Jak działa telefon, pralka i wentylator?

Przedszkole nr 9 "Bursztynek" Koszalin
Scenariusz zajęć przeprowadzonych w ramach obchodów Dnia Wynalazcy

Temat: Jak działa telefon, pralka i wentylator?

Cel główny: Budzienie zainteresowań technicznych
Cele: - zapoznanie z zasadami działania urządzeń takich jak: telefon, wentylator, pralka,
- poznanie zjawisk fizycznych: tuby, echa, dźwięku, wiatru i ruchu wirowego,
- wdrażanie do uważnego słuchania i wykonywania instrukcji nauczyciela,
- zachęcanie do podejmowania samodzielnej aktywności poznawczej,
- pobudzanie twórczego myślenia,
- wyzwalanie poczucia sprawstwa.

Metody: metoda oglądowa (obserwacja i pokaz), metoda kierowania aktywnością, metoda słowna (objaśnienia i instrukcje)
Formy: zbiorowa, indywidualna
Środki: ilustracje lub fotografie przedstawiające urządzenia techniczne dawniej i dziś, fotografia Alexandra Grahama Bella, telefon zrobiony z dwóch kubeczków jednorazowych połączonych sznurkiem, wentylator zrobiony z odciętej szyjki butelki plastikowej, patyczka do szaszłyka i sznurka, pralka zrobiona z puszki metalowej z wywierconymi otworami w dnie.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie do zajęć:
Nauczyciel wyjaśnia dzieciom, że dziś jest Dzień Wynalazcy. Pyta zatem, czy wiedzą kim jest taka osoba. (Można dzieci naprowadzić mówiąc, że słowo wynalazca pochodzi od czasownika ‘wynaleźć’). Następnie odwołuje się do doświadczeń dzieci prosząc, by te wymieniły jakieś wynalazki ze swojego otoczenia. (Warto w tym miejscu zwrócić uwagę, że niemal wszystkie rzeczy codziennego użytku były kiedyś wynalazkami, ale dziś już ich tak nie postrzegamy, bo korzystają z nich niemal wszyscy: np. zamek błyskawiczny, rzepy w kurtce etc.).

2. Zajęcia właściwe
Nauczyciel prezentuje na tablicy ilustracje lub fotografie urządzeń technicznych dawniej i dziś. Zachęca dzieci do porównywania ich, zwracania uwagi na podobieństwa i różnice. (Warto w tym miejscu zwrócić uwagę dzieci, że pierwsze urządzenia techniczne były proste w swojej budowie i wykorzystywały głównie energię mechaniczną, czyli pracę człowieka (np. pralka, wirówka), a współczesne urządzenia korzystają przede wszystkim z energii elektrycznej (prąd). Warto też podkreślić fakt, iż postęp techniczny służy ułatwianiu życia i pracy człowieka.

