Krótka powtórka z uczenia się języka obcego

Na pytanie: ”Jak się uczyć?” nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Każdy zainteresowany wypracowuje własne metody, operując przy tym narzędziami i sposobami dla siebie skutecznymi. Często przecież latami poznajemy własne możliwości, nie wliczając bieżących warunków, choćby czasowych. Warto więc poświęcić troszkę czasu na zastanowienie się nad własną percepcją. Natomiast wyciągnięte wnioski niech posłużą do przygotowania się na konkretny rodzaj nauki. W nich pod uwagę należy wziąć kilka niezmiennych czynników wpływających na efektywny proces uczenia się.
1. Czas. Słowo nie brzmi tajemniczo, a mimo to zdaje się być zjawiskiem trudnym do zdefiniowania. Rzeczywiście – czas ucieka. Nie pomaga nam też brak silnej woli w odnajdywaniu go. A gdyby tak naukę języka porównać do bezwzględnie potrzebnego nam zajęcia. Narzucenie sobie obowiązku nauki nie brzmi motywująco, ale po niedługim czasie z pewnością stanie się nawykiem – a może nawet przyjemnością. Niech to będą piętnastominutowe spotkania z językiem obcym: poranne, popołudniowe i wieczorne. To dobry sposób by nie przeciążać mózgu, jak to się ma przy jednorazowej i długiej nauce. Zyskujemy też czas na powtórki w ciągu dnia. Ważnym jest, by nauka odbywała się regularnie.
2. Powtórzenia. Wspomniane powtórzenia nawet niewielkich partii materiału są niezastąpionym sposobem na naukę. Utrwalenie nie jest jedyną wymierną korzyścią – wspomnieć należy bowiem o usprawnianiu naszego systemu i procesu przyswajania wiedzy. Powtórzenia proponuje się czynić w obrębie danego obszaru leksykalnego czy gramatycznego.
3. Czytanie. Także głośne. Efekty są wymierne pod wieloma względami – obok ćwiczeń na prawidłową wymowę, ćwiczymy także pamięć. Tekst czytamy na zasadzie „zdanie po zdaniu”. A po każdym zdaniu spoglądamy na tłumaczenie poszczególnych słów – tych już poznanych i tych, które pojawiają się pierwszy raz. Warto przeczytać dany tekst kilkukrotnie, by słowom nadać znaczenie zależne od kontekstu całego przeczytanego tekstu.
4. Pisanie. Nie bez powodu pisanie umieściłam zaraz po czytaniu. Czytając – przyswajamy sobie prawidłową pisownię. Unikamy w ten sposób – poprzez zapamiętywanie – przede wszystkim błędów ortograficznych, a na dalszym etapie nauki także gramatycznych, stylistycznych. Proponuję przepisywanie niewielkich partii materiału, na przykład przysłowia, zwroty, wyrażenia, frazeologizmy. Warto przy tym odczytywać je na głos i przyswajać sobie ich znaczenie.
5. Słuchanie. Na etapie zaawansowanej nauki, proponuje się słuchanie tekstów o podwyższonym stopniu trudności. Chciałabym jednak przekonać moich czytelników do kontaktu z językiem obcym na każdym etapie nauki. Bez względu na stopień zaawansowania – warto osłuchać się z wymową, może nawet przypomnieć sobie znaczenie zaczerpniętego z kontekstu słowa.
6. Ćwiczenie. Nie sądzę, aby należało tłumaczyć „popularność” i „opłacalność” tego słowa. Ćwiczenie znajduje zastosowanie w każdym obszarze pracy. Teoria obok praktyki, a na dalszym etapie pracy nawet przez nią wyparta, jest bardzo potrzebna. Sama jednak nie ma racji bytu, po niej zawsze musi wystąpić praktyka – tylko wtedy możemy spodziewać się efektów swojej pracy. Metody ćwiczeń są tak rozbudowane, rozpowszechnione, urozmaicone, że każdy uczący znajdzie dla siebie odpowiednią.
