Praca z uczniem zdolnym - opis i analiza przypadku

II. Analiza przypadku edukacyjnego: praca z uczniem zdolnym

1. Identyfikacja problemu
W trakcie swojej wieloletniej pracy, niemal w każdej klasie spotykałam uczniów zdolnych, interesujących się naukami przyrodniczymi w stopniu wykraczającym poza podstawę programową przedmiotu przyrody. Uczniowie ci osiągali bardzo dobre wyniki w nauce, brali udział w zajęciach pozalekcyjnych, różnego typu konkursach często osiągając sukcesy. Jednak Małgorzata którą poznałam w klasie czwartej, wyróżniała się spośród tych uczniów. Już po kilku lekcjach w klasie do której uczęszczała, zauważyłam że :
do każdej lekcji jest rzetelnie przygotowana
interesuje się naukami przyrodniczymi i jest bardzo dociekliwa
rozwiązuje wszystkie zadania domowe oraz dodatkowe o podwyższonym stopniu trudności
na lekcjach jest bardzo aktywna, często zadaje pytania a jej spostrzeżenia są bardzo trafne
z każdej pracy pisemnej otrzymuje ocenę bardzo dobra lub celującą
jej wiedza znacznie wykracza poza program nauczania przyrody w klasie czwartej

2. Geneza i dynamika zjawiska
Małgorzata, do każdej lekcji przyrody była starannie przygotowana. Znała odpowiedzi niemal na wszystkie pytania zadawane przez nauczyciela, dotyczące nowo omawianego tematu, co dowodzi iż wykazywała ogromne zainteresowanie naukami przyrodniczymi i samodzielnie poszerzała swoją wiedzę. Na lekcjach była bardzo aktywna i dociekliwa, gdyż zadawała mnóstwo pytań dotyczących omawianych zagadnień. Często wykazywała się wiedzą wykraczającą poza podstawę programową, dzieląc się z klasą różnymi ciekawostkami na dany temat, wyszukanymi w innych źródłach wiedzy niż podręcznik do przyrody. Potrafiła dokonywać szybkiej analizy informacji, zjawisk, faktów w powiązaniu z bieżącym materiałem. Często proponowała niestandardowe sposoby rozwiązania różnych problemów badawczych. Wykonując zadania domowe a zwłaszcza dodatkowe, wykorzystywała materiały spoza poziomu szkoły podstawowej. Pracowitość i systematyczność Małgorzaty, skutkowały otrzymywaniem ocen bardzo dobrych i celujących.
Mając na uwadze jak duży potencjał posiada Małgorzata, postanowiłam indywidualizować pracę z nią aby rozwijać jej zdolności i zainteresowania.

3. Znaczenie problemu
Praca nad rozwojem zdolności i zainteresowań ucznia zdolnego, jest bardzo trudnym i odpowiedzialnym zajęciem. Nauczyciel musi być autorytetem dla ucznia, aby swoją wiedza i postawą zainteresować go danym przedmiotem. Uczeń musi widzieć, że to co robi nauczyciel jest jego życiowa pasją. Dlatego też aby jak najlepiej przekazać wiedzę uczniom, należy stosować odpowiednie metody i formy pracy, zwłaszcza z uczniem zdolnym. Dzięki temu, uczeń będzie miał szansę rozwijać swoje zainteresowania, zdolności, osiągać sukcesy w konkursach a w konsekwencji zdobyć wymarzony zawód. Efekty jakie może przynieść praca z uczniem zdolnym, przyczyniają się też do podwyższenia jakości pracy szkoły i pozytywnie wpływają na jej wizerunek.

4. Prognoza

a) Prognoza negatywna
Brak indywidualizacji pracy z uczniem zdolnym, może doprowadzić do spadku zainteresowania przedmiotem. Uczeń straci chęci i motywację do poszerzania swojej wiedzy z dodatkowych źródeł a w konsekwencji będzie osiągał wyniki poniżej swoich intelektualnych możliwości. Nie mając możliwości rozwoju swoich zainteresowań, będzie odmawiał uczestnictwa w konkursach przedmiotowych lub nie będzie odnosił znaczących sukcesów, co jeszcze bardziej zniechęci go do przedmiotu i negatywnie wpłynie na wizerunek szkoły.

b) Prognoza pozytywna
Stosowanie odpowiednich metod i form pracy z uczniem zdolnym, zarówno na lekcjach jak i zajęciach pozalekcyjnych, przyczyni się do rozwoju jego zainteresowań i zdolności. Uczeń zmotywowany do poszerzania swojej wiedzy, będzie osiągał wysokie wyniki w nauce. Będzie chętnie brał udział w konkursach przedmiotowych a zdobycie w nich czołowych miejsc, jeszcze bardziej zmobilizuje go do pracy nad sobą. Sukcesy, które pozytywnie wpłyną na wizerunek szkoły, spowodują wzrost poczucia własnej wartości i samooceny ucznia.

