak postuluje w swojej koncepcji pedagogicznej A.S. Neill .
Kluczem do sukcesu, jeśli chodzi o możliwie optymalne funkcjonowanie ucznia w polskiej szkole i jak najlepsze przygotowanie go do dorosłego życia, mogłyby okazać się bezkonfliktowa, życzliwa postawa nauczycieli wobec dzieci i sprawiedliwe ocenianie ich osiągnięć. W myśl dostosowania się szkoły do ucznia wpisuje się również bliski kontakt ucznia i nauczyciela, będący warunkiem koniecznym nawiązania z dzieckiem autentycznego dialogu, a co za tym idzie, rozpoznaniem jego indywidualnych potrzeb i możliwości, a w dalszej kolejności dostosowania metod i form pracy celem uzyskania możliwie najlepszych efektów pracy. Nie można zapomnieć jeszcze o jednej niezwykle ważnej kwestii, a mianowicie o tym, że jeśli chcemy zmienić szkołę na lepszą, należy nawiązać współpracę na linii nauczyciel – uczeń – rodzic, bo szkoła autonomiczna jest wspólnota tych, którzy się uczą, a uczącymi się w szkole są nie tylko uczniowie .

Bibliografia:
Banach Cz., Zadania i cechy dobrej szkoły jako organizacji uczącej się i doskonalącej [w:] Szkoła w nauce i praktyce edukacyjnej, T. 1, pod red. B. Suchackiej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2006.
Denek K., W stronę dobrej szkoły [w:] Szkoła w nauce i praktyce edukacyjnej, T. 1, pod red. B. Suchackiej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2006.
Śliwerski B., Edukacja pod prąd, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2008.
Wysokowska G., Miejsce i rola szkoły w procesie kształtowania się człowieka [w:] „Wychowanie na co Dzień” 2003, nr 4-5.