Mieszkańcy rzek - edukacja przyrodnicza. Scenariusz zajęć

Cel główny:
-Zapoznanie z florą i fauną rzek
-Wzbogaca wiedzę z zakresu przyrody

Cele operacyjne:
-zna zwierzęta zamieszkujące rzeki
-rozumie znaczenie wpływu czystej wody na stan naszego zdrowia, życia zwierząt i roślin.
- uczestniczy we wspólnej zabawie, pełni role w zabawach
-rozumie potrzebę ochrony środowiska w jakim żyje
-wzbogaca zasób słownictwa związanego z przyrodą
-aktywnie uczestniczy w poznawaniu przyrody

PRZEBIEG ZAJĘĆ
1.Powitanie – Wszyscy są witam Was, zaczynamy już czas
Jestem ja, jesteś ty – raz, dwa, trzy”

- Zabawa „Bobry”
„Kiedy się witają bobry- to grzecznie mówią sobie dzień dobry,
Kiedy się bóbr z bobrem rozstaje- to do widzenia mówi nawzajem”

-Zabawa „Rzeka i drzewa” dzieci podzielone na dwa zespoły, na sygnał chłopcy stoją, unoszą ręce do góry naśladując szum drzew szszsz..., dziewczynki formują rząd, biegną pomiędzy stojącymi chłopcami jak „wijąca się rzeczka”. Następuje zmiana ról.

- Zabawa słownikowa „Jaki?”, z wykorzystaniem piłki – nauczycielka określa, że wymienioną cechę należy połączyć z nazwą zwierzątka np.:
skacząca, zielona.......żabka
miękki, mruczący, miły...kot,
wierny, czujny, przyjacielski...pies,
pracowity, silny...koń,
Fruwający, skrzydlaty......ptak,
grzebiąca, gdacząca...kura,
kwaczaca, pływająca.....kaczka,

- Zabawa przy muzyce relaksacyjnej „Strumyk, rzeka, jezioro, morze”- nauczyciel zakłada deszczową pelerynę i zaprasza swoje dzieci-krople do:
- utworzenia strumyka (szeregu, trzymającego sie za ręce). Nauczyciel prowadzi szereg raz szybciej, raz wolniej, po linii falistej, zygzakowatej,
- zamiany w rzekę ( ustawienie w parach), która płynie spokojnie, prosto, czasem tylko lekko zakręca,
- utworzenia małego, górskiego jeziora ( małe koło) z małymi falami (ruchy rąk do góry i na dół)
- zamiany w morze ( duże koło), na którym wielkie fale podnoszą się ( wspięcie na palce, podniesienie rąk do góry) i opadają (zgięcie nóg w kolanach i opuszczanie rąk).

-fale morskie uspakajają się (dzieci siadają w kręgu), nauczyciel mówi : -„Woda jest w strumieniu, rzece , jeziorze, morzu”, następnie pyta dzieci:- „Gdzie jeszcze można spotkać wodę?”

-Zabawa pt. ,,Piłowanie drewna”. – Dzieci siedzą w rozkroku, zwrócone przodem, trzymając się za dłonie. Nogi jednego dziecka znajdują się pod nogami drugiego dziecka. Następnie na przemian kładą się na plecach na podłodze, cały czas trzymając się za ręce.

-Ciekawostki „ZWIERZĘTA RZEK”- życie w wodzie umożliwiają zwierzętom następujące cechy budowy:
- opływowy lub wrzecionowaty kształt ciała;
- ciało pokryte śluzem;
- oddychanie skrzelami (ryby, kijanki, małże) lub całą powierzchnią ciała (pijawki);
- płetwy, błony między palcami lub wiosłowate odnóża, służące do poruszania się.
Zwierzęta mogą żyć w strefie przybrzeżnej, w toni wodnej lub przy dnie. Pływają lub żyją na roślinach. Ryby są zwierzętami wodnymi, które występują w każdej strefie rzeki, jeziora czy stawu.