5. Propozycje rozwiązania
Chcąc rozwijać uzdolnienia i zainteresowania Małgorzaty wyznaczyłam sobie do realizacji następujące działania:
poszerzanie zainteresowań przedmiotem poprzez dodatkowe zadania, karty pracy o podwyższonym stopniu trudnościami
udostępnianie uczennicy literatury spoza zakresu szkoły podstawowej
zachęcanie do udziału w zajęciach pozalekcyjnych
indywidualne konsultacje
zachęcanie i przygotowywanie do udziału w konkursach szkolnych, gminnych i kuratoryjnych dotyczących wiedzy przyrodniczej

6. Wdrażanie oddziaływań
Widząc jak duży zapał do nauki posiada Małgorzata a dodatkowo jest osobą zdolna i inteligentną, postanowiłam wykorzystać te cechy aby jeszcze bardziej zainteresować ją naukami przyrodniczymi. Na lekcje przygotowywałam zadania i karty pracy o podwyższonym stopniu trudności. Często wymyślałam dodatkowe projekty do realizacji w domu lub na zajęciach dodatkowych, wymagające samodzielnego myślenia i wyciągania wniosków. Z każdego zadania lub projektu Małgorzata wywiązywała się znakomicie. Dogłębnie analizowała zdobyte informacje i wyszukiwała niestandardowych sposobów rozwiązań problemów naukowych.
Małgorzata posiadała dużą wiedzę przyrodniczą którą cały czas zgłębiała, dlatego zachęcałam ją do udziału w konkursach:
szkolnych- na przykład w Szkolnym konkursie ekologicznym
gminnych- na przykład w Gminnym konkursie ekologicznym
kuratoryjnym z przyrody
Systematyczna praca przynosiła efekty, gdyż Małgorzata co roku zdobywała tytuł „Szkolnego Ekologa” w Szkolnym konkursie ekologicznym. W klasie piątej zachęciłam ją do udziału w konkursie kuratoryjnym z przyrody. Nie zakwalifikowała się wówczas do drugiego etapu, ale miała najwyższy wynik w szkole. Jej upór i dążenie do celu przyniosły efekty w klasie szóstej. Uczennica startując w tym samym konkursie, zakwalifikowała się do etapu rejonowego. Aby nie zaprzepaścić takiej szansy, bardzo ciężko pracowałyśmy spotykając się dwa razy w tygodniu na indywidualnych konsultacjach, na których omawiałyśmy zagadnienia wymagane do kolejnego etapu konkursu. Wysiłek się opłacił, gdyż Małgorzata przeszła do etapu wojewódzkiego. To jeszcze bardziej zmotywowało zarówno mnie jak i uczennicę do pracy. Nie zmarnowałyśmy tej szansy i Małgorzata została Laureatką konkursu kuratoryjnego z przyrody.
W tym samym roku szkolnym zdobyła również I miejsce w Gminnym konkursie ekologicznym o puchar Wójta Gminy Trzebownisko. Do tego konkursu przygotowywała się również rzetelnie. Oprócz wiedzy teoretycznej, musiała przeprowadzić doświadczenie przyrodnicze a jego wyniki przedstawić w formie prezentacji multimedialnej. Do testów teoretycznych przygotowywała się wraz z koleżanką na zajęciach kółka przyrodniczego, na których również wykonałyśmy i sfotografowałyśmy doświadczenie. Prezentacje multimedialną obie uczennice wykonały samodzielnie w domu. Kształtując umiejętność współpracy w grupie, wraz z koleżanką z klasy zdobyła również I miejsce w klasyfikacji zespołowej w tym samym konkursie.

7. Efekty oddziaływań
Dzięki tak ogromnym sukcesom jakie odniosła Małgorzata, wzrosła jej pewność siebie i przekonała się, że dzięki wytrwałości i systematyczności może osiągnąć zamierzony cel.
Sukcesy uczennicy pozytywnie wpłynęły na wizerunek szkoły i przyczyniły się do podniesienia jej jakości pracy.
Dzięki systematycznej pracy, nastąpił rozwój zdolności i zainteresowań uczennicy w zakresie nauk przyrodniczych, który kontynuowany był w klasach gimnazjalnych. Mogłam się o tym przekonać, ucząc Małgorzatę w drugim półroczu trzeciej klasy gimnazjum biologii i chemii. Zostałam wówczas jej opiekunem dydaktycznym, gdyż była ona stypendystką Marszałka województwa podkarpackiego. Uczennica poczyniła bardzo duże postępy w rozwoju edukacyjnym. Stała się samodzielna, zorganizowana nie tylko w poszerzaniu wiedzy w sposób teoretyczny ale przede wszystkim praktyczny. Biorąc udział w zajęciach Klubu Młodego Odkrywcy, projektach czy prowadząc prace badawcze samodzielnie formułowała problem badawczy, hipotezę, planowała przebieg doświadczenia, opracowywała wyniki i formułowała wnioski. Osiągała sukcesy w licznych konkursach: kuratoryjnych, powiatowych, gminnych, dlatego uważam iż praca jaką rozpoczęłam z Małgorzatą już w szkole podstawowej przyniosła zamierzone efekty.