Autorytet nauczyciela

Oboje jesteśmy nauczycielami pracującymi w Bydgoszczy. Jedno z nas pracuje z dziećmi w młodszym wieku szkolnym, drugie w liceum ogólnokształcącym. Często zastanawialiśmy się jak odbierają nas uczniowie i co ich zdaniem kryje się pod hasłem autorytet nauczyciela.
Autorytet wg E. Durkheima jest to cecha, w którą jest uposażona istota realna lub idealna w stosunku do określonych osobników, dzięki której uważana jest przez tych ostatnich za obdarzoną w moc wyższą od tej, jaką przypisują samym sobie.
Przechodząc na grunt szkoły posłużyć się można definicją J. Pietera zawartą w jego książce pt. „Poznawanie środowiska wychowawczego”. Autorytet nauczyciela wg niego to zespół wielu różnorodnych właściwości nauczyciela, dzięki którym uczeń bez wyraźnych nakazów i bez strachu przed karą ulega wychowawczemu wpływowi nauczyciela, a w szczególności chętnie uczy się stosować do jego wymagań.
Czym jest zatem autorytet nauczyciela w oczach dzisiejszych uczniów? Czy jest to strach przed oceną niedostateczną stosowaną przez niektórych nauczycieli w celu wzbudzenia respektu, okazywanie surowości? A może partnerski, wręcz koleżeński stosunek do podopiecznych? Wszystko zależy od samego nauczyciela, jego cech charakteru i sposobu bycia.
Aby sprawdzić jakie zmiany następują w postawach wobec nauczycieli od szkoły podstawowej po liceum, czy nauczyciel dalej jest autorytetem poprosiliśmy dzieci z klasy III SP oraz młodzież klas I i II liceum o odpowiedź na kilka pytań dotyczących tych problemów.

Prawie wszyscy badani uczniowie klasy III uważają, że jego wychowawca prowadzi zajęcia w sposób ciekawy, urozmaicony i interesujący.
Tak wiele pozytywnych wskazań związane jest zapewne z tym, iż dzieci klas młodszych są bardzo ufne i przywiązane do swego wychowawcy. Większość uważa swego nauczyciela za autorytet, kogoś, kto ma zawsze rację i nigdy się nie myli.
Aby sprawdzić jaka jest pozycja nauczyciela wśród uczniów klas I liceum posłużyliśmy się pytaniem, które brzmi „Kto jest według Ciebie autorytetem współczesnej młodzieży?”.

W wyniku badań okazało się, że na pięć możliwości nauczyciel zajął dopiero czwarte miejsce (tylko 27 wskazań na 100). Dla większości uczniów autorytetem są ich koledzy, środowisko, w którym najczęściej spędzają swój czas wolny. Zaskakuje dopiero trzecie miejsce domu rodzinnego
Być może jest to związane z pozycją szkoły we współczesnym świecie oraz „odwiecznym konfliktem pokoleń”.
Aby znaleźć cechy „belfra z autorytetem” poprosiliśmy uczniów o uszeregowanie cech nauczyciela od najważniejszej do najmniej ważnej.
W klasach III edukacji wczesnoszkolnej zadaliśmy pytanie: „Jaka według Ciebie powinna być wychowawczyni?”. Dzieci miały do wyboru: mądra, wyrozumiała, sprawiedliwa, zadbana, wesoła, wymagająca. Na pierwszym miejscu uczniowie wybrali mądra. Następne wskazania to: wesoła, zadbana, sprawiedliwa, wyrozumiała, wymagająca.
Uczniowie liceum ogólnokształcącego zetknęli się z poleceniem: „Poniżej wymienione są cechy nauczyciela. Oznacz cyfrą 1 najważniejszą cechę nauczyciela, a kolejnymi cyframi cechy coraz mniej istotne. Liczbę 8 powinna otrzymać cecha najmniej ważna”. Pierwsze miejsce zajęła sprawiedliwość, drugie to wyrozumiałość. Następnie licealiści wymieniali umiejętności nauczyciela co do jasnego i interesującego przekazywania wiedzy. Poza tym uczniowie cenią u nauczycieli opanowanie, pogodny i serdeczny stosunek do ucznia, umiejętność nawiązywania kontaktów, pozyskiwanie zaufania. Na ostatnim miejscu znalazł się wygląd zewnętrzny- choć przy niektórych odpowiedziach z komentarzem.
Uogólniając uczniowie w młodszym wieku szkolnym oraz uczniowie liceum uważają, że autorytet ma ten nauczyciel, który jest odpowiednio przygotowany do swojej pracy. Mimo burzliwych przemian społecznych i gospodarczych poszukuje wciąż nowych rozwiązań. Zawsze rzetelnie realizuje przyświecające mu cele, które nakierowane są na miłość do dzieci i młodzieży.