Porady dla rodziców dziecka z ADHD

Porady dla rodziców dzieci z ADHD
Zespół nadpobudliwości ruchowej z deficytem uwagi, ADHD, stanowi rozwojowe zaburzenie samokontroli. Jest to zaburzenie, rzeczywisty problem, a często nawet poważna przeszkoda, która może uprzykrzyć życie i zszargać nerwy całej rodzinie i otoczeniu dziecka. Warto pamiętać, że zachowanie dziecka nadpobudliwego, jemu samemu sprawia poważne problemy w podejmowaniu prawidłowych relacji międzyludzkich i funkcjonowaniu w środowisku. Pomocą dla dziecka z ADHD jest budowanie mu stałej struktury dnia oraz ograniczenie przestrzeni, w której może bezpiecznie się poruszać. Taka struktura odnosi się do wielu warstw życia dziecka. Dziecko potrzebuje wskazówek, pozwalających mu odnajdywać właściwą ścieżkę oraz spójnego systemu norm i zasad. Potrzebuje stałych i niezmiennych elementów dnia, bo bez nich jego aktywność przypomina zupełny chaos. Aby dzieci nadpobudliwe były szczęśliwsze i zdrowsze, trzeba im zapewnić środowisko, w którym panuje porządek i stabilizacja. Jak mają to zrobić rodzice?

Oto 10 wskazówek:

