Program zajęć ekologiczno-plastycznych w świetlicy szkolnej "WIEDZA+UPCYKLING"

PROGRAM ZAJĘĆ EKOLOGICZNO-PLASTYCZNYCH W ŚWIETLICY SZKOLNEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ W BRZEZINACH „WIEDZA + UPCYKLING”
„Czego Jaś się nie nauczy, tego Jan nie będzie umiał”
(przysłowie)

Opracowała: mgr Renata Niedźwiedzka
Rok szkolny: 2017/2018

SPIS TREŚCI:
I. WSTĘP
II. CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU
III. CELE PROGRAMU
IV. METODY - FORMY PRACY – ŚRODKI DYDAKTYCZNE
V. TREŚCI PROGRAMOWE
VI. EWALUACJA
VII. BIBLIOGRAFIA
VIII. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE
IX. ANKIETA

I. WSTĘP
Wszyscy pragniemy zieleni łąk, czystego powietrza, zapachu lasów, świergotu ptaków, słowem odpoczynku na łonie przyrody. Jednocześnie jednak, to my – ludzie jesteśmy największymi niszczycielami przyrody. W dobie gwałtownych zmian i szybkiego rozwoju cywilizacji coraz większego znaczenia nabierają pojęcia: ekologia, edukacja ekologiczna, ochrona środowiska. Człowiek już od zarania dziejów korzystając z naturalnych bogactw ziemi, wyrządził jej wiele krzywd, które stanowią poważne zagrożenia równowagi biologicznej. Problem ten dotyczy wszystkich mieszkańców naszej ziemi. Z dnia na dzień zatruwamy atmosferę, zanieczyszczamy gleby, wody,a przecież dzięki temu niszczymy samych siebie. Powinniśmy walczyć z tymi procesami, które powodują zachwianie tej równowagi biologicznej. Współczesny człowiek zatem, chcąc zdrowo żyć i cieszyć się pięknem przyrody powinien pogłębiać swoja wiedzę ekologiczną i dbać o środowisko już od najmłodszych lat. Przyroda od wczesnego dzieciństwa jest najbliższa i najbardziej dostępna dziecku, powinna więc stanowić źródło jego przeżyć i wiedzy. Już w wieku szkolnym należy ukazywać dzieciom piękno otaczającego świata. Należy uświadamiać, że zasoby przyrody, takie jak: gleba, woda, las stanowią organicznie powiązaną całość, że każdy owad, płaz, gad czy nawet grzyb trujący ma swoją rację bytu w przyrodzie i bez potrzeby nie wolno go niszczyć. Edukacja ekologiczna dzieci, już od najmłodszych lat ich życia jest podstawą i warunkiem do racjonalnego postępowania w duchu szacunku do przyrody i jej ochrony tu i teraz i w przyszłości. Mogą oni stać się pełnowartościowymi partnerami dorosłych. Są bowiem bacznymi obserwatorami tego wszystkiego, co się wokół nich dzieje. Edukacja z zakresu ochrony i kształtowania środowiska człowieka powinna więc stanowić składową część działalności opiekuńczo – rozwojowo – wychowawczo – dydaktycznej nauczyciela i rodziców.

II. CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU
Program „Wiedza + upcykling” przeznaczony jest do realizacji w ramach zajęć pozalekcyjnych dla uczniów szkoły korzystających ze świetlicy szkolnej.
Myślą przewodnią oraz podstawą doboru i układu treści było poznawanie ekologicznych aspektów własnego domu, szkoły i najbliższego otoczenia, pogłębianie wiedzy ekologicznej, umiejętności manualnych i wyobraźni plastycznej. Realizacja programu ma pomóc w kształtowaniu u dzieci umiejętności, postaw i zachowań mających na celu zrozumienie świata przyrody oraz problemu środowiska. Ma również pogłębić wiedzę o sposobach dbania o czystość naszego środowiska przyrodniczego i ochronę roślin, zwierząt oraz zdrowia nas samych i mieszkańców naszej miejscowości.
Dodatkową myślą i założeniem programu jest upcykling – przekształcanie niepotrzebnego, niechcianego odpadu w przedmiot o nowej wartości użytkowej lub estetycznej. Ponieważ podnoszenie świadomości ekologicznej prowadzi do ograniczenia masy odpadów składowanych na wysypiskach, redukcji zużycia wody, energii i zasobów potrzebnych do wytworzenia nowego przedmiotu. Dlatego nie wszystko musi trafić na śmietnik. Niektórym rzeczom można przyjrzeć się ponownie i dać nowe życie.
Program zajęć przeznaczony jest dla wszystkich chętnych uczniów z klas III – VI przebywających na świetlicy szkolnej przynajmniej raz w tygodniu danego dnia przez dwie godziny świetlicowe. Zajęcia odbywać się będą w ramach zajęć pozalekcyjnych 1 raz w miesiącu przez 2 godziny zegarowe w świetlicy przez osiem miesięcy od września do kwietnia w roku szkolnym 2017/2018.W tym jedna godzina przeznaczona będzie na przekazanie wiedzy przez nauczyciela, dotyczącej zagadnienia zajęć w miesiącu oraz poszukiwania jej przez ucznia i uzupełniania poprzez korzystanie z Internetu. Natomiast druga godzina to zajęcia plastyczne z upcyklingu, wykorzystujące różnorodne zasoby surowców wtórnych.
Uczestnictwo uczniów w zajęciach odbywać się będzie na zasadzie dostępności. W zajęciach mogą brać udział dzieci bez względu na wiadomości, umiejętności i poziom uzdolnień. Każdy, kto chce realizować się na tego typu zajęciach ma do tego pełne prawo.
Zajęcia są dobrowolne, gdyż ucznia nie można zmusić do uczestnictwa w zajęciach pozalekcyjnych, bo brak chęci z jego strony nie przyniesie w pracy żadnych rezultatów. Ważna jest również zasada atrakcyjności. Tylko zajęcia atrakcyjne w treści i sposobie prowadzenia mogą liczyć na względnie stałych uczestników. Atrakcyjność tą podniosą zaproszeni goście. Na każdych zajęciach inna osoba/osoby związana bezpośrednio lub pośrednio z tematem miesiąca. Korzystanie z komputera i Internetu na zajęciach w celu wyszukiwania uzupełniających wiadomości oraz inspiracji na zajęciach plastycznych to dodatkowy atut zajęć dla ucznia.
Właściwą realizację programu wyznacza baza materiałowa. Każdy uczestnik odpowiednio wcześnie zapoznaje się z tematem i zestawem materiałów potrzebnych na kolejne zajęcia.
Program ma charakter otwarty, można go modyfikować i dostosowywać do potrzeb i możliwości dzieci.
Program zostanie podsumowany w miesiącu kwietniu organizacją Międzygminnego Konkursu Wiedzy Ekologiczno – Przyrodniczej „Przyjaciel przyrody - segreguję i poznaję”.

III. CELE PROGRAMU

•wychowanie ekologiczne,
•wyrobienie właściwego stanowiska do ochrony środowiska naturalnego,
•stymulowanie dziecięcej aktywności w kierunku poznawania i rozumienia przyrody,
•kształtowanie zaangażowanej postawy wobec otaczającego świata oraz uwrażliwienie na piękno,
•wychowanie przez tworzenie sztuki codziennego użytku,
•praktyczne uczenie upcyklingu,
•rozwój zdolności manualnych,
•rozwój zmysłu artystycznego dzieci,
•stworzenie warunków sprzyjających wspólnej zabawie,
•pobudzanie inicjatywy i inwencji w spontanicznej twórczości plastycznej przez oddziaływanie na wyobraźnię, fantazję i sferę uczuciowo - intelektualną,
•zwrócenie uwagi społeczności szkolnej oraz członków lokalnego środowiska na problemy związane z „nadprodukcją” śmieci we współczesnym świecie,
•pokazanie w praktyce na czym może polegać upcykling w naszych domach,
•współpraca w grupie i wywiązywanie się z powierzonych zadań,
•prezentacja sztuki użytkowej wykonanej przez uczniów naszej szkoły,
•włączenie rodziców i zaproszonych gości do współpracy poprzez pomoc w realizacji niniejszego programu.

