Zróżnicowanie pojęć: forma, metoda, technika nauczania - uczenia się

Zgodnie z definicją forma w odniesieniu na płaszczyznę nauczania to wszystkie działania jakie podejmujemy, pod względem programowym, metodycznym jak też organizacyjnym celem wyedukowania człowieka. Forma nauczania może dotyczyć również doboru uczniów, łączenia ich w grupy, współpracę grup, rodzaju zajęć oraz warunków miejsca i czasu pracy dydaktycznej. Każdy z elementów może być dobierany na różne sposoby. Przyjmując, iż treść jest stała, to kombinacja organizacji pracy i odpowiedniej metody tworzy formę. Innymi słowy forma nauczania to organizacyjna strona nauczania.

W odróżnieniu od metody nauczania, forma nie dotyczy sposobu pracy nauczyciela i uczniów. Te dwa działanie można zaliczyć do metod. Metoda nauczania to innymi słowy sposób pracy nauczyciela ze słuchaczem, w taki sposób, aby prowadziło to do osiągnięcia zakładanych celów edukacyjnych. Przy doborze metody nauczania należy brać pod uwagę czy i w jakim stopniu wywołuje ona aktywność, samodzielność i zaangażowanie słuchacza. Jednym z nieodzownych czynników doboru metod i form pracy nauczyciela z uczniem jest również wiek. Inaczej pracujemy z dziećmi, inaczej z młodzieżą, a inaczej z osobą dorosłą, która wnosi ze sobą do naszych metod bagaż różnorodnych doświadczeń, których nie możemy nie uwzględniać. Wręcz przeciwnie powinniśmy obrócić to na naszą korzyść i poprzez doświadczenia uczniów/słuchaczy motywować ich do pracy. Biorąc pod uwagę bogactwo i permanentne modyfikacje metod pracy nauczyciela ze słuchaczem, ich klasyfikacja nie może być ujednolicona. Jednakże główne kierunki metod to: podające, problemowe, eksponujące i praktyczne. W ostatnim czasie coraz częściej mówi się o metodach aktywizujących, kładących nacisk na zasadę „co sam zrobisz, to zapamiętasz”.

Przykładami form i metod pracy ze słuchaczem mogą być:
- praca w grupach, parach, indywidualna
- fakultet,
- zajęcia pozalekcyjne,
- konsultacje,
- wykład,
- pogadanka
- dyskusja,
- symulacja ról,
- metoda „burzy mózgów”,
- technika zdań niedokończonych,
- fotoekspresja,
- metoda sytuacyjna.

Mówiąc o metodach pracy należy również pamiętać o ciągłej ich modyfikacji, ponieważ zainteresowania kolejnych pokoleń, z którymi w procesie nauczania mamy do czynienia, ulegają zmianie.
Mówiąc o technikach nauczania i uczenia się można wskazać na pewne zależności, a mianowicie do nauczania „potrzeba dwojga”, tzn. minimum dwojga, np. nauczyciel – uczeń, uczeń – uczeń. Techniki uczenia się nie wymagają drugiej osoby, choć jej nie wykluczają.
Techniki uczenia się to innymi słowy dowolny, odpowiedni dla nas sposób na przyswojenie nowego materiału. Sposób ten jest zazwyczaj zależny od uczącego się, uwzględnia jego indywidualne potrzeby i możliwości percepcji. Techniki uczenia się mogą zależeć również od treści, które mamy przyswoić, i tak przy uczeniu się treści o dużej objętości można na przykład zrobić streszczenie, a następnie zaznaczyć słowa kluczowe, które będzie nam dużo łatwiej zapamiętać. Kolejnym przykładem techniki uczenia się jest wcześniej już wspomniana metoda aktywizująca, w której to uczeń często poprzez swoje doświadczenia lub metodą prób i błędów sam dochodzi do pewnych wniosków, przez co uczy się i trwale zapamiętuje wyniki.
Podsumowując całość można stwierdzić, iż opisane trzy pojęcia: forma, metoda i technika nauczania-uczenia się to zestaw, w którym jedno pracuje na drugie, przez co powstają pewne zależności. My, jako nauczyciele, powinniśmy znać te zależności i umieć je odpowiednio dobierać.