Przystosowania zwierząt do życia w wodzie:
-ryby -mają opływowy kształt ciała, którego barwa jest doskonale dostosowana do środowiska; skóra jest pokryta śluzem; do oddychania służą rybom skrzela; pływają dzięki płetwom. Srebrzysty połysk łusek sprawia wrażenie, że to mieni się woda. Ciemne paski na grzbiecie szczupaka udają cienie łodyg roślin, pomiędzy którymi przemyka. Biały brzuch u ryb czyni jej niezauważalnymi przez wrogów przepływających pod nimi. W rzekach żyją min.: szczupak, sandacz, okoń, śledź, karaś, sum, węgorz, leszcz...
- wydra: doskonale pływa, ma opływowe ciało pokryte gładką sierścią, między palcami są błony pławne, podczas nurkowania specjalne mięśnie zaciskają otwory uszne.
- bóbr: buduje przy brzegach żeremie z chrustu, liści i szlamu, wewnątrz jest komora mieszkalna z wejściem ukrytym pod wodą, bardzo dobrze pływa i nurkuje, żywi się roślinami
-owady: wśród owadów zamieszkujących środowisko rzek są: kałużnica, pływak żółtobrzeżek, ważki i komary, pająk topik. Pływak żółtobrzeżek ma spłaszczone ciało, przypominające odwróconą łódkę, jego kończyny działają jak wiosła. Pająk topik buduje z sieci pajęczej sieć w kształcie dzwonu, przynosi do niej pęcherzyki powietrza na odwłoku, oddycha tlenem atmosferycznym, zamieszkuje czyste wody słodkie;
-skorupiaki to organizmy wodne , należą do nich min.: raki, kraby, rozwielitki, oczliki. Ciało ich okrywa gruby pancerz zbudowany z chityny, gdy rosną, zrzucają stary pancerz, czyli linieją. Skorupiaki oddychają skrzelami.
- Zabawa ruchowa „Raz, dwa, trzy szczupak patrzy”. (analogia do zabawy- raz ,dwa, trzy Baba Jaga patrzy)
- Wyliczanka „Rybki” recytacja z ilustracją ruchową
„Tańczą w kółku rybki i rak,
w tańcu wesoło kręcą się tak,
a fale szumią raz, dwa i trzy,
razem z rybkami zatańcz i Ty.”

1. Rozmowa na podstawie wiersza Jana Brzechwy pt.: „Ryby
Leszcz za wąsy suma szarpie - A to śmiałość! - rzekły karpie.
Karpie dobre są, lecz w sosie - Odezwały się łososie.
Głupie żarty - rzekła flądra - Patrzcie, flądra jaka mądra,
Skąd u flądry rozum taki? - Obruszyły się szczupaki.
Cóż za dziwne obyczaje, że okoniem szczupak staje?
Mruknął sandacz. Więc sandacza, zbeształ okoń: Pan uwłacza
Mnie i całej mej rodzinie, niech pan od nas precz odpłynie!
Rzekły śledzie: Ryby rzeczne, są zazwyczaj niedorzeczne.
Każda woda im za słodka - przygadała śledziom płotka.
Karaś milczał. Tylko kilka, jeszcze słów rzuciła kilka,
A sardynki z tej rozmowy, potraciły całkiem głowy.

Pytania:
-Jakie zapamiętaliście nazwy ryb?
-Jakie jeszcze znacie zwierzęta żyjące w wodzie? Oglądanie zdjęć ryb.
-Globalne czytanie nazw ryb, podział na sylaby i głoski.

2.Zabawa ruchowa pt. „Idzie rak”
-Ćwiczenia ortofoniczne: naśladowanie szumu fal (szsz), wycie wiatru (uuu)
-Ćwiczenia oddechowe: wdech – nosem, wydech – ustami; naśladowanie wiatru i wichury;
„Idzie rak nieborak
Ale sił mu trochę brak
Idzie rak nieborak
Jak? Do tyłu, czyli wspak!”

3. Rozwiązywanie zagadek obrazkowych „Zwierzęta żyjące w rzece”- nauczycielka pokazuje dzieciom ilustracje zwierząt częściowo zakryte kartką. Zadaniem dzieci jest rozpoznanie np. ryby- szczupaka, ważki, raka, pająka, wydry, bobra . Dzieci podają, jakie głoski słychać na początku i na końcu wyrazu, dzielą je na sylaby, układają zdania, przeliczają ile wyrazów jest w zdaniu.

4.Ćwiczenie graficzne „Ryba” rysowanie po kropkach

5.Ryby– ozdabianie sylwet plasteliną lub wydzieranką

6.Zabawa ortofoniczna „Komary” - naśladowanie bzyczenia komarów cicho/głośno, wysoko-nisko
7.Wysłuchanie wierszy J. Brzechwy pt. „Sum” oraz „ Ryby, żaby, raki”
„Sum”
Mieszkał w Wiśle sum wąsaty, Znakomity matematyk.
Krzyczał więc na całe skrzele: - Do mnie, młodzi przyjaciele!
W dni powszednie i w niedziele, Na życzenie mnożę, dzielę,

Odejmuję i dodaję, I pomyłek nie uznaję!
Każdy mógł więc przyjść do suma, I zapytać: - jaka suma?
A sum jeden w całej Wiśle, Odpowiadał na to ściśle.
Znała suma cała rzeka,, Więc raz przybył lin z daleka
I powiada: - Drogi panie,, Ja dla pana mam zadanie,
Jeśli pan tak liczyć umie,,Niech pan powie, panie sumie,
Czy pan zdoła w swym pojęciu, Odjąć zero do dziesięciu?
Sum uśmiechnął się z przekąsem, Liczy, liczy coś pod wąsem,
Wąs sumiasty jak u suma, A sum duma, duma, duma.
- To dopiero mam z tym biedę - Może dziesięć? Może jeden?
Upłynęły dwie godziny, Sum z wysiłku jest już siny.
Myśli, myśli: "To dopiero! Od dziesięciu odjąć zero?
Żebym miał przynajmniej kredę! Zaraz, zaraz... Wiem już... Jeden!
Nie! Nie jeden. Dziesięć chyba... Ach, ten lin! To wstrętna ryba!"
A lin szydzi: - Panie sumie, W sumie pan niewiele umie!
Sum ze wstydu schnie i chudnie, Już mu liczyć coraz trudniej,
A tu minął wieczór cały, Wszystkie ryby się pospały
I nastało znów południe, A sum chudnie, chudnie, chudnie...
I nim dni minęło kilka, Stał się chudy niczym kilka.
Więc opuścił wody słodkie, I za żonę pojął szprotkę.