3. Nauczyciel pokazuje dzieciom fotografie słynnego wynalazcy - Alexandra Grahama Bella, który stworzył pierwszy aparat telefoniczny. Pokazuje także prosty model telefonu zrobiony z dwóch kubeczków jednorazowych połączonych ze sobą sznurkiem, na którym omówi działanie tego urządzenia. Prosi dwoje dzieci, by odbyło rozmowę telefoniczną ze sobą. Jedno dziecko mówi do kubeczka, a drugie słucha trzymając kubeczek przy uchu. (Tu należy zwrócić uwagę, że w takim aparacie niemożliwe było jednoczesne mówienie i słuchanie). Nauczyciel mówi dzieciom, żeby zrozumieć działanie telefonu, trzeba poznać dwa zjawiska fizyczne zastosowane w nim. Pierwsze to zjawisko tuby. Nauczyciel przykłada sobie rolkę po ręczniku papierowym do ust i mówi do dzieci: „To jest tuba, jej zadaniem jest wzmocnienie mojego głosu, czyli dźwięku, który wydobywa się na końcu rolki. To właśnie dzieje się z głosem osoby, która mówi do naszego aparatu telefonicznego. Drugie zjawisko to zjawisko echa. Byliście kiedyś w górach? Co słychać wśród nich, gdy krzykniemy coś? No właśnie. Nasz głos w postaci dźwięku odbija się od ścian gór i powtarza to, co powiedzieliśmy. Tak się właśnie dzieje w naszym aparacie telefonicznym, gdy osoba słuchająca przykłada go sobie do ucha. Ale pewnie zastanawiacie się, jak to się dzieje, że dźwięk głosu jednej osoby przenoszony jest z jednego kubeczka do drugiego? Spójrzcie na ten sznurek (dwoje dzieci musi trzymać z obu stron sznurek w taki sposób, aby był naprężony, nauczyciel prosi kolejne dziecko, przy go dotknęło i puściło tak jak strunę w gitarze, sznurek jeśli jest dobrze naprężony drga). Widzicie co się dzieje? Te drgania to nic innego jak dźwięk. Czy już rozumiecie? Dźwięk, który wydobywa osoba mówiąca do kubeczka za sprawą zjawiska tuby jest wzmacniany, a poprzez naprężony sznurek jest przekazywany do drugiego kubeczka, w którym zachodzi zjawisko echa, czyli rozchodzenia się dźwięku po ścianach kubeczka. Tak właśnie działa nasz telefon” (Tu warto zwrócić uwagę, że współczesne telefony komórkowe działają już zupełnie na innej zasadzie. W nich nie ma kabla, po którym rozchodzi się dźwięk, jest natomiast fala elektromagnetyczna, która w postaci sygnału wysyłana jest do satelity, a stamtąd do innego aparatu.

4. Nauczyciel prezentuje dzieciom wentylator zrobiony z odciętej części butelki plastikowej (szyjka to dolny otwór wentylatora, u góry butelki robimy dwa otwory naprzeciwko siebie przez które wkładamy patyczek do szaszłyka. Na środku patyczka przywiązujemy sznurek i zawijamy wokół patyczka pozostawiając pewną długość, którą wypuszczamy z dołu butelki przez szyjkę. Do jednego końca patyczka (tego ostrego) przyklejamy kulkę plasteliny, a w nią wbijamy 4 łopaty wentylatora (2 cm długości trójkąty wycięte z bloku technicznego). Nauczyciel prosi wybrane dziecko, by podeszło i pociągnęło za koniec sznurka wystający z dołu butelki (szyjki). W momencie rozwijania się sznurka patyczek do szaszłyka obraca się, przez co łopaty wentylatora także, to więc powoduje ruchy powietrza, czyli wiatr. Dzieci mogą zbliżyć dłoń, by poczuć ruch powietrza.

5. Następnie nauczyciel prezentuje dzieciom bęben pralki zrobiony z puszki metalowej. (U góry puszki po dwóch przeciwległych stronach zrobione są dziurki, do których przywiązany jest sznurek, by pralkę można było za niego trzymać. W dnie puszki należy zrobić kilka otworów, by przypominało ono dno sitka kuchennego.) Nauczyciel prezentuje dzieciom wykonany przez siebie bęben pralki, do którego dzieci wrzucają ubranka dla lalek i trochę proszku. Wybrane dziecko kręcąc bębnem pralki skręca do maksimum trzymany u góry sznurek, a następnie wkłada do przezroczystego naczynia wypełnionego wodą i zanurza w nim (ale nie stawia na dnie!). W momencie, gdy sznurek się „odkręca” trzymany przez dziecko cały czas u góry, bęben pralki kręci się. Nauczyciel tłumaczy, że jest to ruch wirowy pralki i w taki właśnie sposób zachowują się bębny współczesnych pralek.

6. Podsumowanie zajęć:
Nauczyciel prosi dzieci o zastanowienie się, w jaki sposób pokazane przez niego urządzenia zrewolucjonizowały życie człowieka, zachęca także do podjęcia na ten temat dyskusji w formie burzy mózgów, ale przede wszystkim do samodzielnego stworzenia modeli prezentowanych wynalazków.