1. Należy uprościć styl życia poprzez wprowadzenie ustalonego - choć nie sztywnego - planu zajęć, który da dzieciom poczucie stabilizacji. Chodzi o przestrzeganie pewnego porządku. Plan dnia upraszcza styl życia i pomaga dziecku poradzić sobie z codziennymi obowiązkami. W planie powinny znaleźć się zarówno obowiązki, jak i przyjemności. Plan najlepiej jest przygotować wspólnie - wtedy dziecko ma wrażenie, że ma wpływ na to co robi w ciągu dnia. Łatwiej się też do niego przystosowuje i chętniej przestrzega tego, co zostało ustalone.
2. Ograniczyć dopływ bodźców zewnętrznych, gdyż ich nadmiar oddziałuje szkodliwie. Ponieważ dziecko łatwo się rozprasza, należy się starać by w domu był spokój. Należy unikać puszczania głośnej muzyki, zapraszania często i wielu gości naraz, trzeba ograniczać przesiadywanie przed telewizorem czy komputerem. Trzeba dbać o to, by dziecko mogło się skupić na jednej czynności. Kiedy je, niech nie ogląda telewizji. Kiedy rysuje, niech nie je itd.
3. Dziecko z ADHD musi otrzymywać krótkie, klarowne i wyraźne komunikaty np. zamiast ,,znowu wróciłeś z boiska w zabłoconych butach i brudzisz podłogę" rodzic powinien powiedzieć: "zdejmij buty" i upewnić się czy dziecko usłyszało. To, co mówi się do dziecka z ADHD musi być jak najbardziej konkretne. Zamiast ogólnego: „ale bałagan, znów nie posprzątałeś pokoju '', trzeba powiedzieć raczej: „pościel łóżko'', „odkurz”. Ważne jest, aby nie dawać dziecku zbyt dużo możliwości wyboru, tylko jasno precyzować swoje polecenia..
4. Każde dziecko w wieku szkolnym, a szczególnie nadpobudliwe, powinno mieć wygodne i ciche miejsce do nauki i pracy, z małą ilością przedmiotów dookoła. Najlepszy będzie jasny blat, lampa i dwa pojemniki: na kredki i na długopisy. Miejsce do pracy powinno być widne, bez zbędnych, rozpraszających uwagę przedmiotów. Myślę tu o tzw. „pustym biurku”.
5. Rodzic powinien wyznaczyć godzinę odrabiania lekcji. Jeśli nie może to być konkretna godzina, to powinien to być jakiś umowny sygnał np. zawsze siadamy do lekcji, gdy zjemy obiad. Wyznaczony moment odrabiania lekcji nie powinien być odkładany na później, odwlekany w czasie. Wszelkie przyjemności, od których dziecku trudno jest się oderwać są planowane na „po odrobieniu lekcji”. To rodzic powinien pamiętać i dopilnować, że zbliża się moment odrabiania lekcji. Można przypomnieć dziecku, że za kilka minut siadamy do lekcji. Gdy dziecku trudno jest dotrzymać godziny siadania do lekcji wprowadzamy tutaj nagrodę za przyjście na czas. Rodzic przegląda zeszyty i ćwiczenia razem z dzieckiem, ustalają, co jest zadane. Zaczynamy od czegoś łatwego, ponieważ jest nam potrzebny sukces. Należy pamiętać o zasadzie „Spróbuj, a jeśli sobie nie poradzisz, przyjdź do mnie, a ja Ci pomogę". W pracy z dzieckiem należy za nim „podążać", a nie wyręczać je i myśleć za nie. Rola dorosłego w czasie odrabiania lekcji to rola „pomocnika", a nie „podpowiadacza" - stąd w pracy z dzieckiem należy używać stwierdzeń „wpisz", „policz", „uzupełnij", „przeczytaj”, a nie gotowych odpowiedzi. Można motywować dziecko do pracy nagrodami np. „Pomogę ci spakować plecak do szkoły, ale jeśli zrobisz to sam, to możesz dodatkowo, dłużej o 10 minut posiedzieć przy komputerze. Jeśli w plecaku znajdzie się wszystko, co potrzeba - dostaniesz kolejne 10 minut". Pracujemy etapami, do momentu, gdy dziecko potrafi się skoncentrować. W momencie, gdy przestaje w ogóle pracować robimy kilkuminutową przerwę. Obowiązkowo kończymy odrabianie lekcji spakowaniem rzeczy na następny dzień.
6. Ważną rzeczą jest unikanie agresji słownej i fizycznej. Jest to kluczowa wskazówka. Tego typu sytuacje mogą jedynie dodatkowo pobudzić dziecko oraz wywołać nerwowe tiki. Rodzice powinni pamiętać o zasadzie: „Nie pozwól dziecku się zdominować”. Dlatego też do wychowania dzieci z ADHD jest potrzebne opanowanie, spokój, nieraz anielska cierpliwość oraz niezwykła mądrość, której rodzice niejednokrotnie muszą się nauczyć.
7. Rodzice powinni organizować zabawy i wolny czas dziecka według ściśle ustalonych reguł. Pozwoli to na zaspokojenie potrzeby ruchu, a jednocześnie wdroży dziecko do zajęć wymagających spokoju i skupienia (dzięki temu dziecko z jednej strony rozładuje nadmiar energii, z drugiej natomiast uczy się koncentrować uwagę). Zabawy ruchowe powinny być przeplatane zabawami cichymi (lepienie z plasteliny, malowanie, kolorowanie, słuchanie muzyki relaksacyjnej itd.). Zabawy należy też ograniczać czasowo. Rodzice grając z dzieckiem nadpobudliwym, przegrywają, a tym samym pokazują jak prawidłowo reagować na przegraną, na porażkę.
8. W życiu rodziny dziecka z ADHD potrzebna jest rutyna, stała pora wstawania, podawania posiłków, wykonywania poszczególnych obowiązków i kładzenia się spać. Posiłki powinny być też wartościowe w składniki odżywcze (zaleca się ograniczenie spożywania produktów powodujących wahania poziomu cukru we krwi – potęgują one rozdrażnienie). Systematyczny tryb funkcjonowania domu daje poczucie bezpieczeństwa i stałości, którego dziecko tak bardzo potrzebuje.
9. Rolą rodziców jest pozytywne wzmacnianie dziecka, szczególnie w obecności osób trzecich. Polega to na chwaleniu, podkreślaniu u dziecka jego mocnych stron, nagradzanie za drobne sukcesy. Jak nagradzać dobre postępowanie? Można stosować pochwałę - słowa uznania za dobrze wykonaną pracę lub właściwe zachowanie, wypowiedziane życzliwym tonem, potwierdzone przytuleniem i serdecznym wyrazem twarzy. Można wprowadzić tabliczkę znajdującą się w widocznym miejscu, na której umieszcza się nalepki lub rysuje znaczki, aby zachęcić dziecko do dobrego zachowania. Innym sposobem wzmacniania pozytywnego jest sporządzenie listy tzw. dobrych czynów opisującej sukcesy dziecka lub wprowadzenie barometru zachowania - gdy dziecko zrobi coś dobrego, do słoika wrzuca się cukierki lub ziarnka fasoli - w zależności od wieku dziecka. Określona liczba cukierków, ziarenek upoważnia do nagrody.
10. Jeśli lekarz zdecyduje, aby podawać leki, nie trzeba się tego bać. Są leki, które pomagają dziecku się wyciszyć, ale nie uzależniają i mają niewiele działań ubocznych (np. metylfenidat). Jeżeli dziecko jest bardzo nadpobudliwe, to leki bywają niezbędne, ale i skuteczne - nie usuwają wprawdzie przyczyny zaburzenia, ale zmniejszają nasilenie objawów.
Wychowanie dziecka z ADHD to wyzwanie nawet dla najbardziej cierpliwych rodziców. Jednak dzięki zastosowaniu się do powyższych wskazówek, można znacznie ułatwić ten proces. Najważniejsze są konsekwencja i wsparcie. Dzieci muszą czuć, że są w pełni akceptowane przez rodziców – wówczas łatwiej jest im zaakceptować siebie i zrozumieć ADHD .

Opracowała: Agata Nowak-Zawada
Żródła:
http://mowimyjak.se.pl; www.mowimyjak.se.pl; www.polki.pl; www.adhd-dziecko.pl; www.edziecko.pl; https://portal.abczdrowie.pl; https://www.dziecirosna.pl;
Daniel G. Amen: Z ADHD można wygrać, Medium, Łódź 2010
Fintan J. O Regan: ADHD, Liber, Poznań 2005
Russell A. Barkley: ADHD podjąć wyzwanie Kompletny przewodnik dla rodziców, ZYSK I S-KA, Poznań 2000
Wolańczyk T., Kołakowski A., Skotnicka M. :Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci, BiFolium, Lublin 1999