IV. METODY - FORMY PRACY – ŚRODKI DYDAKTYCZNE
METODY:

- oglądowe- pokaz, obserwacja
- słowne- pogadanka, instrukcje, rozmowa, dyskusja, opis, praca z tekstem, opowiadanie
- praktycznego działania- ćwiczenia praktyczne, metoda badawcza
- problemowe ( poszukiwanie drogi rozwiązania problemu)
- warsztaty plastyczne - praca twórcza
- zabawy dydaktyczne
- konkursy

FORMY
- indywidualna
- grupowa
- zbiorowa

ŚRODKI DYDAKTYCZNE

W większości na zajęciach plastycznych upcyklingu będą wykorzystywane surowce wtórne do wykonania prac, ale także potrzebne będą materiały pomocnicze i uzupełniające np: klej, taśma klejąca, papier różnego rodzaju, filc kolorowy, farby, flamastry, plastelina, bibuła, sznurek, druciki, patyczki, nożyce, pędzle, itp.
Na zajęciach z zakresu wiedzy : karty informacyjne, laptop, rzutnik z ekranem, komputery szkolne, karty pracy, czasopisma ekologiczne i przyrodnicze, broszury edukacyjne, materiały wydrukowane oraz kserowane, itp.

V. TREŚCI PROGRAMOWE

Program obejmować będzie osiem działów tematycznych związanych z każdym miesiącem według kalendarza ekologicznego.

1.WRZESIEŃ: „DZIEŃ GRZYBA” {Dzień śliwki, Dzień fauny i flory, Dni sprzątania świata, Pierwszy dzień jesieni}

Cele poznawcze:
-kształtowanie proekologicznych nawyków w codziennym życiu
-kształtowanie umiejętności podejmowania konkretnych działań: segregowanie odpadów, upcykling
-uświadomienie wpływu gromadzenia toksycznych odpadów na najbliższe środowisko, las, runo leśne, wodę, glebę, powietrze
Zakres treści:
-zapoznanie uczniów ze źródłami i rodzajami odpadów
oraz możliwości ich wykorzystania w upcyklingu
-runo leśne i jego znaczenie-grzyby, jagody, zioła
-włączenie rodziców w systematyczne działania: zbieranie makulatury, puszek, nakrętek, zużytych baterii
-zaproszenie rodziców na zajęcia plastyczne z upcyklingu
Spodziewane efekty:
UCZEŃ:
-zna źródła i rodzaje odpadów
-zna kolory pojemników na odpady
-podejmuje działania w celu zmniejszenia ilości wytwarzanych odpadów
-zaproponuje sposoby wykorzystania odpadów jako surowców wtórnych
Cele plastyczne
- projektowanie i wykonanie wybranego grzyba z brystolu i rolki po papierze toaletowym

2.PAŹDZIERNIK: „DZIEŃ DRZEWA” {Dzień św. Franciszka z Asyżu-patrona ekologów, Dzień roweru, Światowy dzień zwierząt, Europejski dzień ptaków}

Cele poznawcze:
-zapoznanie ze sposobami ochrony przyrody w Polsce
-Parki Narodowe w Polsce
-rezerwaty przyrody w naszej gminie
-poznanie podstawowych pojęć z zakresu ochrony przyrody
Zakres treści:
-poznanie zasad zachowania się w lesie, nad jeziorem, rezerwacie
-zapoznanie z rolą drzew i lasu w życiu wszystkich organizmów żywych
-zapoznanie z rolą zwierząt w życiu ludzi i planety
-zaproszenie na zajęcia pracownika Nadleśnictwa Kalisz z siedzibą w Szałe
Spodziewane efekty:
UCZEŃ:
-stosuje w praktyce podstawowe zasady ochrony środowiska
-wyjaśnia pojęcia: park narodowy, rezerwat przyrody, pomnik przyrody
- nie niszczy roślin ani małych zwierząt
Cele plastyczne:
-wykonanie farbami na desce obrazka przedstawiającego las i jego bogactwo