„Ryby, żaby, raki”
Ryby, żaby i raki, Raz wpadły na pomysł taki,
Żeby opuścić staw, siąść pod drzewem, I zacząć zarabiać śpiewem.
No, ale cóż, kiedy ryby, Śpiewały tylko na niby,
Żaby-Na aby-aby,, A rak-Byle jak.
Karp wydął żałośnie skrzele: "Słuchajcie mnie przyjaciele,
Mam sposób zupełnie prosty -, Zacznijmy budować mosty!"
No, ale cóż, kiedy ryby, Budowały tylko na niby,
Żaby-Na aby-aby, A rak-Byle jak.
Rak tedy rzecze: "Rodacy, Musimy się wziąć do pracy,
Mam pomysł zupełnie nowy - Zacznijmy kuć podkowy!"
No, ale cóż, kiedy ryby, Kuły tylko na niby,
Żaby-Na aby-aby,, A rak. Byle jak.
Odezwie się więc ropucha: "Straszna u nas posucha,
Coś zróbmy, coś zaróbmy, Trochę żywności kupmy!
Jest sposób, ja wam mówię, Zacznijmy szyć obuwie!"
No, ale cóż, kiedy ryby, Szyły tylko na niby,
Żaby-Na aby-aby,, A rak. Byle jak.
Lin wreszcie tak powiada: "Czeka nas tu zagłada,
Opuściliśmy staw przeciw prawu - Musimy wrócić do stawu."
I poszły. Lecz na ich szkodę, Ludzie spuścili wodę.
Ryby w płacz, reszta też, lecz czy łzami, Zapełni się staw? Zważcie sami,
Zwłaszcza że przecież ryby, Płakały tylko na niby,
Żaby, na aby-aby, A rak byle jak.

-Zabawa bieżna „Ryby w sieci”
Drogą wyliczanki wybierane są dzieci, które tworzą sieć. Jest ich na początku zabawy- dwoje. Dzieci ustawione są po przeciwległych krańcach wyznaczonego kawałka boiska. Na sygnał „Rybak zarzucił sieci” dzieci biegną naprzeciwko siebie, a dzieci, które są siecią , trzymając się za ręce, starają się złowić ryby. Złowiona rybka staje się częścią sieci. Zabawę prowadzi się do momentu, aż wszystkie ryby są złowione.

8.Wysluchanie wiersza pt. „Wydra” J. Motyla

Nie ma nad wydrę większej pływaczki,
Nurkuje lepiej nawet od kaczki,
Płetwy na łapach niczym bobrowe
Do wiosłowania zawsze gotowe.
Wydra jest dumna ze swego futra
Bo w deszczu stać w nim może do jutra.
I żaden włosek jej nie przemoknie,
Nawet pod wodą, gdzie wszystko moknie.
Wydra jest zgrabną, wydra jest zwinna,
Ale niestety nie jest niewinna,
Bo, gdy jest w wodzie, to wnet do głowy
Przychodzą wydrze podwodne łowy.
W rzekach i stawach wiedzą to ryby,
Że uciec wydrze to cud prawdziwy,
Wiec jej się boją karpie i leszcze,
A wydra łowi jeszcze i jeszcze...
Tak dla zabawy, nawet nie z głodu
Poluje w lecie i w czasie chłodu.
Stąd ani w nocy, ani też z rana
Wydra wśród rybek nie jest kochana.

13. Zabawa „Zwierzęta piją wodę”- nauczyciel wydobywa dźwięk z dwóch naczyń wypełnionych wodą, dzieci zmieniają sie w różne zwierzęta. Kiedy słychać dźwięk z naczynia większego, z większą ilością wody- zwierzęta oddalają się, gdy rozbrzmiewają dźwięki z naczynia mniejszego- zwierzęta podchodzą do wody, piją, bawią się w wodzie, chłodzą swoje ciało.

14 .Zabawa „Prawda czy fałsz? ”- nauczyciel wypowiada zdania prawdziwe i fałszywe. Dzieci oceniają zdania minkami narysowanymi na kroplach. Zdanie prawdziwe- podnoszą kroplę z miną uśmiechniętą, zdania fałszywe – krople z miną smutną.
Woda jest w rzekach, jeziorach, morzach, oceanach.
Po deszczu lepiej rosną rośliny.
Kamień potrzebuje wody.
Picie czystej wody daje ludziom, roślinom i zwierzętom dużo zdrowia.
Zwierzęta nie muszą pić wody.
Ryby i raki żyją tylko w wodzie.
Bez wody nie byłoby życia.
15.Praca plastyczna- ozdabianie sylwet wybranych zwierząt dowolną techniką(sylwety w załączniku).