Słoneczka i chmurki jako forma oceniania w przedszkolu

Słoneczka i chmurki jako metoda oceniania w przedszkolu.

Poniższe opracowanie dotyczy metod oceniania zachowań dzieci, jakie praktykowane są powszechnie w wielu placówkach przedszkolnych w tym także i naszej, czyli nagród w formie czerwonych kropek i słoneczek oraz kar w formie czarnych kropek i czarnych chmur.
Kara jest wszystkim tym, co sprawia dziecku przykrość, budzi niezadowolenie, utrudnia zaspokojenie potrzeb. Kara jest metodą, która nie uczy nowych zachowań i nie daje dziecku nic w zamian.
Skuteczność wyżej wymienionej kary zależy od tego, czy dziecko uświadamia sobie związek czynu i kary. Dziecko musi wiedzieć, za co zostało ukarane, czyli dowiedzieć się, czego konkretnie mu nie wolno. Bardzo istotne jest, szczególnie w przypadku małych dzieci, aby kara następowała zaraz po przewinieniu, ponieważ jeśli nastąpi zbyt późno, dziecko może nie wiedzieć, za co zostało ukarane. Jeśli dziecko tego nie wie, kara nie koryguje niepożądanego zachowania, a tylko wywołuje poczucie krzywdy.
Niezwykle istotne jest, aby kary były stosowane konsekwentnie, to znaczy nie może być tak, że za to samo zachowanie dziecko raz zostaje ukarane, a innym razem nie. Dziecko powinno jasno zdawać sobie sprawę z tego, że są rzeczy, których nie wolno mu robić nigdy. Ważne jest też, aby wszyscy biorący udział w wychowaniu dziecka byli jednomyślni co do kary.
Kara musi być też sprawiedliwa, czyli adekwatna do winy. Nie może być tak, by kara była bardzo sroga wtedy gdy przewinienie dziecka było drobne i odwrotnie. Kara powinna być proporcjonalna do przewinienia. Karząc dziecko należy uwzględniać jego wiek i usposobienie. Są dzieci, na które wystarczy spojrzeć w odpowiedni sposób, czy powiedzieć jedno zdanie, a one już będą wiedzieć, że zrobiły źle i a są dzieci wobec których łagodna kara wcale nie skutkuje.
Ważne jest także, aby przed ukaraniem poznać motywy postępowania dziecka.
Wobec nieposłusznego dziecka można stosować:
FORMY WZMOCNIEŃ NEGATYWNYCH:
•Upomnienie słowne indywidualne (przypomnienie obowiązujących zasad).
•Upomnienie słowne wobec grupy.
• Poinformowanie rodziców o przewinieniu.
• Okazywanie niezadowolenia – gest, mimika, wyrażenie przez nauczyciela smutku i nie zadowolenia z powodu zachowania dziecka.
•Czasowe odsunięcie od zabawy.
•Wyciszanie dziecka przez indywidualne zabawy przy stoliku.
•Rozmowa na temat postępowania dziecka – przedstawienie następstw zachowania (skłonienie dziecka do autorefleksji).
•Zastosowanie aktywności mającej na celu rozładowanie negatywnych emocji.
•Spędzanie kilku minut na "krzesełku myślenia".
•Wykonanie pracy na rzecz poszkodowanego (np. rysunek jako forma przeproszenia).
•Wykonanie pracy na rzecz grupy (np. ułożenie zabawek, książek
w kącikach zainteresowań).
Otrzymanie przez dziecko czarnej chmury może wzbudzać w nim agresję wobec osoby karzącej, być powodem poniżenia jego godności, tłumić wrażliwość a także wpłynąć negatywnie na psychikę.
Kara powinna bowiem służyć poprawie zachowania dziecka i umożliwieniu mu powrotu na drogę właściwego postępowania, nie powinna zaś być formą wyżycia się na dziecku i wyładowania agresji. W czasie wymierzania kary trzeba starać się powściągnąć swoje emocje i zachować spokój, choć niekiedy jest to bardzo trudne do zrobienia.
Istnieją również pewne niebezpieczeństwa związane ze stosowaniem kar. Kary wywołują najczęściej przykre doznania: strach, wstyd, poczucie niższej wartości, smutek, niepokój. Aby uniknąć tych przykrych uczuć, karane dzieci często stosują kłamstwa, wykręty, wypieranie winy, zrzucanie jej na kogoś innego. W efekcie powoduje to deformację charakteru dziecka, osłabia jego system nerwowy, zaburza więź z rodzicami czy opiekunami.
Zdaniem wielu psychologów i specjalistów z dziedziny pedagogiki czarne chmury i inne podobne metody karania dzieci nie są zalecane, wręcz negowane gdyż są formą negatywnego naznaczania dziecka. Bezpieczniejsze, pewniejsze i lepiej rokujące dla dziecka jest posługiwanie się nagrodą. Nagroda zachęca i utrwala sposób zachowania pożądany przez rodziców i wychowawców, usuwa napięcie nerwowe dziecka, wyzwala u niego reakcje pozytywne. Nagroda jest wszystkim tym, co sprawia dziecku przyjemność, budzi zadowolenie. Nagroda w wychowaniu dziecka ma bardzo dużą wartość i warto ją stosować dostrzegając wysiłek dziecka i jego dobre chęci.
Nagroda powinna być jednak równie umiarkowana jak kara i zawsze związana z określonym czynem i zachowaniem dziecka.
FORMY NAGRADZANIA:
•Pochwała indywidualna.
•Pochwała wobec grupy.
•Pochwała przed rodzicami.
• Eksponowanie mocnych stron dziecka.
•Wyznaczanie dziecka do prowadzenia zabawy np. pociągu.
•Przydzielenie ważnego zadania do wykonania.
•Wyznaczenie dziecka na "pomocnika" przy realizacji określonego zadania.
•Zastąpienie nauczyciela w prowadzeniu zabawy.
• Możliwość wyboru przez nagrodzone dziecko ulubionej formy działalności, zabawy.
•Wyróżnienie przez dostęp do atrakcyjnej zabawki.
•Atrakcyjne spędzanie czasu, atrakcyjna zabawa w grupie według pomysłu dzieci.
• Uatrakcyjnienie dnia (wprowadzenie nowej zabawy, bajka).
•Chodzenie w pierwszej parze.
*Drobne nagrody rzeczowe np. czerwone kropki, serduszka, karteczki, słoneczka i inne są zalecane
W stosowaniu nagród również istnieją pewne niebezpieczeństwa. Nagradzając należy uważać, by wysiłki dziecka nie kierowały się wyłącznie na osiągnięcie powodzenia za wszelką cenę. Są wypadki gdy dzieci przejawiają dane zachowanie wyłącznie dla nagrody a nie z potrzeby poznawczej. Używanie zbyt dużej liczby nagród, szafowanie nimi może przyczynić się do tego, że dziecko stanie się egoistyczne, samolubne, będzie domagać się wyróżnienia i uznania przy wykonywaniu najprostszych rzeczy, a nie wówczas gdy naprawdę zasłuży na nagrodę.