3.LISTOPAD: „DZIEŃ CZYSTEGO POWIETRZA” {Dzień jeża, Dzień bez futra, Dzień Hubertusa - patrona myśliwych}

Cele poznawcze:
-poznanie składu powietrza
-wpływ przebywania na świeżym powietrzu na nasz organizm
-podział zanieczyszczenia powietrza
Zakres treści:
-alergia- skutki zanieczyszczenia powietrza
-rośliny i drzewa, niezbędny element oczyszczania powietrza
-powietrze źródło energii
-zaproszenie na zajęcia Wójta Gminy Brzeziny
Spodziewane efekty:
UCZEŃ:
-wie, że powietrze jest niezbędnym do życia składnikiem środowiska i dlatego musi być czyste
-wie o szkodliwości zanieczyszczonego powietrza na wszystkie organizmy na ziemi
-wie co trzeba zrobić by powietrze było bardziej czyste
Cele plastyczne:
-zapoznanie się ze sposobem działania wiatraczka i wykonanie go z kolorowego brystolu i słomki po napoju

4.GRUDZIEŃ: „DZIEŃ RYBY” {Pierwszy dzień zimy}

Cele poznawcze:
-poznanie źródeł i rodzajów zanieczyszczenia wód
-kształtowanie umiejętności racjonalnego wykorzystania zasobów wody
-uświadomienie wpływu czystej, zdrowej wody na stan naszego zdrowia oraz życie roślin i zwierząt
Zakres treści:
-poznanie właściwości wody i jej roli w życiu organizmów żywych
-zapoznanie z obiegiem wody w przyrodzie
-poznanie zasad wypoczynku nad wodą w sposób niezagrażający zwierzętom i roślinom wodnym
-zaproszenie na zajęcia Prezesa ZOK w Brzezinach
Spodziewane efekty:
UCZEŃ:
-wyjaśni znaczenie wody w przyrodzie
-wymieni źródła zanieczyszczeń wód
-wyjaśni celowość oszczędzania wody
Cele plastyczne:
-wykonanie samodzielnie ze szklanych słoików świątecznych lampionów

5.STYCZEŃ: „ DZIEŃ BEZ OPAKOWAŃ FOLIOWYCH” {Dzień ekologa}

Cele poznawcze:
-poznanie sposobu produkcji opakowań foliowych
-zapoznanie z opakowaniami niebezpiecznymi dla człowieka i środowisko
-skład folii i jej czas rozkładu
Zakres treści:
-pojemniki do segregacji opakowań foliowych
-szkodliwość opakowań foliowych dla człowieka i środowiska
-zaproszenie na zajęcia pracownika UG gminnej gospodarki odpadami komunalnymi
Spodziewane efekty:
UCZEŃ:
-rozróżni produkty niebezpieczne dla człowieka i środowiska
-rozróżnia pojemniki do segregacji odpadów
-wie o wielu setkach lat rozkładu w glebie
Cele plastyczne:
-samodzielnie zaprojektowanie i wykonanie kukiełki z kartonika i słomki po mleku szkolnym

6.LUTY: „DZIEŃ BATERII” {Światowy dzień kota, Dzień dokarmiania zwierzyny leśnej}

Cele poznawcze:
-na czym polega szkodliwość baterii
-rodzaje baterii
-niebezpieczne związki zawarte w bateriach
Zakres treści:
-odpowiednie składowanie i zbiórka baterii
-czym są baterie
-akcja zbiórki baterii w szkole prowadzona przez cały rok
-zaproszenie na zajęcia koordynatora zbiórki baterii z zakładu Orlii Staw
Spodziewane efekty:
UCZEŃ:
-zna rodzaje baterii
-rozumie szkodliwość nieodpowiedniego składowania zużytych baterii
- zbiera zużyte baterie do odpowiednich pojemników
Cele plastyczne:
-skonstruowanie i ozdobienie według własnego pomysłu breloczka z korka po winie
-szkolny konkurs ekologiczno-plastyczny pt: „Z kartonika zrób chomika”

