Prace domowe - ale z umiarem!

Od wielu miesięcy trwa debata między nauczycielami, dyrektorami, kuratorami i rodzicami uczniów na temat zadawania prac domowych. Mówi się, że uczniowie są przeciążeni nauką w domu. „Z publikacji „Policy Notes” opracowanej przez Fundację Naukową Evidence Institute oraz Związek Nauczycielstwa Polskiego i opartej na danych z międzynarodowego badania kompetencji 15- latków wynika, że polskie dzieci na naukę w domu poświęcają znacznie więcej czasu niż ich rówieśnicy z większości krajów” (dane z Gazety Wyborczej z dnia 8 lutego 2018 ). Nasuwa się więc pytanie – dlaczego tak jest i z czego to wynika? Wydaje mi się, że wynika to przede wszystkim z rozmaitego systemu edukacyjnego w szkołach w różnych państwach, z niewłaściwej organizacji i planowania dnia, a także z niewłaściwego doboru prac domowych przez zadających nauczycieli. Nie może być tak, że celem pracy domowej jest przerobienie materiału, na który zabrakło czasu na lekcji. Uważam, że praca domowa jest koniecznym składnikiem procesu edukacyjnego, ale tylko wtedy, kiedy jest mądrze zadawana. W pracy domowej dzieci powinny utrwalać poznane na lekcji wiadomości i usprawniać je drogą ćwiczeń, na przykład w domu. Celem prac domowych jest więc pogłębienie i uzupełnienie nabytej na lekcji wiedzy, a także jej usystematyzowanie. Praca domowa jest też okazją dla dzieci nieśmiałych, które mają szansę wykazania się, np. poprzez wyszukiwanie dodatkowych materiałów i wykorzystanie ich w tej pracy. Ważnym aspektem jest trudność pracy domowej. W takiej sytuacji zdarza się, że często rodzic lub starsze rodzeństwo wykonuje prace za dziecko. Pomagać dziecku nie oznacza zrobić za nie zadania. Takie działania potrafią dezorientować nauczyciela w opanowaniu treści przez uczniów, a ponadto dają zły przykład dzieciom. Rodzic (zwłaszcza uczniów młodszych) powinien ograniczyć się do dopilnowania, aby lekcje były wykonane starannie i poprawnie. Należy więc ukierunkować pracę dziecka, wskazać właściwą drogę rozwiązania i obserwować, jak ono sobie radzi, a nie robić za nie.
Rozważając szeroki temat prac domowych niewątpliwie nasuwa mi się problem prac zadawanych w nadmiarze. Sprawia to przeciążenie ucznia, które z kolei może powodować stany chorobowe, np. anemię, bóle głowy, brak apetytu, nerwowość, a nawet stany depresyjne. Dlatego warto przemyśleć prace domowe i zadawać tylko takie, które nie zajmą zbyt wiele czasu, ale jednocześnie utrwalą nowy materiał. Trzeba pamiętać też, że przygotowywanie się do sprawdzianów czy kartkówek też jest pracą domową i zajmuje uczniom sporo czasu.
Ważnym problemem jest też wcześniej przeze mnie wspomniana organizacja dnia uczniów, w tym obarczanie rozmaitymi zajęciami dodatkowymi przez rodziców (języki obce, muzyka, korepetycje, sporty, itp.). Organizacja czasu wolnego powinna być przedmiotem stałego zainteresowania rodziców. Każdy uczeń powinien mieć też czas wolny dla siebie, czyli czas (wg Tadeusza Wujka), „który pozostaje mu po zaspokojeniu potrzeb organizmu, wypełnieniu obowiązków szkolnych i domowych. Jest to czas, w którym może on wykonać czynności według swojego upodobania, związany z wypoczynkiem, rozrywką i zaspokojeniem własnych zainteresowań” oraz wnosi elementy urozmaicenia do codziennego życia. Dobra organizacja wolnego czasu w znacznym stopniu wpływa na prawidłowy rozwój człowieka.
Reasumując powyższe rozważania uważam, że należy zadawać prace domowe, ale w taki sposób, aby nie przeciążać uczniów w nadmiarze. Prace domowe stanowią bardzo ważny element wdrażania dziecka do poczucia obowiązku oraz przyczyniają się do uporządkowania i przyswajania nowo nabytej wiedzy. Warto więc zadawać prace domowe – ale przemyślane i z umiarem.