Zmysły człowieka i ich rola w poznawaniu świata. Scenariusz lekcji w klasie V

Scenariusz lekcji przyrody

Temat lekcji: Zmysły człowieka i ich rola w poznawaniu świata.
Data: 23. 03.2015
Nauczyciel prowadzący: Katarzyna Lisowska
Klasa: Va
Czas trwania: 45 minut

Cel ogólny: uczeń zna zmysły człowieka i odpowiadające im narządy
Cele szczegółowe:
1. Uczeń wymienia zmysły człowieka.
2. Uczeń wymienia narządy zmysłów człowieka.
3. Uczeń potrafi dopasować zmysły do poszczególnych narządów.
4. Uczeń bada i określa cechy przedmiotów codziennego użytku.
5. Uczeń ocenia udział poszczególnych narządów w odbieraniu informacji otoczenia.

Formy pracy: indywidualna, grupowa, zbiorowa.
Metody pracy: pogadanka, rozmowa kierowana, pokaz, ćwiczenia praktyczne, gry dydaktyczne
Pomoce dydaktyczne: karty pracy, przedmioty niezbędne do ćwiczeń (wata, jabłko, cukierek, flakonik perfum), kartoniki z nazwami zmysłów i narządów zmysłów, szalik, słoiczek z gorącą wodą, zaostrzony ołówek, woreczek z lodem, słoiki z: czystą wodą, octem, perfumy, pojemnik z kawą i cynamonem, dzwonki, plastry cytryny, czekolada, słone paluszki, mocna niesłodka herbata, magnesy, mandarynki.

Przebieg lekcji:
I CZĘŚĆ WSTĘPNA
1. Powitanie uczniów oraz czynności organizacyjno-porządkowe.
2. Wprowadzenie do tematu lekcji. Każdy uczeń otrzymuje jeden przedmiot, podaje jego nazwę oraz jego cechy charakterystyczne: kształt, zapach, kolor, z czego jest wykonany itp. Podczas wypowiadania się na temat przedmiotu nauczyciel zwraca uwagę na słowa: widzę, czuję, dotykam. Krótka pogadanka na temat tego jak rozpoznajemy cechy przedmiotów, co wykorzystujemy określając cechy przedmiotów. Uczniowie rozwiązują plątaninkę z hasłem ,,ZMYSŁY” (zał.1). Nauczyciel uświadamia uczniom, że otaczający świat poznajemy za pomocą zmysłów i zapisuje temat lekcji.
II CZĘŚĆ ZASADNICZA
1. Nauczyciel zapoznaje uczniów z funkcją jaką spełniają zmysły – zmysł to zdolność do odbioru informacji i wrażeń ze środowiska zewnętrznego. Nauczyciel wymienia zmysły człowieka (wzrok, słuch, dotyk, smak, węch) i zawiesza ich nazwy na tablicy.
2. Nauczyciel wyjaśnia, że do odbioru informacji z otoczenia człowiekowi służą narządy zmysłów, które odbierają wrażenia z zewnątrz i w postaci impulsów nerwowych przekazują je do mózgu. Nauczyciel zawiesza na tablicy kartoniki z nazwami narządów zmysłów obok nazw odpowiednich zmysłów.
3. W celu zobrazowania uczniom funkcjonowania narządów zmysłów, nauczyciel proponuje uczniom ćwiczenia praktyczne. Podczas ćwiczeń nauczyciel czuwa nad uczniami, zadaje pytania pomocnicze ułatwiające formułowanie wniosków.
a) Badanie zmysłu dotyku. Ćwiczenie polega na badaniu reakcji skóry na bodźce ciepła, zimna, dotyku oraz bólu. Do ręki chętnego ucznia nauczyciel przykłada kolejno naczynie z ciepłą wodą, woreczek z lodem, mocno zaostrzony ołówek. Uczeń odpowiada na pytanie nauczyciela – Co odczuwa? Uczniowie wyciągają wniosek, że skóra jest narządem zmysłu dotyku ponieważ odbierają bodźcie czuciowe.
b) Badanie zmysłu węchu. Uczniowie rozpoznają produkty tylko na podstawie ich zapachu. Uczeń z zasłoniętymi rozpoznaje następujące zapachy: czysta woda, perfumy, kawa, ocet i cynamon, stwierdzając jednocześnie, że woda jest bez zapachu. Uczniowie formułują wniosek, że nos jest narządem zmysłu węchu ponieważ odbiera różne wrażenia zapachowe.
c) Badanie zmysłu słuchu. Zadanie polega na określeniu słyszalności dźwięków o jednolitym natężeniu (uderzenia w dzwonki) w zależności od odległości od ich źródła (odległość – pół metra, 1 metr, 2 metry, 3 metry, poza salą). Uczniowie formułują wniosek, że ucho jest narządem zmysłu słuchu oraz, że im dalej od źródła dźwięku tym słyszalność jest mniejsza.
d) Badanie zmysłu wzroku. Ćwiczenie polega na określeniu wielkości, kształtu, koloru zaprezentowanych przez nauczyciela przedmiotów. Uczniowie formułują wniosek, że oko jest narządem zmysłu wzroku, ponieważ odbiera wrażenia wzrokowe.
e) Badanie zmysłu smaku. Przed rozpoczęciem ćwiczenia nauczyciel prosi aby każdy z uczniów przy pomocy lusterka obejrzał swój język, zwłaszcza jego górną powierzchnię. Nauczyciel wyjaśnia, że nierównomierne zgrubienia to brodawki, które zawierają setki kubków smakowych wrażliwych na różne smaki: słony, słodki, kwaśny, gorzki. Ćwiczenie polega na degustacji czterech produktów (plastry cytryny, kostka czekolady, słony paluszek, mocna niesłodzona herbata). Uczniowie formułują wniosek, że język jest narządem zmysłu smaku ponieważ odbiera różne wrażenia smakowe.
III CZĘŚĆ PODSUMOWUJĄCA
1. Powtórzenie wiadomości poznanych na lekcji – uczniowie otrzymują kartę pracy (zał.2), którą wypełniają i wklejają do zeszytu.
2. Zadanie domowe – krzyżówka (zał.3), zawierająca pytania odnośnie treści podejmowanych na lekcji oraz zadanie polegające na zbadaniu wszystkimi zmysłami owocu mandarynki.
3. Podsumowanie i ocena aktywności uczniów na lekcji. Zakończenia zajęć.