7.MARZEC: „MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ SŁOŃCA” {Dzień ochrony Bałtyku, Światowy dzień wody, Pierwszy dzień wiosny}

Cele poznawcze:
-zapoznanie uczniów ze źródłami i rodzajami energii
-ukazanie sposobów zmniejszenia zużycia energii w domu i szkole
-zapoznanie ze źródłami energii dawniej
Zakres treści:
-słońce główne źródło energii na ziemi potrzebnej do życia wszystkich organizmów
-baterie słoneczne
-znalezienie odpowiedzi na pytanie: Jak to się dzieje, że w domach działają urządzenia elektryczne?
-zaproszenie na zajęcia strażaków OSP Brzeziny
Spodziewane efekty:
UCZEŃ:
-uzasadnia konieczność oszczędnego gospodarowania energią
-podejmuje działania zmierzające do zmniejszenia zużycia energii w domu i szkole
-zna rodzaje odbiorników energii w domu i szkole
Cele plastyczne:
-wykonanie z talerzyka papierowego słoneczka z przymocowanym sznurkiem

8.KWIECIEŃ: „ŚWIATOWY DZIEŃ ZDROWIA” {Dzień ziemi, Światowy dzień ptaków}

Cele poznawcze:
-zapoznanie z regułami zdrowego odżywiania
-zapoznanie z produktami przyjaznymi i niebezpiecznymi dla człowieka i środowiska
-promowanie zdrowej żywności
Zakres treści:
-ekologiczne torby i opakowania-używanie toreb wielokrotnego użytku
-wykonanie listy szkodliwych produktów
-zwracanie przy zakupach na skład zawartości
-zaproszenie na zajęcia pielęgniarki szkolnej
Spodziewane efekty:
UCZEŃ:
-wyjaśni termin „ekologiczne zakupy”
-na zakupy wybierze się z torbą wielokrotnego użytku
-rozróżni produkty przyjazne i niebezpieczne dla środowiska
Cele plastyczne:
-zaprojektowanie i wykonanie własnoręczne ze starej koszulki torby na zakupy

VI. EWALUACJA

Ewaluacja to ocena przydatności i skuteczności podejmowanych działań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych w odniesieniu do założonych celów, służącą doskonaleniu tych działań.

Ewaluacja działań programu zajęć ekologiczno - plastycznych będzie przeprowadzana za pomocą:
• bieżącej analizy frekwencji
• bieżącej obserwacji dzieci pod względem aktywności podczas zajęć, ich zainteresowania tematyką zajęć, samodzielności, umiejętności pracy w grupie
• obserwacji dotyczącej nabytych przez dzieci wiadomości i umiejętności z zakresu ekologii i zajęć plastycznych z upcyklingu
• rozmów z dziećmi nie uczestniczącymi w zajęciach, na temat prac dzieci z programu zajęć prezentowanych na świetlicy
• wymiany spostrzeżeń z nauczycielami, dziećmi, rodzicami i zaproszonymi gośćmi na temat działalności programu zajęć oraz jego wpływu na rozwój wrażliwości i umiejętności z zakresu ekologii i ochrony środowiska
• wspólnej Dyrekcją Szkoły analizy wpływu zajęć na podniesienie poziomu i jakości pracy w świetlicy
• wyników z Międzygminnego Konkursu Wiedzy Ekologiczno - Plastycznej „Przyjaciel przyrody - segreguję i poznaję”
* przyznaniu dyplomów na koniec roku szkolnego
• ankiety dla uczniów oceniającej zajęcia (zał. nr 1)
Wyniki ewaluacji pozwolą na określenie przydatności programu oraz dadzą wskazówki do jego uzupełnienia czy zmodyfikowania.