7. Kontrola. Także własna, choć preferowana jest ta ze strony osoby kompetentnej. System kontroli pełni niezmiernie ważną funkcję – dbałość o przyswajanie prawidłowej wymowy, pisowni itd. Pozwala ponadto eliminować nieprawidłowości a systematyczna kontrola własna wspomaga myślenie krytyczne. Prace podsumowujące – nazwijmy je także egzaminacyjnymi – można stosować na końcowych etapach nauki. Ewaluacja osiągnięć umożliwia obiektywny wgląd w możliwości uczącego się. Ta z kolei znajduje zastosowanie w dalszej nauce – już zaawansowanej.
8. Kontakt z użytkownikami języka. Jest raczej narzędziem, ale w nauce niezastąpiony. I właśnie jemu - w odniesieniu do mowy potocznej chciałabym poświęcić najwięcej miejsca. Zjawisko stosowania języka potocznego w komunikacji ma ogromny wpływ na zdolność uczenia się języka obcego. W przestrzeni internetowej na przykład język potoczny jest szczególnie – pozwólcie Państwo, że użyję stwierdzenia - „wolny”. To oznacza, że nie podlega często żadnym ograniczeniom, a w niektórych przypadkach jest pożądany. Z obserwacji uczniów szkoły ponadgimnazjalnej można wywnioskować, że użytkownicy wszelkiego rodzaju mediów społecznościowych, forów, komunikatorów czy nawet telefonów komórkowych - znają i stosują język potoczny także w codziennej komunikacji werbalnej. Internauci na przykład stosują skróty myślowe czy znaki graficzne ponieważ są one alternatywą do wyrażania emocji w komunikacji niewerbalnej. Słowo mówione staje się już bardzo zbliżone do słowa pisanego, co podyktowane jest ekonomią języka – im szybciej przekazana informacja, im bardziej zaszyfrowana, ukryta, tym lepiej. Różnego rodzaju mowa sprawia, że relacja między rozmówcami ma pewien charakter. Język potoczny pełni przede wszystkim funkcję przekazywania emocji. W rozmowie werbalnej towarzyszą temu m.in. gesty, mimika, tembr głosu. Kreatywność w przekazywaniu informacji zdaje się nie mieć granic. Sytuacje, w których pomysłowość nie ma zastosowania, i mieć nie może, to przede wszystkim rozmowy formalne, służbowe, fachowe, np. z dziedziny techniki, medycyny. W jakim stopniu należy w takim razie poczynić odniesienie do nauczania języka obcego? Jeśli mowa jest o języku branżowym, to nauka przebiega schematycznie. Nauczyciel staje się kimś na zasadzie recenzenta umiejętności posługiwania się językiem w określonej branży. Sprawa komplikuje się przy nauczaniu języka obcego używanego powszechnie w komunikowaniu się. Nauczyciel ma jasno zdefiniowany cel, wypracowane metody, sprawdzone formy pracy z uczniem, skuteczne środki dydaktyczne. Polecam wzbogacać powyższe poprzez stały kontakt z rodzimymi użytkownikami danego języka obcego, częste - w miarę możliwości - rozmowy werbalne i niewerbalne. Komunikowanie się z osobami obcojęzycznymi ubogaci z pewnością znajomość języka, stanie się doskonałym sposobem kształtowania umiejętności posługiwania się językiem obcym i źródłem wiadomości o realiach danego kraju, z którego pochodzą posługujący się tym językiem na co dzień. Trudno przecenić wartość komunikacji z użytkownikami języka, bowiem uczeń ćwiczy podstawowe umiejętności i znajomość terminologii, zwrotów, wyrażeń oraz - szczególnie ważne - nabiera odwagi w prezentowaniu swoich możliwości językowych. Przede wszystkim dlatego, że relacje ucznia z osobą w podobnym wieku są naturalne, raczej nieskrępowane i stają się zachętą do dalszej konwersacji.